روش‌های قاچاق تریاک از مسیر شمالی
بخش اعظم فعالیت‌های قاچاق تریاک از مسیر شمالی از طریق زمینی و از افغانستان به سوی آسیای مرکزی و سپس از آسیای مرکزی به فدراسیون روسیه رخ می دهد. مسیر شمالی تأمین کننده تریاکی است که عمدتاً به صورت هروئین به مقصد فدراسیون روسیه قاچاق می شود حال آن‌که کشورهای حوزه آسیای مرکزی سهم کمتر و کوچکتری در مسیر ترانزیت و بازار این ماده دارند. بر اساس تخمین و ارزیابی های صورت گرفته در میان سال های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵، سالانه حدود ۴۲٫۵ تا ۷۴٫۵ تن هروئین خالص از افغانستان وارد مسیر شمالی شده است. مسیر عمده قاچاق هروئین از افغانستان به فدراسیون روسیه از طریق تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان است که این مسیر موسوم به « مسیر شمالی» است. مسیر مهمی دیگری نیز وجود دارد که کمتر مورد بهره برداری قرار می گیرد و آن «مسیر مرکزی» یعنی افغانستان- تاجیکستان- ازبکستان- قزاقستان است. البته گوناگونی هایی در مسیر قاچاق نیز وجود دارد، به عنوان نمونه برخی قاچاقچیان به طور مستقیم از افغانستان بدون عبور از تاجیکستان به کشورهای واقع در آسیای مرکزی تردد می کنند. مسیر سومی نیز موسوم به مسیر «شمال غربی» وجود دارد که از افغانستان به ترکمنستان می رود. به رغم نبود اطلاعات و داده هایی مرتبط با کشف مواد در این مسیر برای تأیید وجود آن، ممکن است این مسیر هم چنان فعال باشد.
قاچاق تریاک از مسیر شمالی
شبکه های حمل و انتقال پیشرفته که از هزاران کیلومتر مسیر ریلی و بزرگراه تشکیل شده است آسیای مرکزی را به فدراسیون روسیه متصل می کند. تمامی کشورهای حوزه آسیای مرکزی روابط تجاری نزدیکی با فدراسیون روسیه دارند، که به شکل سنتی مقصدی نهایی برای کالاهای قانونی متنوعی از جمله محصولات کشاورزی است یا کشور عمده ترانزیتی به بندرگاه های دریای سیاه و بالتیک است. از همین زیرساخت که برای انتقال و حمل کالاهای قانونی استفاده می شود در تجارت و قاچاق مواد افیونی از سوی شبکه های قاچاق استفاده می شود.
در سال های اخیر به دلیل بهسازی و بهبود وضعیت راه ها و مسیرهای مواصلاتی میان ترکمنستان، جمهوری اسلامی ایران، تاجیکستان، افغانستان و قزاقستان، قرقیزستان و چین، منطقه آسیای مرکزی کاملا به آسیا و خاورمیانه متصل شده است. در نتیجه، حدود ۸۵ درصد از محموله های هروئین توقیف شده در آسیای مرکزی در طول دوره چهار ساله ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ از طریق مسیر زمینی و به وسیله وسایل نقلیه شخصی صورت گرفت. این در حالی است که قاچاق از طریق مسیر هوایی، پست و مسیر دریایی به نسبت ناچیز و حاشیه ای بوده است. اکثریت جمعیت فدراسیون روسیه در بخش های غربی این کشور زندگی می کنند که شبکه های متراکمی از جاده ها و مسیرهای ریلی در آن گسترانیده شده، در حالی که بخش غیراروپایی فدراسیون روسیه دارای جمعیت غیرمتراکم و پراکنده است به ویژه در منطقه سیبری که مردم عمدتاً در کنار رودها و مسیرهای ریلی متمرکز شده اند.
نمودار ۱ نمودار دایره ای کشفیات هروئین در آسیای مرکزی، از حیث شیوه حمل و نقل و تعداد موارد (منبع UNODC)
در بین سال های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵، اکثر موارد کشفیات (۸۶ درصد) در آسیای مرکزی از طریق مسیرهای زمینی، حال یا مسیر جاده ای و یا مسیر ریلی رخ داده است. عملیات کشفیات قاچاق پستی و هوایی تنها سهم کوچکی از کشفیات در این دوره را به خود اختصاص داده است.
مهم ترین روش به کار گرفته شده در انتقال تریاک از طریق مسیر زمینی در فدارسیون روسیه عبارتست از استفاده از حمالان مواد مخدر، وسیله های نقلیه شخصی، کامیونت ها و ابزار ها. طبق ارزیابی ها، وسایل نقلیه نظیر ماشین و کامیونت وظیفه ترانزیت نیمی از مواد مخدر را برعهده دارند، مقداری که از سال ۲۰۱۱ ثابت مانده است. کاه خشخاش تقریباً در اکثر اوقات به صورت زمینی در فدراسیون روسیه قاچاق می شود به ویژه پس از رویت روندهای موجود در کشورهای آسیای مرکزی. در میان سال های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵، تعداد ۳۳ مورد عملیات کشف کاه (بوته خشک شده) خشخاش مجموعاً به وزن ۱٫۲ تن گزارش شد که از طریق مسیرهای زمینی (جاده) و در وسایط نقلیه شخصی قاچاق شده است. این در حالی است که تنها دو مورد کشفیات این ماده به وزن کمتر از ۳ کیلوگرم، در مسیر ریلی (راه آهن) در همین دوره گزارش شده است.
پی‌نوشت‌ها
۱٫UNODC Research (2018) Afghan Opiate Trafficking along the Northern Route. Vienna: Austria
بازنشر این مطلب صرفاً با ذکر منبع «کادراس» بلامانع است
