گزارش جهانی مواد مخدر در سال 2022 منتشر شد

گزارش جهانی مواد مخدر سال 2022 از سوی دفتر مقابله با جرم و مواد سازمان ملل متحد روز 27 ژوئن منتشر شد. این گزارش بر چند موضوع  «روند قانونی سازی کانابیس در جهان»، «افزایش سطح تولید کوکائین»، «گسترش مواد مخدر مصنوعی در بازارهای جدید »، «تداوم معضل دسترسی به درمان دارویی به ویژه برای زنان» را برجسته می‌سازد.

براساس این گزارش، در سال 2020 حدود 284 میلیون نفر (در رده سنی 15 تا 64 سال) در سراسر جهان اقدام به مصرف مواد مخدر کرده‌اند. این آمار افزایش 26% مصرف مواد را نسبت به یک دهه گذشته نشان می‌دهد. بیشترین مصرف مربوط به جوانان است و معمولاً این قشر در مقایسه با نسل‌های قدیمی‌تر مصرف بیشتری دارند. در آفریقا و آمریکای لاتین افراد زیر 35 سال، اکثر افرادی را تشکیل می‌دهند به دلیل اختلالات سوء مصرف مواد تحت درمان قرار دارند.

این گزارش تخمین می‌زند که در سراسر جهان  11.2 میلیون نفر تزریق کننده مواد مخدر به حساب می آیند. طبق آمارها حدود نیمی از این معتادان مبتلا به هپاتیت C، 1.4 میلیون نفر مبتلا به ایدز و 1.2 میلیون نفر نیز به هر دو بیماری مبتلا هستند.

غاده والی[1] مدیر اجرایی دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل در واکنش به این یافته‌ها گفت: «میزان تولید و کشف بسیاری از مواد مخدر غیرقانونی به رکوردهای جدید بسیار بالایی رسیده است؛ این امر همزمان با وضعیت اضطراری جهانی رخ داده که میزان آسیب‌پذیری را افزایش می‌دهد. در عین حال برداشت‌های ناصحیح از ابعاد این مسئله و آسیب‌های ناشی از آن افراد را از مراقبت و درمان محروم می‌کند و جوانان را به سمت رفتارهای پر خطر سوق می‌دهد. ما باید منابع و توجه لازم برای رویارویی با همه جنبه‌های معضل جهانی مواد مخدر، از جمله ارائه مراقبت‌های شواهد محور برای تمام کسانی که به آن نیاز دارند، را بدان اختصاص دهیم و سطح دانش خود در زمینه ارتباط میان مواد مخدر غیرقانونی با دیگر چالش‌های حیاتی مانند منازعات و تخریب محیط زیست را ارتقا دهیم.»

همچنین در این گزارش بر اهمیت ترغیب جامعه بین‌المللی، دولت‌ها، جامعه مدنی و تمام ذی‌نفعان به انجام اقدامات فوری جهت محافظت از مردم، از جمله تقویت پیشگیری و درمان مصرف مواد مخدر و مقابله با عرضه غیرقانونی آن تاکید می شود.

نشانه‌ها و تاثیرات اولیه قانونی شدن کانابیس

به نظر می‌رسد «قانونی شدن» کانابیس در آمریکای شمالی سبب افزایش مصرف روزانه این ماده، (به ویژه محصولات قدرتمندتر) در میان جوانان شده است. افزایش مصرف کانابیس همچنین در میان افرادی که مبتلا به بیماری روانی، دارای سابقه خودکشی و نیز بستری شدن در بیمارستان دارند نیز گزارش شده است. همچنین «قانونی شدن» کانابیس سبب افزایش درآمدهای مالیاتی و به طور کلی کاهش نرخ بازداشت به دلیل در اختیار داشتن کانابیس شده است.

