سیاست کارآمد در حوزه اعتیاد کلید شکست کرونا
به گزارش موسسه کادراس، حدود نیمی از جمعیت کره زمین به دنبال شیوع کرونا ویروس در قرنطینه خانگی به سر می‌برند. امری که جامعه پژوهشی را واداشته تا برای افرادی که دچار اختلالات مصرف مواد هستند، به طرحی و برنامه‌ای هوشیارانه از شیوع بیشتر این بیماری به ویژه در افراد معتاد که امکانات بهداشتی کمتری دارند، پیشگیری شود. بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی افرادی که سیگار و ماری‌جوانا مصرف می‌کنند بیشتر در معرض ابتلای به کرونا قرار دارند؛ بنابراین تهدید سلامتی کرونا تنها برای معتادان دایمی و متجاهر نیست، بلکه افراد سیگاری و مصرف کنندگان گل و ماری‌جوانا نیز باید هشیار باشند و شاید فرصتی برای ترک این مواد باشد. در نتیجه امروزه چالش کشورها در برابر معتادان و مخصوصاً معتادان متجاهر و بی‌خانمان یا افرادی که زندانی هستند، با مشخص شدن قدرت و ابعاد متنوع ویروس کرونا بیشتر شده است. برنامه‌ریزی و اعمال سیاست کارآمد توسط دولت‌ها برای مبارزه و پیشگیری از کرونا میان معتادان با دو چالش اصلی روبروست:
- به دلیل مصرف مواد علایم بیماری در معتادان بسیار دیر بروز و حتی در صورت بروز برای کاهش درد خود مصرف را افزایش می‌دهند، در نتیجه میزان مرگ و میر بالا رفته و امکان انتقال آن به دیگر معتادان و حتی افراد سالم بسیار سریع است؛
- افراد معتاد حتی آنهایی که سرپناهی دارند، به دلیل همنشینی با دیگر معتادان، استفاده از ابزارهای مشترک، حضور در مکان‌های مشترک مصرف مواد و عدم رعایت نکات بهداشتی و درمانی بسیار بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به کرونا قرار دارند؛
معتادان و به‌ویژه معتادان خیابانی نیاز به دگرمراقبتی دارند، در واقع مصرف مواد آنچنان به بخشی از وجود روانی و جسمی آنها تبدیل شده که مهمترین اولویت زندگی‌شان تامین مواد و مصرف آن است. بنابراین این افراد به این فکر نمی‌کنند که در چه مکانی یا زمانی و با چه کسانی مواد مصرف کنند، رعایت اصول بهداشت فردی اصلا برای آنها در اولویت نیست، معتادان خیابانی عموماً در مکان‌هایی حضور دارند که موارد بهداشتی اصلا رعایت نمی‌شود. بنابراین چاره در مدیریت کارآمد دولتی با مشارکت شهروندان در پیشگیری از شیوع کرونا در معتادان و انتقال آن به شهروندان عادی است.
با شیوع کرونا در کشور و بر اساس تصمیمات متولیان امر مبارزه با مواد مخدر در کشور مراکز ماده ۱۶ که اغلب مکانی برای معتادان خیابانی بودند تعطیل شدند و معتادان اسکان داده شده در این مراکز مرخص شدند و تعداد زیادی از معتادان به محله‌ها و مراکز پرخطری هدایت شدند که با گذشت بیش از دو ماه از شیوع کرونا در کشور و با وجود هشدارهایی که موسسه کادراس از ابتدای شیوع کرونا داده بود، شهروندان شاهد افزایش معتدان متجاهر در برخی از محله‌ها هستند. استدلال متولیان امر در تعطیلی مراکز ماده ۱۶ با شیوع کرونا، جلوگیری از تجمع افراد در مراکز بسته و متمرکز بود، به همین دلیل حتی طرح جمع‌آوری معتادان خیابانی که همه ساله با شروع بهار در اسفند ماه انجام می‌شد به حالت تعلیق درآمد. امری که پیامدهای جدی هم برای بهداشت روانی شهروندان و هم در شیوع اعتیاد به دنبال داشته است.
