جولان مواد مخدر در عربستان سعودی

طبق آمارهای موجود در سال 2020، 7 الی 8% شهروندان سعودی اقدام به مصرف مواد مخدر کرده‌اند. واقعیت هشدار دهنده در این رابطه آن است که 70% مصرف کنندگان را افراد 12 الی 22 سال تشکیل می‌دهند. در این میان رایج ترین موادی که در عربستان سعودی مورد سوء مصرف قرار می‌گیرند عبارت‌اند از آمفتامین، الکل، هروئین و کانابیس. از سوی دیگر تاکید بر این نکته نیز بسیار مهم است که اکثریت مصرف‌کنندگان مواد مخدر در این کشور دچار چندمصرفی هستند که رفتار بسیار خطرناکی است و عمدتا در میان مصرف کنندگان مواد غیرقانونی محرک و جدیدتر دیده می‌شود (نه مصرف کنندگان مواد مخدر سنتی مانند تریاک). همچنین گفتنی است که نگان روش مندانه به مواد پر مصرف در عربستان سعودی نشان می‌دهد که در طول دهه گذشته، مصرف کانابیس و آمفتامین‌ها با افزایش همراه بوده در حالی که هروئین و داروهای خانگی قابل سوء مصرف کاهش یافته است. همچنین امروزه مصرف مواد مخدر در میان زنان سعودی نیز دیده می‌شود و همچنین به نظر می‌رسد میزان مصرف در میان این قشر نیز روبه افزایش است. اما به دلیل تسلط ارزش‌های سنتی و محافظه‌کارانه در جامعه و تفکیک جنسیتی شدید، مواد مخدر در عربستان سعودی برای زنان هنوز به اندازه مردان در دسترس نیست. لذا مصرف مواد در میان زنان عربستانی به سوء مصرف داروهای خانگی قابل سوء مصرف مانند چسب، بنزین و قلیان محدود است.

افزودن بر آنچه گفته شد یافته‌های پژوهشی و گزارش‌های رسمی دولت عربستان سعودی حاکی از این است که در 22 سال گذشته مصرف مواد محرک به ویژه قرص‌های کپتاگون (یک نوع آمفتامین به حساب می‌آید) به‌شدت در میان جوانان عربستانی رواج پیدا کرده و به طور رسمی تبدیل به پر مصرف‌ترن ماده غیرقانونی در این کشور مبدل شده است، به طور که امروزه مجله «فارن پالسی» و بسیاری دیگر از رسانه‌های معتبر بین‌المللی از عربستان سعودی به عنوان «قطب مصرف مواد مخدر در خاورمیانه و غرب آسیا» نام می‌برند.

کپتاگون برای اولین بار بخ عنوان نسخه‌ای برای درمان نارکولپسی و افسردگی مورد مصرف قرار گرفت. در ابتدا دهه 1960 میلادی به عنوان جایگزین ملایم‌تر برای آمفتامین‌ها قوی تولید می‌شود، با این حال مصرف بسیار گسترده آن به عنوان «مواد مهمانی» در میان نخبگان ثرتمند خلیج فارس، جایی که از خواص این روان گردان برای شاداب تر شدن مهمان‌ها برای ساعت طولانی‌تر استفاده می‌شود. کارگران مهاجر در خاورمیانه نیز از این مواد برای کار در شب استفاده می‌کنند.

براساس گزارش‌های منتشر شده مسیر انتقال قاچاق کپتاگون از مبدا زیرسیستم «شامات» آغاز شده و به سمت قاره اروپا و منطقه خلیج فارس ختم می‌شود. این مسیر قاچاق مواد این بهانه را در اختیار سعودی‌ها قرا داده است تا با متهم کردن لبنان و سوریه رژیم تحریمی علیه محصولات صادراتی دشمق و بیروت وضع کرده و ضربه اقتصادی جدی به مردم این منطقه وارد کنند. نشریه «اکونومیست» در مطلبی فاش کرد شاهزادگان سعودی (همچون عبدالمحسن عبدالعزیز) نقش مستقیم در قاچاق مواد مخدر از سوریه و لبنان دارد. برخی از این شاهزادگان به وسیله هواپیما شخصی خود اقدام به قاچاق کپتاگون کرده و سپس به وسیله خرده‌فروش ها مواد در بازار سعودی توزیع می‌کنند. البته جنگ روانی و اتهام پراکنی سعودی به این نقطه ختم نمی‌شود و آنها با راه انداختن کارگزار تبلیغاتی حزب الله را متهم به قاچاق مواد در منطقه می‌کنند. این در حالی است ک رسانه‌های وابستهبه ریاض تاکنون هیچ مدرک محکمی در خصوص ادعاهای ارائه نکردند.