کرونا و اعتیاد (روز جهانی مبارزه با مواد مخدر)
با توجه به اینکه روز ششم تیر مصادف با روز جهانی مقابله با اعتیاد نیز هست، موسسه کادراس درصدد است مهم‌ترین موضوع فعلی در حوزه مواد مخدر و اعتیاد را با دیدی گسترده‌تر در این روز به بحث و بررسی بگذارد. لذا تأثیرات شیوع کروناویروس و کووید – ۱۹ بر اعتیاد به انواع مواد مخدر، بازارهای مواد و نیز کشت، تولید و قاچاق و ترانزیت آن در برهه کنونی از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. در این راستا آخرین یافته‌های محققان در زمینه ارتباط کروناویروس و اعتیاد و نیز پیامدهای تعطیل شدن فعالیت های تجاری و نیز اجرای سیاست‌های قرنطینه و فاصله‌گذاری اجتماعی و نیز بستن مرزها بر اقدامات مجرمانه مرتبط با مواد مخدر مورد بررسی قرار خواهد گرفت. افزایش قیمت انواع مواد، روی آوردن برخی مصرف کنندگان به مواد جایگزین، کاهش خلوص مواد، شیوع چندمصرفی میان برخی مصرف‌کنندگان و افزایش خشونت‌ورزی از سوی گروه‌ها و سازمان‌های تبهکاری از جمله نتایج اولیه همه‌گیری جهانی بیماری کووید – ۱۹ به حساب می‌آید.
مطلب جمعه ۶ تیر
باوجود اینکه بازارهای جهانی مواد تا کنون چند فقره بحران را از سرگذرانده اند اما، بحران کنونی از منظر پیچیدگی و شدت تأثیرگذاری با رویدادهای پیشین قابل مقایسه نیست. اگر بخواهیم به اختلالات عمده جهانی در طول تاریخ عبارتند از
- اختلال در زنجیره عرضه پیش‌سازهای شیمیایی در آمریکا در سال ۱۹۹۵ که به کمیابی مت‌آمفتامین (شیشه) منجر شد.
- ممنوعیت تولید تریاک توسط طالبان در افغانستان در سال ۲۰۰۰ که به کمیابی جهانی هروئین در سال ۲۰۰۱ انجامید.
- شیوع سندرم حاد تنفسی (سارس) در سال ۲۰۰۳ که تشدید تقاضای مواد در هنگ کنگ منجر شد.
- رکود بزرگ در سال ۲۰۰۸ که باعث کاهش تقاضای مواد در دموکراسی‌های غربی شد.
- آلوده شدن محصول خشخاش افغانستان به قارچ در سال ۲۰۱۰ به کمیابی مجدد در بازار هروئین انجامید.
در همه این موقعیت‌ها عرضه و تقاضای مواد غیرقانونی در بازارها دچار اختلال‌های کوتاه مدت ولی پردامنه‌ای شدند.
این همه گیری جهانی صد البته تأثیری غیرمستقیم نیز بر جهان جرایم سازمان یافته گذاشته است. در هفته های اولیه ای که دولت های مختلف در سراسر جهان اقدام به اجرای سیاست های قرنطینه ای یا دست کم فاصله گذاری اجتماعی کرده بودند، به طور موقت خشونت های منجر به جرح و قتل را افزایش یافت و در هفته های اخیر نیز گزارش هایی که از گوشه و کنار جهان رسیده اوج گیری دوباره آن را نشان می دهد. در این میان گروه های جرم و جنایت نیز بیش از پیش در حال مهاجرت به فضای مجازی هستند، یعنی بستری که بدون نیاز به حضور فیزیکی در محل های بیرونی در آن امکان فعالیت سودآور وجود دارد. چنانچه با برنامه ها و اقدامات این گروه ها مقابله نشود و آن ها را به حال خود رها کنیم، بی شک جهان رفته رفته به جای خطرناک تری مبدل می شود.
در پی اجرای سیاست های قرنطینه و فاصله گذاری اجتماعی، بسیاری از کشورهای جهان شاهد افت ارتکاب به برخی جرایم از یکسو و افزایش وقوع پاره ای دیگر از جرایم از سوی دیگر بوده اند. مثلاً در بیشتر مناطق آمریکای شمالی و اروپای غربی، باقی ماندن مردم در خانه ها به افت شدید قتل و حملات خشونت بار منجر شده است. این درحالیست که برخوردهای خانگی و خشونت جنسی در همین کشورها رو به فزونی نهاده است.
در برخی از خشن ترین ملت های جهان، شاهد افت قابل توجه جرایم خشونت آمیز بوده ایم. برای مثال شهرهای شیکاگو، لس آنجلس و نیویورک کاهش شدیدی در زمینه سرقت و زنای به عنف را تجربه کرده اند. همچنین شمار قتل ها در السالوادور که معمولاً یکی از خطرناک ترین کشورهای جهان است، از ۱۱۴ در فوریه به ۶۵ مورد در ماه مارس رسیده و آفریقای جنوبی که پایتخت جرم و جنایت آفریقا به حساب می آید؛ در چند هفته نخست قرنطینه ۹۴ قتل را به ثبت رساند که در مقایسه با ۳۲۶ مورد در مدت مشابه سال قبل، بسیار کمتر است.
