بیش مصرفی اوپیوئیدها و مواد محرک
بیش مصرفی اصطلاحی است در مورد مصرف بیش از حد یک ماده یا ترکیبی از مواد به کار می رود و فرد پس از مصرف وارد وضعیت بحرانی می شود. مصرف بیش از حد منجر به پاسخ بیولوژیکی بدن می شود، درست زمانی که بدن انسان مقدار زیادی از یک ماده یا ترکیبی از مواد را دریافت می کند. مصرف بیش از حد می تواند عمدی یا تصادفی باشد. افراد می توانند در مصرف داروهای غیرقانونی ، الکل ، داروهای تجویزی و بسیاری از مواد دیگر زیاده روی کنند. در بسیاری از موارد، مصرف بیش از حد مواد کشنده است، اگرچه اکثر افرادی که دچار بیش مصرفی شده اند در صورت ارائه سریع درمان پزشکی می توانند نجات پیدا کنند. شایع ترین علت مرگ در هنگام مصرف بیش از حد مواد شیمیایی نارسایی تنفسی است.
موادی که در صورت بیش مصرفی بر سیستم عصبی بدن تاثیر می‌گذارند،عبارتند از اپیوئیدها ، بنزودیازپین‌ها و الکل. این مواد فشار خون، دمای بدن،ضربان قلب و تنفس را کاهش می دهند. به همین دلیل است که مصرف این مواد باعث ایجاد اثرات آرام بخش می شوند که به نوبه خود باعث کاهش اضطراب و افزایش سرخوشی در فرد مصرف کننده می شود. همچنین هنگامی که بیش از حد از داروهای ضد افسردگی نیز مصرف می شود، می تواند منجر به عوارض جانبی نامطلوب مانند نارسایی تنفسی، مصرف بیش از حد، کما یا حتی مرگ.
بیش مصرفی مواد افیونی
مواد افیونی یکی از ساده ترین و در دسترس ترین مواد برای رسیدن به بیش مصرفی است، چرا که نحوه عملکرد آن پس از مصرف چندین عضو بدن انسان را درگیر می کند. در واقع، بدن انسان دارای گیرنده های اپیوئیدی در چندین ناحیه مختلف از جمله مغز، سیستم عصبی مرکزی و محیطی و دستگاه گوارش است. هنگامی که فردی مواد افیونی مصرف می کند، این گیرنده ها فعال می شوند و سرعت بدن را کاهش می دهند. هنگامی که بدن توسط مواد افیونی احاطه می شود، همه این گیرنده ها مسدود می شوند و نمی تواند عملکردهای دیگری را انجام دهد. این منجر به خطر بالای مصرف بیش از حد می شود، که ممکن است باعث کندی تنفس فرد و حتی قطع آن شود. اپیوئیدهای مختلف می توانند کم و بیش شدید باشند. در جایی که ممکن است چند دقیقه طول بکشد تا فردی که به تازگی هروئین مصرف کرده است اثرات مصرف بیش از حد را احساس کند، فردی که از فنتانیل مصرف می کند در عرض چند ثانیه می‌تواند به مرز بیش مصرفی برسد.
نالوکسان که با نام تجاری Narcan به فروش می رسد، یک آگونیست اپیوئیدی است که می تواند اثراتی را که مصرف مواد مخدر بر بدن دارند، مسدود کند. اگر فردی مصرف بیش از حد را تجربه کند، بسته به شدت، یک تا چند دوز از Narcan می تواند در واقع جلوی پیشرفت آن را بگیرد و جان یک نفر را نجات دهد.