به نظر می‌رسد اعمال سیاستی انتقادی مبنی بر تعطیلی مراکز ماده ۱۶ و رها سازی معتادان در شهر با شیوع کرونا، زحمات چند ساله و برنامه‌های اجرایی در مورد جمع‌آوری و اسکان ضروری معتادان خیابانی را نقش بر آب کرده که پیامدهای جدی را در شرایط امروز کشور به همراه خواهد داشت؛ درست است که بر اساس توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی یکی از عوامل مهم انتقال کرونا تجمع در مکان‌های بسته است، اما با شیوع کرونا در کشور بین مرخصی معتادان از مراکز ماده ۱۶ و رهاشدگی آنها در سطح شهر و تجمع و نگه‌داری آنها در مکان‌های بسته، تجمع معتادان در مکان‌هایی تحت عنوان مراکز ماده ۱۶ و یا ایجاد مراکزی ویژه برای معتادان متجاهری که با شیوع کرونا رها بوده‌اند، پیامدها و مخاطرات کمتری نسبت حضور آنها در سطح شهر داشته باشد. مدت‌ها زمان برد تا معتادان از محله‌های پرخطر جمع‌آوری شدند، اما شیوع کرونا باعث شد تا دوباره این محله‌ها به مکان‌هایی برای تجمع معتادان بی‌خانمان تبدیل شود، در واقع نه تنها از تجمع آنها جلوگیری نشد بلکه با رها شدن آنها در سطح شهر معتادان به طور دسته‌جمعی به همان محله‌های پرخطر نقل مکان کرده‌اند، در واقع تمرکز آنها از یک مکان تحت کنترل مانند مراکز ماده ۱۶ به مکان‌های متعدد غیرقابل کنترل و همچنان دارای تجمع و تمرکز منتقل شد که نه خبری از امکانات بهداشتی و آموزشی است که به نظر می‌رسد امکان انتقال و شیوع کرونا به شهروندان عادی را چند برابر کرده است. بنابراین، پیشنهاد می‌شود جمع‌آوری دوباره معتادان پرخطر از سطح شهر شروع شود، حتی تجمع معتادان در مکان‌های بسته و متمرکز بهتر از رهایی آنها است. با انجام اقداماتی مانند انتقال معتادان خیابانی به مراکزی ویژه جهت نگه‌داری شبانه‌روری آنها، اجرای طرح غربالگری پیشگیری از ابتلاء به کرونا در معتادان، شناسایی زودهنگام معتادان دارای علایم ابتلایی به کرونا و فراهم کردن مکان‌هایی برای قرنطینه این افراد و جداسازی از دیگر معتادان می‌تواند از شیوع بیشتر کرونا پیشگیری شود.
از سوی دیگر، مراقبت از افراد معتاد در شرایط شیوع کرونا به عهده دولت است، دولت با انجام اقدامات زیر می‌تواند از شیوع و انتقال کرونا در بین معتادان پیشگیری کند:
- دولت باید مداخلات به هنگام و مناسبی برای مقابله با کرونا در معتادان طراحی کند، این مداخلات و برنامه‌ها باید به گونه‌ای باشد تا علاوه بر کنترل بحران در اقشار آسیب‌پذیر، بتواند پیش‌بینی از وضع موجود و عبور از بحران را داشته باشند؛
- ایجاد همکاری دستگاهی و اجماع خرد جمعی بین سازمان‌های پیشگیری و کنترل اعتیاد در کشور در جهت اجرای برنامه‌های کارآمد و موثر به ویژه در مهار کرونا میان معتادان؛
- استفاده از ظرفیت سازمان‌های مردم نهاد برای آموزش و آگاه‌سازی معتادان در پیشگیری از شیوع بیشتر کرونا؛
- افزایش توان و بودجه مالی مراکز نگه‌داری معتادان و اتخاذ رویکرد و سیاستی مشترک در اجرای برنامه‌های پیشگیری از شیوع کرونا میان معتادان، مانند شناسایی زودرس افراد معتاد دارای علایم ابتلایی به کرونا، ایجاد زیرساختی در قرنطینه افراد مشکوک به کرونا، آموزش رعایت نکات و موارد بهداشتی.
در نهایت سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند، شناسایی و غربالگری به موقع معتادان بدون علامت اما مستعد ابتلا به کرونا در قطع زنجیره ابتلا بسیار مهم و ضروری است. بر این اساس پیشنهاد می‌شود تا سازمان بهزیستی و ستاد مبارزه با مواد مخدر به شناسایی معتادان، اطلاع رسانی دقیق و ارائه آمورش بپردازند. باید گروه‌های متخصص با سازوکارهای تعریف شده به غربالگری معتادان پرداخته و در صورت مشکوک بودن به این ویروس درمان آنها را فارغ از روال اداری مرسوم آغاز کنند. با شناسایی سریع معتادان ناقل به کرونا، تفکیک بیماران مشکوک و نگه‌داری آنها در شرایط متفاوت از دیگران می‌توان زنجیره انتقال را آهسته کرد. همچنین مشارکت مردم می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد، مردم در صورت مشاهده معتادی در خیابان‌ها و دارای علایم ویروس کرونا می‌توانند آن را به تیم‌های امدادرسان سیار و ۱۳۷ شهرداری اطلاع دهند و کمک بزرگی در کنترل ویروس کرونا داشته باشند.
بازنشر این مطلب صرفاً با ذکر منبع «کادراس» بلامانع است.
