جمهوري آذربايجان

• جمهوري آذربايجان (Azerbaijan Republic)

1-1) قاره و منطقه:

اين كشور در قاره آسيا قرار دارد و با كشورهاي تركمنستان، تاجيكستان، آذربايجان، ارمنستان، قرقيزستان وازبكستان در منطقه آسياي مركزي و قفقاز واقع شده اند. بر اساس آخرين گزارشات منتشره از سوي سازمان ملل متحد در سال 2013 ميلادي بطور ميانگين بيش از 240ميليون نفر(315-167ميليون نفر) معادل 5/2 درصد  ازجمعيت 64-15 سال در جهان حداقل يكبار در طول سال 2011 ميلادي اقدام به مصرف مواد مخدرغير قانوني نموده اند. بر اين اساس حدود 44 درصد از اين تعداد حدود 107 ميليون نفر در قاره آسيا حضور دارند.

بيشترين تعدادمصرف كننده مواد مخدر در جهان در اين قاره مستقر مي باشد.  قاره آسيا در مصرف مواد مخدر و روانگردان هايي هم چون كانابيس، ترياك و مشتقات  آن، محرك هاي از نوع آمفتامين ها(ATS) و اكستاسي داراي بيشترين تعداد مصرف كنده بوده اما از نظر نرخ شيوع مصرف در هيچ يك از انواع مواد رتبه اول را دارا نمي باشد. اين قاره رتبه دوم بيشترين نرخ شيوع مصرف ترياك و مشتقات آن و مواد شبه افيوني(اپيوئيدها) را در جمعيت 64-15 سال در مقايسه با ساير قاره ها بخود اختصاص داده است.

بر اساس گزارش سال 2013 ميلادي دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد(UNODC) منطقه آسياي مركزي و قفقاز تنها در سه نوع از مواد مخدر شامل، كانابيس، اپيوئيدها و ترياك و مشتقات آن داراي اعداد و ارقام مشخص مصرف و نرخ شيوع مصرف مي باشد.  اين منطقه با اختصاص نرخ شيوع مصرف كانابيس معادل 9/3 درصد از جمعيت 64-15 سال، داراي بيشترين نرخ شيوع در مقايسه با ساير مناطق قاره آسيا است. حدود 3 ميليون نفر (معادل4 درصد) از مصرف كنندگان مواد مخدر (شامل كانابيس، اپيوئيدها و ترياك و مشتقات آن) در قاره آسيادر منطقه آسياي مركزي و قفقاز قرار دارند. از اين تعداد حدود 2 ميليون نفر مصرف كننده كانابيس، 500 هزار نفر مصرف كننده مواد شبه افيوني و تعداد 500 هزار نفر نيز مصرف كننده ترياك و مشتقات آن هستند در خصوص ميزان و نرخ شيوع مصرف براي ساير مواد مخدر وروانگردان، در آخرين گزارش جهاني سازمان ملل متحد(2013ميلادي) آماري براي اين منطقه ذكر نشده است.

2-1) كشت و تولید:

گزارشات رسمي منطقه اي و جهاني  نشان مي دهد كشت خشخاش و  توليد ترياك در كشور تركمنستان هم چون ساير كشورهاي اين منطقه بسيار ناچيز و بعبارتي در محاسبات آماري بشمار نمي آيد و از اهميت ويژه  اي برخوردار نيست.

3-1)قاچاق و ترانزيت:

قاچاق و ترانزيت مواد مخدر توليدي افغانستان در منطقه قفقاز جنوبي از طريق افغانستان، آسياي ميانه، درياي كاسپين و آذربايجان و قفقاز صورت مي پذيرد.

4-1)امحاء مزارع:

بر اساس گزارش سازمان ملل متحد در سال 2011 ميلادي تعداد 2961 بوته گياه كانابيس در قالب 51 سايت بيروني مشتمل بر 58 گياه در هر سايت، در كشور آذربايجان امحاء شده است.

5-1)زنداني:

بر اساس آخرين آمار اعلامي از سوي مركز بين المللي مطالعات زندان،‌ طي سال 2012 ميلادي تعداد 21034 نفر زنداني در كشور آذربايجان وجود داشته است. ايت تعداد به معناي وجود 226 نفر زنداني در هر يكصدهزار نفر جمعيت اين كشور است. ظرفيت رسمي پذيرش تعداد 53 زندان موجود دراين كشور معادل 25953 نفر است. سطح اشغال زندان هاي اين كشور در سال 2011 ميلادي 4/146 درصد گزارش شده است كه 4/46 درصد بيش از ظرفيت رسمي آن است.

6-1)شيوع مصرف:

نرخ شيوع سالانه مصرف مواد مخدر در جمعيت بزرگسال آذربايجان 5/1 درصد است كه جزء بالاترين نرخ هاي شيوع در منطقه بشمار مي آيد.

بر اساس گزارش جهاني مواد مخدر سال 2010 ميلادي دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد(UNODC)، نرخ شيوع مصرف ترياك و مشتقات آن در كشور آذربايجان معادل 2/0 درصد از جمعيت 64-15 سال اين كشور را تشكيل مي دهد. بر اساس همين گزارش نرخ شيوع مصرف كانابيس در اين كشور نيز 5/3 درصد گزارش شده است.

بالاترين نرخ شيوع تزريق مواد مخدر در جهان در منطقه آسياي مركزي و قفقاز با ميانگين 3/1 درصد گزارش شده است كه حدود 4 برابر ميانگين جهاني است. نرخ شيوع تزريق مواد مخدر در كشور آذربايجان معادل 2/5 درصد است.

7-1) ایدز و بیماری های عفونی:

بر اساس آمار سال 2012 میلادی تعداد 10000 نفر آلوده به ویروس ایدز در کشور آذربایجان وجود دارد.

8-1)مرگ و ميرهای مرتبط با مواد مخدر:

آخرين گزارشات دريافتي ازطريق پرسشنامه سازمان ملل متحد(ARQ) نشان مي دهد كه تعداد متوفيات مرتبط با مواد مخدر اعلامي از سوي كشور آذربايجان، در سال 2007 ميلادي، معادل 41 نفر بوده است كه اين ميزان به معناي مرگ و 6/6  نفر در هر يك ميليون نفر جمعيت 64-15 سال اين كشورمي باشد.لازم به ذكر است در سال مورد گزارش جمعيت64-15 سال كشور آذربايجان معادل2/6 ميليون نفر گزارش شده است.

9-1)درمان و کاهش آسیب:

بر اساس گزارش جهاني سال 2010 ميلادي سازمان ملل متحد(UNODC)، معادل 75 درصد از مراجعه كنندگان به مراكز درماني در كشور آذربايجان مصرف كننده ترياك و مشتقات آن بوده اند و 20 درصد كانابيس مصرف مي كردند و معادل 5 درصد نيز مواد استنشاقي را بعنوان ماده اوليه مصرف اعلام نموده اند.

نرخ شیوع تزریق مواد مخدر در کشور آذربایجان معادل 21/5 درصد است و در سال 2008 میلادی تعداد مصرف کنندگان تزریقی مواد مخدر در این کشور در حدود 312000 نفر بوده است.

نرخ شیوع آلودگی به ویروس ایدزHIV در میان معتادان تزریقی معادل 13 درصد است . در کشور آذربایجان تعداد 14-12 سایت توزیع سرنگ و سوزن(برنامه NSP) وجود دارد و 2 سایت OST نیز در این کشور فعال است که به ارائه برنامه های درمان جایگزین مواد مخدر مشغول می باشند.