صعود کمی و کیفی بازار جهانی مواد مخدر
به نظر می‌رسد بازار جهانی مواد مخدر طی دو دهه گذشته گسترش یافته است. این گسترش را می‌توان در تعداد کل افرادی که مواد مخدر مصرف می‌کنند، تولید غیرقانونی تریاک و ساخت کوکائین، و حجم مواد مخدر کشف شده مشاهده کرد. هرچند، در صورتی که هر یک از این شاخص‌ها به طور جداگانه مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد، به خودی خود نتیجه‌گیری مبنی بر گسترش بازار را توجیه نمی‌کند. به عنوان مثال، افزایش میزان کشف مواد مخدر به خودی خود می‌تواند نتیجه بهبود ظرفیت نهادهای اجرای قانون باشد؛ و نه لزوماً نتیجه گسترش بازار. همچنین، روند تعداد افرادی که مواد مخدر مصرف می‌کنند تحت تأثیر ظرفیت گزارش دهی قرار می‌گیرد؛ در حالی که افزایش در کشت و تولید ممکن است بیشتر به انگیزه‌های محلی مرتبط باشد تا تقاضای خارجی. با این وجود، مثلث بندی داده‌ها و افزایش هم‌زمان در تمامی شاخص‌ها، همراه با گزارش‌های کاهش کلی قیمت مواد مخدر متناسب با میزان خلوص در برخی از بازارهای اصلی مواد مخدر، نشان‌دهنده گسترش احتمالی بازار جهانی دارو است.
گسترش بازار جهانی مواد مخدر را می‌توان تا حدودی با افزایش جمعیت جهانی طی دو دهه گذشته توضیح داد؛ اما به نظر می‌رسد دلیل رشد بازار فراتر از صرف پویایی جمعیت باشد. شناسایی عوامل محرک این گسترش، فراتر از تأثیر جمعیت، چالش‌برانگیز است؛ زیرا تعدادی از عوامل قابل اندازه‌گیری و غیر قابل اندازه‌گیری مربوط به افراد، جوامع و کشورها، ممکن است بر اندازه و پویایی بازار جهانی مواد مخدر تأثیر گذاشته باشند. سیاست‌های ملی، منطقه‌ای و جهانی در زمینة مواد مخدر، و ظرفیت نهادهای ملی در رسیدگی به موضوعات مرتبط با مواد مخدر، می‌تواند روند بازارهای مواد مخدر را تحت تأثیر قرار دهد؛ و طبق تحلیلی که در گزارش جهانی مواد مخدر سال 2016 مشاهده شد، ۱ شرایط اجتماعی، اقتصادی، زیست-محیطی و حاکمیتی، می‌تواند بر پویایی بازار مواد تأثیرگذار باشد، یا تحت تأثیر این بازار قرار گیرد. تحلیل کامل این سطح از پیچیدگی از حوصله گزارش حاضر خارج است. از این رو، این فصل سه مورد از اصلی‌ترین عوامل ماکرو دینامیکی که طی دو دهه اخیر تأثیر جهانی داشته‌اند (رشد جمعیت، شهرنشینی و درآمد) را توصیف می‌کند، و به بحث در مورد چگونگی تأثیرپذیری بازارهای مواد مخدر از این پویایی می‌پردازد.[1]
رشد جمعیت
یکی از عواملی که احتمالاً طی دو دهه گذشته در گسترش بازار جهانی مواد مخدر مؤثر بوده است، رشد جمعیت است. حتی اگر در شیوع جهانی مصرف مواد مخدر افزایشی وجود نداشت نیز رشد جمعیت به خودی خود منجر به افزایش تقاضای مواد مخدر در سطح جهان می‌شود.
