مسیرهای قاچاق مواد از محور هلال طلایی

مسیر ایران یکی ازمسیرهای اصلی قاچاق مواد مخدر غیرقانونی یعنی تریاک، حشیش و هروئینی است که عمدتاَ از افغانستان و پاکستان به بازارهای کشورهای حاشیه خلیج فارس، کشورهای خاورمیانه و بازارهای اروپایی روانه می شود. سه مسیر اصلی قاچاق مواد مخدر در کنار مسیرهای فرعی توسط قاچاقچیان در ایران شناسایی شده، اما دو مسئله در رابطه با قاچاق و توزیع مواد مخدر وجود دارد: اول اینکه، عمده مواد مخدر که وارد ایران می شود هم برای مصرف داخلی و هم برای صادرات به کشورهای دیگر، توسط گروه های بزرگ قاچاق مواد انجام می شود. دوم، تنها مقدار کمی از مواد توسط افراد بلوچی و افغانی از راه زمینی و با پشتیبانی گروه ها و افراد محلی وارد می شود. از این رو در قاچاق مواد به سوی ایران علاوه بر نقش کارتل های بزرگ مواد مخدر و حضور افراد و گروه های کوچک تر، نمی توان همکاری اقوام و قبایل را در پشتیبانی قاچاق مواد نادیده گرفت.[1]

سه مسیر اصلی قاچاق مواد مخدر به داخل ایران به قرار زیر است:

• مسیر شمالی، استان خراسان

استان خراسان با مساحت بیش از 315 هزار کیلومتر ، تعداد زیادی از پناهندگان افغان را به علت نزدیکی به افغانستان در خود جای داده است.

مسیرهای قاچاق مواد شناسایی شده از استان خراسان عبارتند از:

        الف)    افغانستان ⇐خراسان⇐سمنان⇐تهران

         ب)    افغانستان⇐خراسان⇐گلستان/ مازندران⇐تهران

   باید خاطر نشان کرد این مسیرها اصلی ترین مسیرهای قاچاق مواد است که بسیاری دیگر از مسیرهای

فرعی دیگر به دلیل شدت نظارت و کنترل دولت ایران یا تغییر می کند یا مسیرهای جدیدی ایجاد می شود. قاچاق مواد مخدر از مسیر خراسان توسط گروه های افغانی- ایرانی انجام می شود. به این صورت که باندهای

بزرگ با انجام عملیات مسلحانه و اغلب با آدم ربایی و قتل غیر نظامیان و با پشتیبانی مردم و طوایف محلی به قاچاق مواد مبادرت می ورزند. و یا گروه های کوچک و اغلب محلی از طریق مسیرهای فرعی در حدود بیش از 10 کیلوگرم هروئین یا تریاک توسط الاغ و شتر حمل می کنند.[2]

• مسیر جنوبی: استان های سیستان و بلوچستان و کرمان

مرز  و تاریخ طولانی و ارتباط گروه های قومی سیستان و بلوچستان با پاکستان  نقش تعیین کننده ای در قاچاق مواد داشته است. همچنین ریشه های قومی و عشایری باعث وابستگی بین منطقه سیستان و پاکستان شده است. بر اساس یک مطالعه که در شهر «شیرآباد» زاهدان انجام شده بین 40 تا 65 درصد ساکنین آن زندگی خود را از طریق قاچاق کالا بین ایران و پاکستان و با ارائه پشتیبانی لجستیکی به قاچاقچیان مواد مخدر می گذرانند. بر اساس گفته های مقامات انتظامی ایران، 50 مسیر قاچاق مواد در استان سیستان و بلوچستان وجود دارد و شهرهای میرجاوه، زاهدان و ایرانشهر از شهرهای کلیدی قاچاق مواد هستند.

مسیرهای شناسایی قاچاق مواد مخدر از سیستان و بلوچستان به قرار زیر است:

   الف)   سیستان و بلوچستان⇐کرمان⇐یزد⇐تهران

    ب)   سیستان و بلوچستان⇐خراسان

    ج)   سیستان و بلوچستان⇐بندرعباس/ هرمزگان (جنوب خوزستان، خلیج فارس)

پایتخت هرمزگان، بندرعباس مهمترین بندر ایران است که ارتباط مرزهای آبی ایران با کشورهای حوزه خلیج فارس را فراهم می کند. کامیون های ترانزیت جهت بارگیری  و تخلیه کالاهای تجاری وارد بندر می شوند، از سوی دیگر جاده های هموار و وسیع جنوبی، بندرعباس را به قسمت های مرکزی ایران و همچنین جنوب ایران از طریق راه آهن به استانبول و دمشق متصل می شود. بندرعباس یک بندر تجاری، یک نقطه حمل و نقل آسان برای قاچاق مواد مخدر به مقصد اروپا و کشورهای حاشیه خلیج فارس است.

