فضای مجازی و مواد مخدر
در سال‌های اخیر با گسترش تکنولوژی‌های ارتباطی در کنار مزایای پرشمار آن منجر به برخی آسیب‌ها و تعارضات نیز در جوامع بشری شده‌اند. رسانه‌ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند و همزمان با امکانات مثبت و پرفایدهای که فراروی انسان‌ها قرار می‌دهند، پاره‌ای اثرات مخرب و ویرانگر را نیز همراه خود می‌آورند. از جمله آسیب‌های مذکور می‌توان به استفاده از بستر رسانه‌ها برای ترویج افکار انحرافی و یا فروش مواد مخدر اشاره کرد. در ارائه حاضر به آثار سوء رسانه‌ها در زمینه فروش مواد غیرقانونی می‌پردازیم.
رسانه چیست؟
برای اینکه تحلیل دقیقی از پیامدهای سوء رسانه‌ها در زمینه قاچاق و فروش مواد مخدر به دست بیاوریم ابتدا نیازمند داشتن تعریف معتبری از رسانه هستیم. اصطلاح رسانه از کلمه Medium در زبان انگلیسی گرفته شده که به معنی «میانجی» و یا «رساننده پیام یک طرف به طرف دیگر» است. از آنجاکه در زبان انگلیسی این مفهوم معمولاً به صورت جمع به کار می رود بیشتر با Media سروکار داریم تا Medium.
اما در حال حاضر اشاره ما به رسانه‌های ارتباط جمعی Mass Media است که عبارتند از رادیو، تلویزیون، سینما، روزنامه و خبرگزاری و سایت خبری. البته شبکه‌های اجتماعی Social Media نیز رسانه‌های اینترنتی و تعاملی تحت موبایل همچون فیس‌بوک، واتس آپ، تلگرام و ... نیز در زمره رسانه‌های جمعی قرار می‌گیرند.
با پیشرفت روزافزون رسانه‌ها انحصار تعاملات ارتباطی و برساختن واقعیت‌ها در اذهان مردم از کنترل دولت‌ها خارج شده و به همین دلیل برای بسیاری از افراد جذابیت بالایی دارد، به ویژه شبکه‌های اجتماعی به دلیل آزادی قابل توجه، مورد نظر جوانان و نوجوانان است.
از یکسو به دلیل ضعف اقتدار اجبارآمیز دولتی و عدم امکان پیگیری دقیق و از سوی دیگر به دلیل قدرت بالا و گسترش رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی دیده شده که از بستر این رسانه‌ها برای تبلیغ و حتی فروش انواع مواد مخدر استفاده میشود.
به طور کلی فضای مجازی به چند صورت برای تجارت سیاه مورد استفاده قرار می‌گیرد:
1-تبلیغ و فروش مستقیم انواع مواد
2-ترویج مصرف و قبح‌زدایی از مواد مختلف از طریق متن‌ها و ویدیوهای مختلف
به عنوان مثال پژوهش مرکز مطالعات اعتیاد و سوء مصرف مواد دانشگاه کلمبیا (CASA) که اخیراً بر 2 هزار نوجوان و 528 پدر و مادر به انجام رسیده نشان میدهد، نسبت به نوجوانانی که هر روز به سایتهای اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی سر می‌زنند:
1- پنج برابر بیشتر تنباکو مصرف می‌کنند.
2- سه برابر بیشتر الکل مصرف می‌کنند.
3- دو برابر بیشتر ماری‌جوانا مصرف می‌کنند.
70 درصد کل نوجوانان مورد بررسی این پژوهش اعلام کرده‌اند که روزانه هرجا که باشند بین 1 دقیقه تا چند ساعت را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند.
البته باید توجه کرد که با گسترش ابزارهای عبور از فیلترینگ، نمی‌توان گفت به صرف فیلتر کردن شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها می‌توان با آسیب‌های آنها مقابله کرد. همچنین فقدان برنامه‌های آموزشی ایجابی نیز مزید بر علت شده و باعث میشود نوجوانان و جوانان بدون آمادگی و اطلاع لازم از این شبکه‌ها استفاده کنند و لذا به طور همزمان هم با امکانات مثبت و هم با زمینه‌های آسیب‌زای آنها رو‌به‌رو شوند.
با توجه به فراگیرشدن شبکه‌های اجتماعی و اینکه اغلب کاربران آن را جوانان تشکیل می‌دهند، امروزه باندهای توزیع مواد مخدر از این فضا به منظور ترویج و تبلیغ مصرف مواد مخدر استفاده می‌کنند.
در بسیاری از شبکه‌های اجتماعی مواد مخدر و محرک را به منظور ارزیابی میزان اقبال عمومی تبلیغ کرده و در بسیاری از موارد کانال‌ها، شبکه‌ها، گروه‌ها و صفحاتی را برای فروش و یا ارسال آنها به مناطق مختلف و منازل ایجاد کرده‌اند.
فروشندگان و توزیع کنندگان مواد مخدر در شبکه‌های اجتماعی به بهانه‌های مختلفی از جمله افزایش تقویت حافظه در فصل امتحانات، افزایش میل جنسی در زنان و مردان و زیبایی اندام و پوست افراد، به ویژه جوانان موادی را که اغلب جزو مواد مخدر و محرک است تبلیغ می‌کنند.
با توجه به اهمیت ارتباط بین شبکه‌های مجازی تحت موبایل، اعتیاد و گسترش هجومی اطلاعات مربوط به انواع موادمخدر در این شبکه‌ها و در نهایت کنجکاوی زنان و گرایش به سمت سوء مصرف این مواد و نیز با توجه به اهمیت و تاثیر ارتباط بین فضای سایبر یعنی شبکه‌های مجازی تحت موبایل، در گرایش زنان به سمت اعتیاد به مواد مخدر و روند فزاینده زنانی که از طریق اینترنت و به ویژه شبکه‌های مجازی با خدمات و اطلاعات مربوط به انواع موادمخدر آشنا و در نهایت به سمت مصرف آن گرایش پیدا می‌کنند، می‌توان برخی پیشنهادات را ارائه کرد.
علاوه بر آن، نسبت به آموزش اینکه تبلیغات موجود در فضای سایبر که در زمینه آموزش نحوه استعمال انواع مواد مخدر، چگونگی تولید و خرید انواع مواد مخدر، پیشنهاد برخی از شبکه‌های مجازی در جهت جذب مشتری برای فروش مواد با پیشنهاد درآمد بسیار بالا، درج مطالب در رابطه با سودآوری تولید برخی از مواد مخدر، خلاف واقع بوده و موجبات تحریک زنان و هدایت آنان به سمت تباهی خواهد بود و نباید در صورت روبه رو شدن با موارد مشابه به آنها توجه کرد، باید اطلاعات کافی داشت.
پلیس فتا باید در زمینه شناسایی و انهدام باندهای ترویج فساد که در رابطه با تبلیغ، ترویج، اشاعه، خرید، فروش، آموزش روش‌های تولید و در نهایت مصرف مواد مخدر فعالیت می‌کند، نسبت به پاکسازی فضای سایبر از لوث این پدیده اقدام کند.
البته با توجه به اینکه فضای سایبر فضایی محدود نبوده و روز به روز به تعداد سایت‌ها و شبکه‌های مجازی مبلغ مواد مخدر و اعتیاد که در داخل و خارج از کشور فعالیت می‌کنند افزوده میشود، بنابراین اقدامات پلیس به تنهایی پاسخگوی وضعیت موجود نبوده و نیاز است علاوه بر پلیس، خانواده¬ها نیز با استفاده از ابزارآلات و برنامه‌های پیشگیرانه وضعی از جمله نرم¬افزارهای فیلترینگ نسبت به کنترل تلفن‌های همراه، تبلت‌ها و رایانه‌های فرزندان خود اقدام کنند.
در زمینه مفهوم و شکل‌های به‌کارگیری تدابیر پیشگیرانه وضعی در فضای سایبر، به طور کلی می‌توان این گونه تدابیر را در چهار گروه تدابیر نظارتی، تدابیر صدور مجوز، ناشناس کننده‌ها و رمزنگارها و تدابیر محدودکننده دسترسی یا فیلترینگ، پیشنهاد کرد.
تجارت الکترونیک چیست ؟
تجارت الکترونیک به معنی انجام معاملات تجاری از طریق ابزارهای الکترونیکی مانند : اینترنت ، لپ تاپ ، گوشیهای هوشمند و... ، تجارت الکترونیک ، برای نخستین بار در دهه‌ی ۱۹۶۰ و از طریق یک مبادله‌ی الکترونیکی داده‌ها (EDI) بر روی شبکه‌های ارزش افزوده معرفی شد و با افزایش دسترسی به اینترنت و ظهور فروشندگان آنلاینِ محبوب در دهه‌ی ۱۹۹۰و اوایل دهه‌ی ۲۰۰۰، رشد کرد.
در تجارت سنتى انتقال اطلاعات از طریق اسناد کاغذى انجام مى‌پذيرد که علاوه بر هزينه بيشتر ، تأخير و اشتباهات انساني ، پراکندگي ، دوباره‌کارى و غيره را دربرداشته و به‌عنوان يکى از معضلات کار تجارت الکترونيک محسوب مى‌گردد .
از اين رو در سطح کشورها و مراجع بين‌المللى در جهت محو کردن روش‌هاى مبتنى بر کاغذ ، روش‌هاى نوينى با توجه به پيشرفت علوم رايانه‌اى و مخابراتى ابداع گرديده است که زمينه تجارت الکترونيک ، انتقال اطلاعات تجارى بدون کاغذ و انجام فعاليت‌هاى تجارى به‌طور مستقيم از طریق رايانه‌ها از دستاوردهاى آن است.
برای نمونه، وب‌سایت آمازون، کار خود را در سال ۱۹۹۵ و در گاراژ جف بزوس (Jeff Bezos) به عنوان کسب‌و‌کار حمل‌و‌نقلِ کتاب شروع کرد. یا وب‌سایت EBay که امکان خرید و فروش آنلاین میان مصرف‌کنندگان را فراهم می‌کند، در سال ۱۹۹۵ مزایده‌های آنلاین را به جهان معرفی کرد و در سال ۱۹۹۷ و با استقبال شدید از عروسک‌های Beanie Babies، شهرت و محبوبیت بسیار زیادی یافت. با افزایش تعداد کاربران اینترنتی، بسیاری بر این باورند که به زودی تجارت الکترونیک به روش اصلیِ انجام معاملات تجاری مبدل میشود.
حال تجارت الکترونیک بسیار گسترده شده و از مرزهای قانونی فراتر رفته و شامل اقتصاد غیرقانونی نیز گردیده است که در بخشی مخفی در اعماق اینترنت که دسترسی عموم برای آن مقدور نمیباشد در حال فعالیت روز افزون میباشد که در اصطلاح به آن شبکه عمیق(deep web) گفته میشود.
شبکه عمیق (دیپ وب) : دنیای زیر‌زمینی اینترنت حدود 20 برابر بزرگتر از دنیای اینترنت معمولی است !!! که 10 درصد آن را شبکه سیاه (دارک وب) تشکیل میدهد.
دارک وب (شبکه سیاه) و دیپ وب (شبکه عمیق) با هم مترادف نیستند.
برای درک بهتر تفاوت این دو موضوع , باید گفت : دارک وب زیر مجموعه دیپ وب میباشد که متشکل از سایتهای رمزگذاری شده میباشد.
برای دسترسی به شبکه عمیق و شبکه تاریک کاربران باید از مرورگرها و نرم‌افزارهای رمزگذاری‌شده که آدرس IP آنها را پنهان می‌کنند، استفاده نمایند. این کار باعث میشود آنها شناسایی نشوند.
نکته قابل توجه اینکه سایتهای زیادی در این فضا اقدام به فعالیت های غیرقانونی مختلف از جمله فروش مواد مخدر می‌کنند و لذا دارک وب‌ها بخش مهمی از ظرفیت اینترنت برای فروش مواد مخدر را تشکیل داده اند و نباید در بررسی‌های علمی از این موضوع غفلت کرد.
چند نمونه از سایتهای فروش مواد در شبکه سیاه (Dark Web)
در ارائه بعدی به موضوع شبکه تاریک و شبکه عمیق بطور مفصل‌تری خواهیم پرداخت.
در سال‌های اخیر با گسترش تکنولوژی‌های ارتباطی در کنار مزایای پرشمار آن منجر به برخی آسیب‌ها و تعارضات نیز در جوامع بشری شده‌اند. رسانه‌ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند و همزمان با امکانات مثبت و پرفایدهای که فراروی انسان‌ها قرار می‌دهند، پاره‌ای اثرات مخرب و ویرانگر را نیز همراه خود می‌آورند. از جمله آسیب‌های مذکور می‌توان به استفاده از بستر رسانه‌ها برای ترویج افکار انحرافی و یا فروش مواد مخدر اشاره کرد. در ارائه حاضر به آثار سوء رسانه‌ها در زمینه فروش مواد غیرقانونی می‌پردازیم.
رسانه چیست؟
برای اینکه تحلیل دقیقی از پیامدهای سوء رسانه‌ها در زمینه قاچاق و فروش مواد مخدر به دست بیاوریم ابتدا نیازمند داشتن تعریف معتبری از رسانه هستیم. اصطلاح رسانه از کلمه Medium در زبان انگلیسی گرفته شده که به معنی «میانجی» و یا «رساننده پیام یک طرف به طرف دیگر» است. از آنجاکه در زبان انگلیسی این مفهوم معمولاً به صورت جمع به کار می رود بیشتر با Media سروکار داریم تا Medium.
اما در حال حاضر اشاره ما به رسانه‌های ارتباط جمعی Mass Media است که عبارتند از رادیو، تلویزیون، سینما، روزنامه و خبرگزاری و سایت خبری. البته شبکه‌های اجتماعی Social Media نیز رسانه‌های اینترنتی و تعاملی تحت موبایل همچون فیس‌بوک، واتس آپ، تلگرام و ... نیز در زمره رسانه‌های جمعی قرار می‌گیرند.
با پیشرفت روزافزون رسانه‌ها انحصار تعاملات ارتباطی و برساختن واقعیت‌ها در اذهان مردم از کنترل دولت‌ها خارج شده و به همین دلیل برای بسیاری از افراد جذابیت بالایی دارد، به ویژه شبکه‌های اجتماعی به دلیل آزادی قابل توجه، مورد نظر جوانان و نوجوانان است.
از یکسو به دلیل ضعف اقتدار اجبارآمیز دولتی و عدم امکان پیگیری دقیق و از سوی دیگر به دلیل قدرت بالا و گسترش رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی دیده شده که از بستر این رسانه‌ها برای تبلیغ و حتی فروش انواع مواد مخدر استفاده میشود.
به طور کلی فضای مجازی به چند صورت برای تجارت سیاه مورد استفاده قرار می‌گیرد:
1-تبلیغ و فروش مستقیم انواع مواد
2-ترویج مصرف و قبح‌زدایی از مواد مختلف از طریق متن‌ها و ویدیوهای مختلف
به عنوان مثال پژوهش مرکز مطالعات اعتیاد و سوء مصرف مواد دانشگاه کلمبیا (CASA) که اخیراً بر 2 هزار نوجوان و 528 پدر و مادر به انجام رسیده نشان میدهد، نسبت به نوجوانانی که هر روز به سایتهای اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی سر می‌زنند:
1- پنج برابر بیشتر تنباکو مصرف می‌کنند.
2- سه برابر بیشتر الکل مصرف می‌کنند.
3- دو برابر بیشتر ماری‌جوانا مصرف می‌کنند.
70 درصد کل نوجوانان مورد بررسی این پژوهش اعلام کرده‌اند که روزانه هرجا که باشند بین 1 دقیقه تا چند ساعت را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند.
البته باید توجه کرد که با گسترش ابزارهای عبور از فیلترینگ، نمی‌توان گفت به صرف فیلتر کردن شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها می‌توان با آسیب‌های آنها مقابله کرد. همچنین فقدان برنامه‌های آموزشی ایجابی نیز مزید بر علت شده و باعث میشود نوجوانان و جوانان بدون آمادگی و اطلاع لازم از این شبکه‌ها استفاده کنند و لذا به طور همزمان هم با امکانات مثبت و هم با زمینه‌های آسیب‌زای آنها رو‌به‌رو شوند.
با توجه به فراگیرشدن شبکه‌های اجتماعی و اینکه اغلب کاربران آن را جوانان تشکیل می‌دهند، امروزه باندهای توزیع مواد مخدر از این فضا به منظور ترویج و تبلیغ مصرف مواد مخدر استفاده می‌کنند.
در بسیاری از شبکه‌های اجتماعی مواد مخدر و محرک را به منظور ارزیابی میزان اقبال عمومی تبلیغ کرده و در بسیاری از موارد کانال‌ها، شبکه‌ها، گروه‌ها و صفحاتی را برای فروش و یا ارسال آنها به مناطق مختلف و منازل ایجاد کرده‌اند.
فروشندگان و توزیع کنندگان مواد مخدر در شبکه‌های اجتماعی به بهانه‌های مختلفی از جمله افزایش تقویت حافظه در فصل امتحانات، افزایش میل جنسی در زنان و مردان و زیبایی اندام و پوست افراد، به ویژه جوانان موادی را که اغلب جزو مواد مخدر و محرک است تبلیغ می‌کنند.
با توجه به اهمیت ارتباط بین شبکه‌های مجازی تحت موبایل، اعتیاد و گسترش هجومی اطلاعات مربوط به انواع موادمخدر در این شبکه‌ها و در نهایت کنجکاوی زنان و گرایش به سمت سوء مصرف این مواد و نیز با توجه به اهمیت و تاثیر ارتباط بین فضای سایبر یعنی شبکه‌های مجازی تحت موبایل، در گرایش زنان به سمت اعتیاد به مواد مخدر و روند فزاینده زنانی که از طریق اینترنت و به ویژه شبکه‌های مجازی با خدمات و اطلاعات مربوط به انواع موادمخدر آشنا و در نهایت به سمت مصرف آن گرایش پیدا می‌کنند، می‌توان برخی پیشنهادات را ارائه کرد.
علاوه بر آن، نسبت به آموزش اینکه تبلیغات موجود در فضای سایبر که در زمینه آموزش نحوه استعمال انواع مواد مخدر، چگونگی تولید و خرید انواع مواد مخدر، پیشنهاد برخی از شبکه‌های مجازی در جهت جذب مشتری برای فروش مواد با پیشنهاد درآمد بسیار بالا، درج مطالب در رابطه با سودآوری تولید برخی از مواد مخدر، خلاف واقع بوده و موجبات تحریک زنان و هدایت آنان به سمت تباهی خواهد بود و نباید در صورت روبه رو شدن با موارد مشابه به آنها توجه کرد، باید اطلاعات کافی داشت.
پلیس فتا باید در زمینه شناسایی و انهدام باندهای ترویج فساد که در رابطه با تبلیغ، ترویج، اشاعه، خرید، فروش، آموزش روش‌های تولید و در نهایت مصرف مواد مخدر فعالیت می‌کند، نسبت به پاکسازی فضای سایبر از لوث این پدیده اقدام کند.
البته با توجه به اینکه فضای سایبر فضایی محدود نبوده و روز به روز به تعداد سایت‌ها و شبکه‌های مجازی مبلغ مواد مخدر و اعتیاد که در داخل و خارج از کشور فعالیت می‌کنند افزوده میشود، بنابراین اقدامات پلیس به تنهایی پاسخگوی وضعیت موجود نبوده و نیاز است علاوه بر پلیس، خانواده¬ها نیز با استفاده از ابزارآلات و برنامه‌های پیشگیرانه وضعی از جمله نرم¬افزارهای فیلترینگ نسبت به کنترل تلفن‌های همراه، تبلت‌ها و رایانه‌های فرزندان خود اقدام کنند.
در زمینه مفهوم و شکل‌های به‌کارگیری تدابیر پیشگیرانه وضعی در فضای سایبر، به طور کلی می‌توان این گونه تدابیر را در چهار گروه تدابیر نظارتی، تدابیر صدور مجوز، ناشناس کننده‌ها و رمزنگارها و تدابیر محدودکننده دسترسی یا فیلترینگ، پیشنهاد کرد.
تجارت الکترونیک چیست ؟
تجارت الکترونیک به معنی انجام معاملات تجاری از طریق ابزارهای الکترونیکی مانند : اینترنت ، لپ تاپ ، گوشیهای هوشمند و... ، تجارت الکترونیک ، برای نخستین بار در دهه‌ی ۱۹۶۰ و از طریق یک مبادله‌ی الکترونیکی داده‌ها (EDI) بر روی شبکه‌های ارزش افزوده معرفی شد و با افزایش دسترسی به اینترنت و ظهور فروشندگان آنلاینِ محبوب در دهه‌ی ۱۹۹۰و اوایل دهه‌ی ۲۰۰۰، رشد کرد.
در تجارت سنتى انتقال اطلاعات از طریق اسناد کاغذى انجام مى‌پذيرد که علاوه بر هزينه بيشتر ، تأخير و اشتباهات انساني ، پراکندگي ، دوباره‌کارى و غيره را دربرداشته و به‌عنوان يکى از معضلات کار تجارت الکترونيک محسوب مى‌گردد .
از اين رو در سطح کشورها و مراجع بين‌المللى در جهت محو کردن روش‌هاى مبتنى بر کاغذ ، روش‌هاى نوينى با توجه به پيشرفت علوم رايانه‌اى و مخابراتى ابداع گرديده است که زمينه تجارت الکترونيک ، انتقال اطلاعات تجارى بدون کاغذ و انجام فعاليت‌هاى تجارى به‌طور مستقيم از طریق رايانه‌ها از دستاوردهاى آن است.
برای نمونه، وب‌سایت آمازون، کار خود را در سال ۱۹۹۵ و در گاراژ جف بزوس (Jeff Bezos) به عنوان کسب‌و‌کار حمل‌و‌نقلِ کتاب شروع کرد. یا وب‌سایت EBay که امکان خرید و فروش آنلاین میان مصرف‌کنندگان را فراهم می‌کند، در سال ۱۹۹۵ مزایده‌های آنلاین را به جهان معرفی کرد و در سال ۱۹۹۷ و با استقبال شدید از عروسک‌های Beanie Babies، شهرت و محبوبیت بسیار زیادی یافت. با افزایش تعداد کاربران اینترنتی، بسیاری بر این باورند که به زودی تجارت الکترونیک به روش اصلیِ انجام معاملات تجاری مبدل میشود.
حال تجارت الکترونیک بسیار گسترده شده و از مرزهای قانونی فراتر رفته و شامل اقتصاد غیرقانونی نیز گردیده است که در بخشی مخفی در اعماق اینترنت که دسترسی عموم برای آن مقدور نمیباشد در حال فعالیت روز افزون میباشد که در اصطلاح به آن شبکه عمیق(deep web) گفته میشود.
شبکه عمیق (دیپ وب) : دنیای زیر‌زمینی اینترنت حدود 20 برابر بزرگتر از دنیای اینترنت معمولی است !!! که 10 درصد آن را شبکه سیاه (دارک وب) تشکیل میدهد.
دارک وب (شبکه سیاه) و دیپ وب (شبکه عمیق) با هم مترادف نیستند.
برای درک بهتر تفاوت این دو موضوع , باید گفت : دارک وب زیر مجموعه دیپ وب میباشد که متشکل از سایتهای رمزگذاری شده میباشد.
برای دسترسی به شبکه عمیق و شبکه تاریک کاربران باید از مرورگرها و نرم‌افزارهای رمزگذاری‌شده که آدرس IP آنها را پنهان می‌کنند، استفاده نمایند. این کار باعث میشود آنها شناسایی نشوند.
نکته قابل توجه اینکه سایتهای زیادی در این فضا اقدام به فعالیت های غیرقانونی مختلف از جمله فروش مواد مخدر می‌کنند و لذا دارک وب‌ها بخش مهمی از ظرفیت اینترنت برای فروش مواد مخدر را تشکیل داده اند و نباید در بررسی‌های علمی از این موضوع غفلت کرد.
چند نمونه از سایتهای فروش مواد در شبکه سیاه (Dark Web)
در ارائه بعدی به موضوع شبکه تاریک و شبکه عمیق بطور مفصل‌تری خواهیم پرداخت.
زندگي مثل دوچرخه سواري مي ماند...
برای حفظ تعادل هميشه بايد در حركت باشی (آلبرت انيشتين)
برای حفظ تعادل هميشه بايد در حركت باشی (آلبرت انيشتين)