رشد جمعیت در سراسر جهان غیرهمسان بوده است. بیشترین رشد در کشورهای در حال توسعه رخ داده است: بین سال‌های 2000 و 2018، جمعیت در کشورهای پیشرفته 7 درصد و در کشورهای در حال توسعه 28 درصد رشد داشته است. فقدان گسترده داده‌های قابل اعتماد در مورد مصرف مواد مخدر در کشورهای در حال توسعه (به ویژه در آفریقا) سنجش روند مصرف مواد مخدر در کشورهای در حال توسعه و تعیین این مسئله که این روندها به چه میزان منعکس‌کنندة رشد جمعیت هستند را دشوار می‌کند. با این حال، اطلاعات کیفی گزارش شده توسط کارشناسان ملی در مورد روندهای ادراک شده، پیشنهاد می‌کند که مصرف مواد مخدر در طی دوره 2000 تا 2018 در گروه ترکیبی کشورهای در حال توسعه و کشورهای دارای اقتصاد در حال گذار، بسیار بیشتر از کشورهای پیشرفته بوده است؛ که در میان موارد دیگر، تفاوت در رشد جمعیت بین کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته را منعکس می‌کند.[2]
عامل دیگری که می‌توان مورد اشاره قرار داد این است که در اغلب کشورها بیشترین شیوع مصرف مواد مخدر در بین نوجوانان و جوانان، به ویژه در سنین 18 تا 25 سال دیده می‌شود. طی دوره 2000 تا 2018، جمعیت گروه سنی ۱۸ تا ۲۵ سال در کشورهای در حال توسعه به میزان قابل توجهی رشد کرده است (18 درصد)؛ در نتیجه، آسیب‌پذیری کلی مصرف مواد مخدر در این کشورها افزایش یافته است. در مقابل، در کشورهای توسعه یافته، جمعیت گروه سنی مذکور، نسبت به مدت مشابه 10 درصد کاهش یافته است.۲
شهرنشینی
رشد جمعیت در مناطق مختلف کشورها ناهمسان بوده است؛ و در مناطق شهری بسیار سریعتر از مناطق روستایی رشد کرده است. طی دوره ۱۹۹۵ تا ۲۰۲۰، جمعیت ساکن مناطق شهری در سطح جهانی 40 درصد رشد کرده است؛ که بسیار بیشتر از رشد جمعیت در مناطق روستایی با نرخ 7.5 درصدی است. در طول دهه‌های اخیر، نسبت افرادی که در سراسر جهان در مناطق شهری زندگی می‌کنند به تدریج رشد کرده است، و از 34 درصد در سال 1960، به 45 درصد در سال 1995، و در سال 2020 به 56 درصد رسیده است؛ سریع‌ترین رشد نیز در کشورهای در حال توسعه رخ داده است.
فقدان داده‌های تفکیک شده، دستیابی به دیدگاهی جامع در مورد نسبت توزیع مصرف مواد مخدر بین مناطق شهری و روستایی، و تجزیه و تحلیل روندهای متقابل جهانی در زمینة شهرنشینی و بازارهای مواد مخدر را غیرممکن می‌سازد. با توجه اطلاعات موجود، به نظر می‌رسد که در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، به استثنای برخی از مناطق روستایی تولیدکننده عمده مواد مخدر، مصرف مواد مخدر در مناطق شهری شیوع بالاتری از مناطق دارد. همچنین مشخص شده است که توسعة شهرنشینی یک عامل خطر عمومی برای مصرف مواد مخدر است؛ به عنوان مثال، داده‌های پیمایش‌های مدارس کلمبیا و مکزیک نشان می‌دهد که شیوع مصرف برخی از مواد مخدر در مناطق شهری تا 60 درصد بیشتر از مناطق روستایی است.
داده‌های مربوط به جرائم قانون مواد مخدر، از جمله نگهداری و قاچاق مواد مخدر در آلمان و اتریش 8 الگوهای مشابهی را تأیید می‌کند؛ مبنی بر اینکه شهرهای بزرگ مصرف سرانه مواد مخدر بیشتر از میانگین کشوری را نشان می‌دهند (به طور معمول حدود 50 درصد بیشتر در سال 2018).
پی‌نوشت‌ها
[1] . World Drug Report 2019; and World Bank, DataBank, World Development Indicators
[2] .World Drug Report 2019; and World Bank, DataBank, World Development Indicators. and editions of previous years; and United Nations, World Population Prospects: The 2019 Revision.
