راه سخت کنترل تریاک در افغانستان
کشت خشخاش، تولید تریاک و قاچاق مواد مخدر در افغانستان غیرقانونی است. با این وجود تریاک نقش حیاتی برای چرخیدن چرخ اقتصاد این کشور بازی می کند. ارزش صادرات سالانه آن بین 1.5 تا 3 میلیارد دلار در سال های اخیر برآورد شده است. در سال 2017 برآورد شد که کشت خشخاش به تنهایی عامل ایجاد کننده بیش از 590 هزار شغل تمام وقت است، رقمی که از تعداد کارکنان دفاع و امنیت ملی افغانستان (ANDSF) هم بیشتر است.
همچنین تولید تریاک باعث هجوم سرمایه ها به بخش کشاورزی شده و تجهیزاتی نظیر علف کش ها، کود، تراکتور، پمپ های دیزل و پانل های خورشیدی را فراهم آورده است. درآمدی که کشاوران از تریاک به دست آورده اند، برای حفظ امنیت غذایی و تولید کشاورزی مورد استفاده قرار گرفته و نیز سرمایه گذاری در تجارت، آموزش اعضای خانواده، حمل و نقل و مسکن دارندگان زمین و سرمایه و بنابر این تغییر شکل اقتصاد را در پی داشته است. ماهیت کاربر[1] تولید تریاک سبب می شود تا دستمزد روزانه کارگزان و دهقانان که در برداشت محصول کار می کنند روز به روز افزایش یابد. البته سود یاد شده به اقتصاد روستایی محدود نیست و مناطق شهری نیز در نتیجه آن نه تنها شاهد افزایش نرخ دستمزد کارگران هستند، بلکه ارتقای محسوسی در دو بخش کمکهای بین المللی و نیز اقتـصاد مخدری را نیز تجربه میکنند.
اگرچه تولید تریاک منافع اقتصادی عظیمی را به همراه دارد، اما اثرات عمیقاً ویرانگری بر اقتصاد سیاسی افغانستان گذاشته است. فساد ناشی از اقتصاد مخدری بدلیل عدم شفافیت و متعاقب آن پولشویی و بزهکاری، مشروعیت دولت و نهادهای عمومی را به شدت تضعیف کرده است، به ویژه در بخش های امنیتی و قضایی. این اقتصاد همچنین پلیس، نظام قضایی، پارلمان و سایر نهادهای دولتی را هم در سطح ملی تحت الشعاع خود قرار داده هم در سطح استانی و هم در سطح محلی. در سطح بین المللی نیز تریاک افغانستان بازار موادمخدری به ارزش 65 میلیارد دلار ایجاد کرده که بسیاری از کشورها را با این مصیبت روبرو ساخته است[2]. با وجود اینکه گردآوری شواهد از فعالیت های غیرقانونی دشوار است، اما بازیگران دولتی در افغانستان، از جمله بالاترین رده ها، در زمینه تجارت مواد مخدر در ازای دریافت حق السهم به مثابه تسهیلگر عمل می کنند. اگرچه در این رابطه بالطبع آمار روشن و معتبری وجود ندارد اما بسیاری از پژوهش ها و ناظرین خبره در این امر به دست داشتن بسیاری از مقامات محلی و ملی در تجارت تریاک اشاره و تاکید داشته اند. مثلاً در ماه ژوئن سال 2005 اداره مبارزه با مواد مخدر آمریکا و نیز پلیس مبارزه با مواد مخدر افغانستان بیش از 9 تن مواد مخدر در دفتر «شیر محمد آخوند زاده» استاندار وقت هلمند کشف کردند[3].
«شرارد کوپرکولس»، سفیر پیشین بریتانیا در افغانستان در این راستا نوشته در دوره سفارتش (از 2007 تا 2009) این باور عام به وجود آمده بود که «تقریباً همه افراد دارای مقام پرنفوذ در حیات اجتماعی به تجارت تریاک آلوده هستند. برخی فعالانه در این زمینه کار می کردند؛ بسیاری دیگر (احتمالاً اکثریت مقامات) سهامداران منفعل بودند، یا اغلب در ازای چشم بستن به گذر کانتینرهای محموله از استان یا منطقه خود سهمی دریافت می کردند.» همانطور که یک تحلیلگر نیز مشاهده کرده «پلیس ملی افغانستان، پلیس مرزی، پلیس مبارزه با مواد مخدر، مقامات گمرک، استانی، محلی و شهرداری ها در منطقه تحت نظارت خود از قدرت قابل توجهی برای ممانعت و تسهیل تولید و قاچاق مواد مخدر برخوردارند.»
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «کادراس» بلامانع است
[1] . در اینجا کاربر به فعالیت هایی گفته میشود که بیش از سرمایه نیازمند نیروی کار است و لذا در مقابل مفهوم «سرمایه بر» قرار می گیرد.
[2] http://russiancouncil.ru/en/blogs/Ajmalsblog-en/afghanistan-and-the-issue-of-transnational-conspiracy/
[3] Ibid