به عنوان مثال، اوج گیری مرگ و میرهای ناشی از مصرف مواد در آمریکا در سال‌های اخیر نشان از تشدید بحران در این کشور دارد. در این کشور نشانه‌های اولیه‌ای مبنی بر تثبیت بحران اوپیوئید دیده می شود؛ اگرچه سطح سوء مصرف همچنان بالا است. یکی از مهم‌ترین پیامدهای نامطلوب بحران اوپیوئید در حیطه سلامت، تعداد بی‌سابقه موارد بیش مصرفی مرتبط با اوپیوئیدها بوده است. در حالی که تعداد کل مرگ‌ومیرهای ناشی از بیش مصرفی در ایالات متحده بین سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۱۸ تقریباً دو برابر شده است، تعداد مرگ‌ومیرهای ناشی از بیش مصرفی اوپیوئیدها ۲.۵ برابر افزایش یافته است؛ به صورتی که از نرخ ۱۸۵۱۵ مرگ در سال ۲۰۰۷، به تقریباً ۴۷۰۰۰ مرگ در سال ۲۰۱۸ افزایش یافته است.
بیش مصرفی الکل
مصرف بیش از حد الکل زمانی اتفاق می‌افتد که فرد بیش از آن چیزی که بدنش می تواند پردازش کند، الکل بنوشد. به طور کلی، بدن می تواند با خیال راحت حدود 1 واحد الکل خالص را در ساعت پردازش کند (تخمین زده می شود مقدار الکل در یک شات کوچک مشروب، نیم پیمانه آبجو، یا یک سوم لیوان شراب باشد). اگر فردی بیش از این مقدار الکل را در بازه های زمانی کوتاه تری مصرف کند، الکل در بدن تجمع می یابد، زیرا بدن قادر به متابولیسم سریع الکل نیست و الکل در سراسر بدن پخش می شود و با عنوان مسمومیت با الکل شناخته می شود.
علائم مسمومیت با الکل عبارتند از:
- سردرگمی ذهنی
- استفراغ
- تشنج
- تنفس آهسته (کمتر از 8 نفس در دقیقه)
- تنفس نامنظم (10 ثانیه یا بیشتر بین تنفس)
- هیپوترمی، رنگ پوست مایل به آبی، رنگ پریدگی
رایج ترین عوامل خطری که بر وقوع بیش مصرفی الکل تاثیرگذار است عبارتند از:
- سن
- جنسیت
- اندازه بدن
- قدرت بدن
- زیاده روی در نوشیدن
- مصرف همزمان مواد مخدر
خطرات بیشتری که می تواند به دلیل مصرف مقادیر بیشتر الکل نسبت به متابولیسم بدن رخ دهد عبارتند از:
- کند شدن یا توقف تنفس، ضربان قلب
- ایست قلبی به دلیل کاهش دمای بدن (هیپوترمی)
- تشنج در نتیجه سطح پایین قند خون
بیش مصرفی محرک ها
محرک‌ها، مانند مت آمفتامین یا کوکائین برعکس اپیوئیدها ضربان قلب، فشار خون، دمای بدن و تنفس را افزایش می دهند. مصرف بیش از حد محرک ها زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم قلبی عروقی، سیستم تنفسی یا سرعت گردش خون بیش از حد کار می‌کند تا جایی که از بین می‌رود.
علائم مصرف بیش از حد محرک عبارتند از:
- تکان دادن یا سفت شدن اندام ها
- تنفس نامنظم یا کم عمق
- شروع ناگهانی تب بالا
- افزایش سرعت نبض
- از دست دادن هوشیاری
- درد قفسه سینه
- سردردهای شدید
- تعرق مفرط
- تحریک پذیری و/یا بی قراری
- سرگردانی یا آشفتگی ذهنی
- سکته
- ایست قلبی
هیچ درمان تایید شده ای برای مصرف بیش از حد محرک ها وجود ندارد. با این حال، داروهایی وجود دارند که می‌توانند به کاهش یا تثبیت علائم حیاتی بالا مانند فشار خون، نبض، دمای بدن و هرگونه اختلال تنفسی کمک کنند. همچنین داروهایی وجود دارد که می‌توان از آن‌ها برای جلوگیری از تشنج استفاده کرد، مانند داروهای ضد صرع.