مسیرهای شناسایی شده قاچاق مواد مخدر از هرمزگان عبارتند از:

   الف)  بندر گواتر (پاکستان)⇐بندر سیستان و بلوچستان، چابهار

   ب)   بندر گواتر  (پاکستان)⇐بندر عباس، بندر خوزستان

قاچاق مواد مخدر از مسیر جنوبی یا از طریق هرمزگان توسط قایق های پرسرعت، یا توسط کشتی های کوچک  و با استفاده از وسیله نقلیه زمینی از طریق سیستان و بلوچستان انجام می شود.[3]

• ترافیک مواد مخدر از مسیرهای خروجی ایران

با توجه به مسیرهای خروجی، مسیر خروجی سنتی از ترکیه با تعدادی از مسیرهای جدید تکمیل شده است. بر این اساس این مسیرها به قرار زیر است:

الف) مسیر غربی: قدیمی ترین و رایج ترین مسیر قاچاق : تهران⇐غرب آذربایجان⇐ارومیه⇐ترکیه

در سال های اخیر راه های جدید زیر به طور معمول تکمیل شده است:

  الف) تهران⇐آذربایجان شرقی⇐جمهوری آذربایجان⇐ترکیه

   ب) خراسان⇐مازندران/ گیلان⇐اردبیل⇐جمهوری آذربایجان⇐ترکیه

ب) مسیر شمالی: مسیر شمالی، مسیر جدید قاچاق مواد است که قاچاقچیان مواد از این مسیر در جهت دور زدن قانون و کنترل های شدید ایران استفاده می کنند. حمل مواد از طریق ایران به کشورهای سابق اتحاد جماهیر شوروی  و همچنین از طریق خراسان به ترکمنستان از این مسیر انجام می شود.

ج) مسیر جنوبی: قاچاق مواد مخدر عمدتا حشیش از طریق این مسیر به سوی منطقه خلیج فارس، بازارهای اروپایی و امریکایی به عنوان مقصد نهایی حمل و نقل کوچک انجام می شود.

این مسیرها عبارتند از:

  بندرعباس ⇐امارات متحده عربی

سواحل جنوبی ایران⇐کویت/ عراق

د) مسیر شرقی: این مسیر عمدتا به بازارهای خاورمیانه منتهی می شود که عبارت است از:

 الف) خوزستان⇐کرمانشاه⇐عراق

امروزه به دلیل مشارکت عراق در امر مبارزه با قاچاق مواد مخدر و افزایش نظارت ها و سخت گیری ها، از مسیرهای جدیدی از طریق کرمانشاه و کردستان توسط قاچاقچیان استفاده می شود.[4]

با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران، قرارگیری در کانون آسیب پذیر تولید مواد مخدر و وجور مسیرهای متعدد قاچاق مواد مخدر، مبارزه با شبکه ها و گروه های بین المللی بزرگ قاچاق مواد مخدر همیشه در صدر اقدامات نظامی و انتظامی ایران بوده است. ایران با وجود داشتن همسایگان متعدد همواره در امر مبارزه با قاچاق مواد مخدر خسارت های جانی و مالی فراوانی متحمل شده است. به گونه ای که امروزه در زمینه قاچاق مواد مخدر امنیت ایران به امنیت بین المللی متصل شده است.

وضعیت ایران نسبت به کانون های ترانزیت مواد مخدر

1-United Nations Office on Drugs and Crime. (2003a). The opium economy in Afghanistan: An international problem (pp. 213–215). Vienna: United Nations. United Nations Office on Drugs and Crime. (2003b). Global illicit drug trends 2003. Vienna: United Nations

[2] Ibid:7-8

[3] Ibid:9-11

[4] Ibid:12-13

بازنشر این مطلب صرفاً با ذکر منبع «کادراس» بلامانع است.