اگرچه باید از اجرای سیاست های لازم برای این دوره استقبال کنیم، اما در عین حال باید دانست که اجرای آنها تنها برای کوتاه مدت میسر است. همچنین سیاست هایی نظیر فاصله گذاری فیزیکی، منع رفت و آمد و پناه در محل مانع کارتل ها، گروه های گنگستری و شبه نظامی نمی شود. بلکه کاملاً بالعکس در پی کاهش فعالیت های پلیس از یکسو و نیز شوک های وارد شده به وضعیت عرضه و تقاضا در بازار مواد موج های جدیدی از خشونت ورزی خاصه در برزیل، کلمبیا و مکزیک (یعنی کشورهایی که در آنها گروه های تبهکار بر سر سهم در حال کاهش خود از بازار می جنگند) گزارش شده است. در این میان بدتر شدن وضعیت امنیتی به دلیل آزادی موقت برخی از زندانیان از زندان های بدنام این مناطق نیز مزید بر علت شده است. گزارش شده برخی از این زندانیان در بدو آزادی موقت خود به همان مسیر پیشین بازگشته و درصدد تسویه حساب های قدیمی خود برآمده اند.
برای مثال روند کاهشی قتل ها در برزیل که برای سه سال تداوم یافته بود در همین مدت اندک متوقف شده است. در سائوپائولو که مرکز قدرتمندترین سازمان های قاچاق مواد آمریکای لاتین به حساب می آید، میزان جنایات از مارس ۲۰۱۹ تا مارس ۲۰۲۰، ۱۰ درصد افزایش یافته است. از سوی دیگر در ایالت سیرا، تنها در ۱۰ روز نخست ماه مارس ۲۰۲۰ میزان جرایم خشونت آمیز (از جمله قتل) ۹۸ درصد افزایش یافته است. همچنین میزان خشونت خانگی نیز در بیشتر ایالات برزیل تشدید شده است، از جمله ایالت ریودوژانیرو که به تنهایی ۵۰ درصد افزایش خشونت های خانگی را نشان می دهد.
مکزیک نیز در مدت اخیر شاهد افزایش شدید خشونت های مرگبار بوده، به ویژه در ایالت های چیهوهوا، میچواکان و گواناجواتو که زیر سلطه کارتل های مواد مخدر هستند. مقامات روی هم رفته بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ فقره قتل را در کل این کشور تنها در ماه مارس به ثبت رسانده اند، که بالاترین میزان قتل در ماه از زمان ثبت آمار قتل ها در این کشور یعنی سال ۱۹۹۷ به شمار می آید. در حالیکه توجه نیروهای مسلح و پلیس به اقدامات معطوف به کنترل همه گیری جهانی کروناویروس است، بیش از ۲۰۰ گروه تبهکار مکزیک برای تسلط بر مسیرهای ترانزیت مواد و قاچاق بنزین در مقیاس صنعتی می جنگند.
حتی کاهش قابل توجه در ارتکاب به جرم در السالوادور نیز تحت الشعاع افزایش سریع خشونت گروه های گنگستری در چند هفته گذشته قرار گرفت. پس از اینکه چندین نفر از مردم عادی در یک آخر هفته در اواخر آوریل توسط گروه های تبهکار سلاخی شدند، رئیس جمهور دستو افزایش بازداشت ها و وارد عمل شدن نیروهای مسلح را داد. البته سیاست مشت آهنین ممکن است وضعیت بد موجود را خراب تر کند: زیرا گنگ ها عملاً کنترل زندان های کشور و چندین دسته رقیب بزرگ را در دست دارند و به راحتی می توانند یک فاجعه رقم بزنند.
در این کشورها و حتی برخی از دیگر کشورها، این گروه های تبهکار و نه نیروهای پلیس هستند که قوانین منع آمد و شد را در شهرک ها و کپرنشین های غیررسمی را به اجرا در می‌آورند. بدین ترتیب دسته جات تبهکار و شبه نظامی و نیز گروه های مافیایی به راحتی از این وضعیت سوء استفاده کرده و قدرت نرم خود را تقویت می کنند. حتی برخی از این گروه ها به اقداماتی نظیر رساندن دستمال، انواع کنسرو و غذا به نیازمندان، افراد ناتوان و سالمندان ورود کرده اند. برخی دیگر نیز هشدارهای را درباره منع آمد و شد و انزوای اجتماعی در اینترنت به انتشار درآورده اند. وقتی حکومت ها از انجام این وظایف خود ناتوان باقی بمانند، جذابیت گروه های تبهکار مذکور چند برابر می شود.
مقالات مرتبط: