بررسی گروه‌های تبهکار روسی
در کنار مخاطراتی که مصرف مواد و الگوهای خاص آن در روسیه به وجود آورده و وضعیت سلامت عمومی را بسیار خدشه‌دار کرده است، جنبه‌های جرم‌خیزی گروه‌های جرائم سازمان یافته و به دلیل به خطر افتادن امنیت ملی روسیه و دیگر حوزه‌های مرتبط با آن نیز از دیگر ابعاد مورد توجهی است که در حوزه ناامنی‌های مرتبط با قاچاق موادمخدر مطرح شده است. در واقع منافع گسترده اقتصادی حاصل از قاچاق در کنار گشودگی مرزها و افزایش مبادلات و باز شدن درهای اقتصادی روسیه در طول نزدیک به سه دهه پس از فروپاشی زمینه ساز موقعیت پیچیده‌ای برای جرم‌خیزی سازمان‌هایی شده است که با اتکاء به تجارت موادمخدر اشکال تبه‌کارانه سازمان یافته‌ای را به نمایش می‌گذارند.
اما سازمان یافتگی شبکه‌های تبه‌کاری در روسیه در دهه 1990 باعث شده بود، از اصطلاح سندیکای تبه‌کاران در این کشور برای توصیف گستردگی این شبکه‌ها استفاده شود. نفوذ این شبکه‌ها از روسیه به حوزه بالتیک و شمال اروپا (اروپای نوردیک) تا اروپای غربی و مرکزی باعث شده است تا در گزارش‌های تحلیل امنیتی بویژه در حوزه موادمخدر از عوامل اصلی ناامن کننده تلقی شود. ریشه این مافیای گسترده و سازمان‌های تبه‌کاری به ماهیت اقتصاد به شدت دولتی در دوره شوروی کمونیستی بر می‌گردد که برای تامین کالاهای اولیه نیز به سادگی شبکه ای از متخلفان انحصارگر ریشه‌های اولیه چنین مافیای گسترده‌ای را پایه گذاری کردند.
در سال‌های بعد از فروپاشی، روسیه درهای اقتصادی خود را با جهان خارج گشود و این گشودگی‌های اقتصادی بدون زمینه‌های لازم حقوقی و زیر ساخت‌های نظارتی و هماهنگ با الگوهای اقتصاد پاک بود. همین امر باعث شد تا در اظهار نظری «بوریس یلتسین» روسیه را بزرگترین دولت مافیایی جهان نامد. طبیعتا فروریختن دیوار آهنی باعث شد این گروه‌ها نفوذ و ثروت بی‌سابقه‌ای به‌دست آورند. تجارب روسیه در خصوصی‌سازی های غیر دموکراتیک باعث انتقال دارایی‌هایی مختلف به گروه‌های گمنام و بعضا تبهکار شد. گروه‌های جرائم سازمان یافته در روسیه معمولا به چهار سده تقسیم می شوند: تبه‌کاران و جنایتکاران، بقایای فاسد حزب کمونیست شوروی، افراد دارای پست‌های دولتی نزدیک به گروه‌های تبه‌کاری. گروه دیگری که معمولا هسته‌های اصلی این سازمان‌های جرائم تبه‌کاری را تشکیل می‌دهد، گرو‌های قومی مثل چچنی‌ها، داغستانی‌ها، گرجی‌ها و اینگوش‌ها و ارمنی‌ها در اوراسیای مرکزی جز خشن‌ترین گروه‌های تبه‌کاری هستند.
روسیه یکی از کشورهای مهم ترانزیت قطب شمال شرقی اروپا در قاچاق پیش‌سازها از مقصد و مبدأ این کشور است. قطب شمال شرقی اروپا محوری مهم در تولید و قاچاق قابل توجه پیش‌سازها به ویژه در لهستان و میزان کمتری در لیتوانی و استونی است. لهستان از مهمترنی کشورهایی است که بیشترین مقادیر مواد پیش‌ساز در آنجا تولید و به عنوان دومین یا سومین تولید کننده بزرگ آمفتامین شمال اروپا شناخته می‌شود. الگوی عمومی چند سال اخیر قاچاق پیش‌سازها در قطب شمال شرقی اروپا این بوده که به طور فزاینده‌ای تولید مت‌آمفتامین‌ها در نتیجه قاچاق گسترده مواد پیش‌ساز افزایش داشته و موادی که برای مصرف داخلی و محلی در کشورهای واقع در این قطب تولید می‌شود در حال افزایش است و برای صادرات به کشورهای اسکاندیناوی به ویژه سوئد، فنلاند، نروژ، و مقادیر کمتری از لهستان به کشورهای آلمان و مجارستان و از این طریق به کرواسی و فدراسیون روسیه قاچاق می‌شود.
از سوی دیگر به نظر می‌رسد گروه‌های سازمان‌یافته جنایتکار در لهستان، استونی و لیتوانی که درگیر قاچاق مواد پیش‌ساز و آمفتامین هستند، فعالیت و همکاری گسترده‌ای با قاچاقچیان محلی دارند که گفته می‌شود عمدتاً از یک روش اصلی برای ترانزیت مواد پیش‌ساز استفاده می‌کنند؛ قاچاقچیان استونیایی ابتدا مقادیری از مواد پیش‌ساز را در یک مکان مخفی در فنلاند دفن می‌کنند و سپس نقشه و مختصات سیستم موقعیت‌یاب جهانی را به خریداران فنلاند می‌فروشند، بعد از آن مواد را به صورت گسترده در فنلاند توزیع می‌کنند. علاوه بر این، اطلاعاتی وجود دارد که نشان می‌دهد گروه‌های سازمان‌یافته قاچاق مواد پیش‌ساز در کشورهای لهستان و لیتوانی در زمینه قاچاق این مواد به ایالات متحده و فدراسیون روسیه بسیار فعال هستند. همچنین، ممکن است تعدادی از گروه‌های سازمان‌یافته قاچاق مواد در قطب شمال شرقی اروپا درگیر قاچاق پیش‌سازها و آمفتامین‌ها و حتی سایر مواد محرک ساخته شده در فدراسیون روسیه باشند، جایی که تعداد زیادی از لابراتورهای تولید مواد صنعتی در سال‌های اخیر کشف و نابود شده‌اند؛ مانند منطقه سن‌پترزبورگ که به استونی نزدیک است.
یکی از ویژگی‌های وضعیت مخدری فعلی فدراسیون روسیه روند رو به رشد قاچاق مواد غیرقانونی از چندین مرز به داخل این کشور است. هر چند تعداد دستگیری‌ها و مجازات خرده‌فروشان در داخل روسیه افزایش داشته، اما شبکه‌های بین‌المللی قاچاق مواد روز به روز قدرتمندتر و فعال‌تر شده‌اند؛ گویی بازیگران اصلی قاچاق مواد همچنان به صورت ناپدید و پنهان بازی خود را ادامه و سود خود را هر سال افزایش می‌دهند.
بخش اعظم فعالیت‌های قاچاق تریاک از مسیر شمالی از طریق زمینی و از افغانستان به سوی آسیای مرکزی و سپس از آسیای مرکزی به فدراسیون روسیه انجام می‌شود. مسیر شمالی تأمین کننده تریاکی است که عمدتاً به صورت هروئین به مقصد فدراسیون روسیه قاچاق می‌شود، حال آن‌که کشورهای حوزه آسیای مرکزی سهم کمتر و کوچکتری در مسیر ترانزیت و بازار این ماده دارند. بر اساس تخمین و ارزیابی های صورت گرفته میان سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵، سالانه حدود ۴۲٫۵ تا ۷۴٫۵ تن هروئین خالص از افغانستان وارد مسیر شمالی شده است. مسیر عمده قاچاق هروئین از افغانستان به فدراسیون روسیه از طریق تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان است که این مسیر موسوم به « مسیر شمالی» است. مسیر مهمی دیگری نیز وجود دارد که کمتر مورد بهره‌برداری قرار می گیرد و آن «مسیر مرکزی» یعنی افغانستان- تاجیکستان- ازبکستان- قزاقستان است. البته گوناگونی‌هایی در مسیر قاچاق نیز وجود دارد، به عنوان نمونه برخی قاچاقچیان به طور مستقیم از افغانستان بدون عبور از تاجیکستان به کشورهای واقع در آسیای مرکزی تردد می کنند. مسیر سوم موسوم به مسیر «شمال غربی» است که از افغانستان به ترکمنستان می‌رود. به رغم نبود اطلاعات و داده هایی مرتبط با کشف مواد در این مسیر برای تأیید قاچاق مواد اما ممکن است این مسیر هم چنان فعال باشد.
