روندهای جدید در تولید کوکائین
به دنبال یک روند صعودی شدید در دوره 2013 تا 2017 که طی آن سطح زیر کشت بوته کوکا در سطح جهانی بیش از دو برابر افزایش یافت اکنون اندازه این سطح تثبیت شده باشد؛ این رقم در سال 2018 در سطحی باقی ماند که از لحاظ تاریخی بالا به حساب می‌آمد. به دلیل کاهش گزارش شده توسط کلمبیا (1.2 درصد) و -کشور چند ملیتی- بولیوی (5.7 درصد)، ممکن است سطح جهانی زیر کشت کوکا در سال 2018 بر اساس برآوردهای اولیه نسبت به سال پیش از آن کاهش مرزی یافته باشد، در حالی که برآورد قابل مقایسه‌ای برای پرو در دسترس نیست.
اگرچه برآوردهای نهایی جهانی برای سال 2018 هنوز در دسترس نیست ولی نتایج اولیه نشان می‌دهد که کلمبیا همچنان محل تولید بیشترین میزان برگ کوکا است. در سال 2017 یعنی آخرین سالی که تخمین‌های قابل مقایسه برای آن در دسترس قرار دارد کلمبیا 70 درصد سطح جهانی زیر کشت کوکا، پرو 20 درصد و کشور چند ملیتی بولیوی 10 درصد آن را در خود جای داده بودند.
بر اساس برآوردهای اولیه، ممکن است تولید جهانی کوکائین هیدروکلرید در سال 2018 به بالاترین سطح خود یعنی 1723 تن رسیده باشد (که بر حسب 100 درصد خلوص بیان می‌شود). در حالی که تخمین زده می‌شود که تولید کوکائین بین سال‌های 2014 تا 2018 تقریباً دو برابر شده است، رشد تولید این ماده در طول این سال‌ها کند شده است که ایجاد ثبات بالقوه در سال 2018 را نشان می‌دهد. تولید جهانی کوکائین بین سال‌های 2015 و 2016، 37 درصد، بین سال‌های 2016 و2017 23 درصد و بین سال‌های 2017 و 2018 4.6 درصد افزایش داشت.
به طور کلی فرایند تولید کوکائین کاملاً مشخص است. با این حال این فرایند از منطقه‌ای به منطقه دیگر و با توجه به دسترس‌پذیری پیش‌سازها و مواد شیمیایی ضروری متفاوت است. تولید کوکائین هیدروکلرید به عنوان متداول‌ترین محصول خرده‌فروشی کوکائین که در بازارهای مصرف مواد مخدر توزیع می‌شود به چندین پیش‌ساز و ماده شیمیایی ضروری از جمله پتاسیم پرمنگنات، سدیم متا بی‌سولفیت، کلسیم کلرید، آمونیاک، اتیل اتر و دی اتیل اتر، تولوئن، دی کلرومتان (متیلن کلرید)، متیل اتیل کتون (MEK)، کلریدریک اسید، سولفوریک اسید و بنزین متکی است.
بیشتر این مواد از انحراف کاربرد مواد عرضه شده قانونی در صنایع شیمیایی تهیه می‌شوند. با این حال تولیدکنندگان کوکائین به ویژه در کلمبیا تلاشی فزاینده دارند تا با تولید برخی مواد حیاتی فرایند از جمله پتاسیم پرمنگنات به خودکفایی برسند. بنابراین پس از رکوردشکنی کشف و ضبط پتاسیم پرمنگنات در سال 2016 (585 تن)، کاهشی شدید در کشف این ماده در سال‌های بعدی روی داد و در سال 2018 به 70 تن کاهش یافت[1]؛ این کاهش را دست کم تا حدی می‌توان با این تحول توضیح داد زیرا احتمال رهگیری جریان‌های تجاری این مواد توسط مقامات را کاهش می‌دهد.
