واکاوی وضعیت تروریسم در منطقه غرب آسیا- شمال آفریقا

با وجود رشد امواج تروریسم در دهه گذشته میلادی، آمار منتشر شده در خصوص وضعیت سالهای اخیر، خبر از کاهش تروریسم در منطقه خاورمیانه می‌دهد. البته سرکوب گروه‌های تروریستی همچون داعش و الفاعده و به دنبال آن فروکش کردن آتش تروریسم در منطقه «شام» موجب تغییر تمرکز شبکه‌های تروریستی از منطقه غرب آسیا به سمت قاره آفریقا شده است. با این حال روندهای خطی در سال 2021 نشان از کاهش تروریسم در 8 از 9 منطقه جهان دارد. منطقه اوراسیا و فدراسیون روسیه با ثبت کاهش 71 درصدی بیشترین کاهش مرگ و میر ناشی از ترور را به ثبت رساندند. در این گزارش سعی خواهیم کرد تا نگاهی به روند تروریسم در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا داشته باشیم.

سال گذشته میلادی در منطقه «منا»، شاخص تروریسم در 16 کشور بهبود یافته و تنها سه کشور بدون تغییر باقی ماندند. در گزارش جهانی تروریسم، الجزایر تنها کشوری است که به دلیل افزایش مرگ‌ومیر ناشی از ترور، آمار نامطلوبی به ثبت رسانده است. بین سالهای 2007 تا 2021 منطقه خاورمیانه به تنهایی 39 درصد از کل تلفات ناشی از تروریسم در جهان را به خود اختصاص داده، حال آنکه این آمار در سال گذشته با کاهشی چشمگیر به رقم کم سابقه 16 درصد کاهش پیدا کرده است. در سال 2021 منطقه جنوب آسیا و جنوب صحرای آفریقا وضعیت بدتری نسبت به از منطقه غرب آسیا داشته است. با آنکه در سال گذشته مجموعا 13 گروه مسئولیت حمله به منطقه در سال 2021 را بر عهده گرفتند، با این حال مسئولیت 57 درصد از 727 حمله توسط هیچ گروه شناخته شده بر عهده گرفته نشده است.

براساس آمارهای منتشر شده بیشترین آمار مرگ و میر ناشی از تروریسم مربوط به سوریه با 488 مورد بوده است. البته این آمار نسبت به سال 2020 کاهش 33 درصدی را نشان می‌دهد. پس از سوریه، مصر با با 66 فوتی در سال 2021 در مقایسه با 119 مورد در سال ،2020 با 44 درصد کاهش بهبود وضعیت تروریسم در این کشور را نشان می‌دهد. در عراق با آنکه حملات داعش از  353 مورد در سال 2020 به 327 مورد در سال 2021 کاهش یافته اما فوتی‌های ناشی از تروریسم افزایش 9 درصدی را نشان می‌دهد. به طور میانگین حملات تروریستی در عراق به 1.14 کشته در سال 2021 رسید. این در حالی است که این رقم در سال 2020 0.98 کشته بود.

یکی دیگر از نکات برجسته در  گزارش سالانه تروریسم، انتشار رتبه جهانی کشورها براساس آخرین وضعیت تروریسم در این مناطق بوده است. در این گزارش به ترتیب کشورهای عراق، سوریه، مصر، یمن، لیبی، ایران، رژیم صهیونیستی، تونس، الجزایر، لبنان، عربستان سعودی، اردن، بحرین، مراکش، سودان در رتبه‌های دوم، پنجم، پانزدهم، بیست و یکم، بیست و ششم، بیست و هفتم، سی‌ام، سی و هشتم، سی و نهم، پنجاه و یکم، پنجاه و چهارم، پنجاه و هشتم، شصت و پنجم، هفتاد و ششم و هشتاد ششم قرار دارند.

در سال 2021 داعش و گروه‌های وابسته به آن مسئولیت 486 حمله (36 درصد) در منطقه را بر عهده گرفتند. این در حالی است که 57 درصد از این حملات از سوی سایر گروه‌های تروریستی اتفاق افتاده است. با آنکه دولت تروریستی داعش در عراق و سوریه با مجاهدت رزمندهای ایرانی و نیروهای مقاومت از بین رفت اما همچنان هسته‌های این گروه در سراسر منطقه همچون مصر، تونس، لیبی، عراق و سوریه پراکندند. با توجه به تضعیف روزافزون داعش در منطقه و قطع دسترسی این کشور به منابع هیدرو کربنی در سوریه و عراق، احتمال روی آوردن این گروه به اقتصاد مخدری و تبدیل شدن به یکی از بازیگران فعال در حوزه ترانزیت مواد مخدر، به‌ویژه به سمت بازارهای اروپایی، با هدف کسب منابع مالی، بسیار محتمل است