افزایش میزان برداشت برگ کوکا از سال 2014 به افزایش چشمگیر تولید جهانی کوکائین در سال‌های اخیر به ویژه در کلمبیا کمک کرده است. علاوه بر این، تمرکز تولید برگ کوکا در برخی مناطق با عملکرد بالا و ترکیب آن با کاهش ریشه‌کنی در چند سال گذشته، کشت در قطعه زمین‌های بزرگ‌تر (افزایش اندازه تقریباً دو برابری در کلمبیا از میانگین 0.6 هکتار در سال 2013 و 2014 به 1.1 هکتار در سال 2018)، استفاده از ارقام با عملکرد بالاتر و بهبود روش‌های کشاورزی و ساختار سنی گیاهان بوته‌ای کوکا، با رسیدن گیاهان به سن مناسب برای برداشت برگ کوکا همه عواملی هستند که به نظر می‌رسد در عملکرد بالاتر برگ کوکا نقش داشته‌اند. عملکرد برگ کوکا در کلمبیا از میانگین 4.7 تن برگ تازه کوکا در هکتار در سال 2014 به 5.7 تن در هکتار در سال 2018 افزایش یافت.
با این حال در مورد کارایی کلی آزمایشگاه‌ها روندهای متضادی مشاهده شده است؛ از یک سو این کارایی بدین دلیل کاهش یافته است که هر روز تعداد بیشتری از کشاورزان به ویژه در کلمبیا علاوه بر کشت برگ کوکا مشارکت در تولید خمیر کوکا یا پایه کوکائین را آغاز می‌کنند (تا امروز حدود 45 درصد از این کشاورزان به چنین کاری دست زده‌اند). این کار در تاسیسات تولیدی کوچک و نسبتاً ابتدایی و اغلب حتی بدون مهارت‌های اولیه در زمینه شیمی انجام می‌شود. عوامل دیگر افزایش چشمگیر تولید برگ کوکا و در نتیجه کاهش و/ یا نوسان شدید قیمت برگ کوکا است زیرا خریداران «سنتی» برگ کوکا به ویژه گروه‌هایی که تحت محافظت نیروهای مسلح انقلابی کلمبیا (FARC) و در مناطق تحت کنترل آن فعالیت می‌کنند بازار را ترک کرده‌اند که باعث می‌شود کشاورزان بیشتر در فرآیندهای مختلف ضروری برای تولید کوکائین دخیل شوند.
از سوی دیگر، شواهدی از افزایش هم‌زمان بهینه‌سازی فرآیندهای تولید کوکائین در آزمایشگاه‌های بزرگ‌تر وجود دارد. روندی که اخیراً شناسایی شده است استفاده از «پایه بازاکسید شده» است که استانداردسازی سطح اکسیداسیون دسته‌های پایه کوکائین تولیدشده را در بر دارد؛ این کار اغلب توسط کشاورزان و در مکان‌های مختلف قبل از اینکه تمام ماده به کوکائین هیدروکلرید تبدیل شود انجام می‌شود.
با این حال به نظر می‌رسد که در حال حاضر کارایی آزمایشگاه‌ها به طور قابل توجهی کمتر از یک دهه قبل است (اگرچه برخی تغییرات نیز نتیجه بهبود جمع‌آوری اطلاعات و افزایش دقت آن است). این نکته باعث شد نسبت تبدیل برگ کوکا به کوکائین هیدروکلرید برای کلمبیا مورد بازبینی قرار گیرد؛ این بازنگری به طور گذشته‌نگر برای همه سال‌های بعد از 2014 اعمال شد. در حالی که بر اساس محاسبات قبلی، در سال 2017 این قابلیت وجود داشت که در هر هکتار زیر کشت کوکا (برداشت‌شده) در کلمبیا به طور میانگین حدود 2/8 کیلوگرم کوکائین هیدروکلرید (با خلوص 100 درصد) به دست آید، محاسبه بازبینی شده با در نظر گرفتن سهم بیشتر از کشاورزان دخیل در فرآیند تولید خمیر و پایه کوکا به نسبت بسیار پایین‌تری رسید که معادل میانگین 6.3 کیلوگرم کوکائین هیدروکلرید در هر هکتار زیر کشت کوکا (برداشت‌شده) در سال 2017 بود.
با این وجود، بر اساس مجموعه داده‌های بازنگری شده برای کلمبیا مشخص شده است که کارایی کلی بخش کوکا در کلمبیا در سال‌های اخیر رو به بهبود بوده است؛ این بهبود کارایی در تولید کوکائین در سطح جهانی بازتاب دارد. به طور کلی در کلمبیا در سال 2015 به طور میانگین 5.2 کیلوگرم کوکائین هیدروکلرید در هر هکتار تحت کشت کوکا (برداشت‌شده) به دست آمد که در سال 2017 به 6.3 کیلوگرم و در سال 2018 به 6.5 کیلوگرم رسید.
[1] E/INCB/2019/4.