رشد مداوم تولید و قاچاق مواد مخدر

در سال 2020 تولید کوکائین به بالاترین حد رسیده و نسبت به سال 2019 با رشدی 11% به 1982 تن بالغ شد. علی‌رغم افزایش همه‌گیری کرونا میزان کشفیات کوکائین نیز افزایش یافت و به رکورد 1424 تن در سال 2020 رسید. در سال 2021 تقریبا 90% کوکائین کشف شده در سطح جهان در کانتینرها یا از طریق دریا قاچاق شده است. داده‌های مربوط به کشفیات مواد نشان می‌هد که قاچاق کوکائین به مناطقی خارج از بازارهای اصلی آمریکای شمالی و اروپا، با افزایش سطح قاچاق به آسیا و آفریقا در حال گسترش است.

از لحاظ جغرافیایی قاچاق مت‌آمفتامین همچنان در حال گسترش است؛ به طوری که در سال های 2006 تا 2010، 84 کشور از کشفیات مت آمفتامین خبر داده بودند، این میزان بین سال‌های 2016 تا 2020 به 117 کشور افزایش یافته و مقدار کشفیات این ماده نیز از سال 2010 تا 2020، 5 برابر شده است.

همچنین تولید تریاک در سراسر جهان در بین سالهای 2020 تا 2021 حدود 6% رشد کرده و به 7930 تن رسیده که عمدتاً به دلیل افزایش تولید مواد در افغانستان بوده است. با این حال سطح جهانی زیر کشت خشخاش با 16% کاهش به 246800 هکتار در مدت زمان مشابه رسیده است.

روندهای کلیدی مخدری جهان به تفکیک منطقه

در بسیاری از کشورهای آفریقایی، آمریکای جنوبی و مرکزی، مصرف کنندگان کانابیس بزرگ‌ترین دسته افرادی را تشکیل می‌دهد که به دلیل اختلالات سوء مصرف مواد تحت درمان قرار گرفته اند. اما در اروپای شرقی، جنوب شرقی و در آسیای مرکزی مصرف کنندگان اوپیوئیدها بیشترین افراد تحت درمان به دلیل اختلالات سوء مصرف را تشکیل می‌دهند.

در ایالات‌متحده آمریکا و کانادا، مرگ و میر ناشی از بیش‌مصرفی که همچنان در حال زدن رکوردهای جدید است، عمدتاً از مصرف غیر پزشکی از فنتانیل ناشی می‌‎شود. ارزیابی‌های اولیه در ایالات‌متحده مرگ بیش از 107 هزار نفر به دلیل بیش‌مصرفی مواد مخدر در سال 2021 به حکایت دارد، آماری که در مقایسه با سال 2020 با 92 هزار مورد مرگ بیشتر شده است.

از سوی دیگر در دو بازار بزرگ مت آمفتامین کشفیات افزایش یافته – میزان افزایش آن در آمریکای شمالی نسبت به سال گذشته به 7% می رسد، در حالیکه در جنوب شرق آسیا به تنهایی 30% نسبت به سال قبل آن افزایش یافته است. همچنین بالاترین رکورد کشفیات مت آمفتامین را منطقه جنوب غرب آسیا به خود اختصاص داد که در سال 2020 نسبت به سال 2019، افزایش 50 درصدی را نشان می‌دهد.

همچنین هنوز نابرابری زیادی در دسترسی به مواد اوپیوئیدی جهت مصرف پزشکی وجود دارد. در سال 2020، به ازای هر یک میلیون نفر در آمریکای شمالی7500 دوز بیشتر از این داروها نسبت به یک میلیون نفر در آفریقای غربی و مرکزی وجود داشته است.

زمینه مساعد برای تولید مواد مخدر مصنوعی در مناطق درگیر منازعه

همچنین گزارش امسال تاکید می‌کند که اقتصادهای مخدری غیرقانونی می‌تواند در بحبوحه منازعات نظامی و در مناطقی که حاکمیت قانون ضعیف است، رشد کرده و در عین حال این عامل می‌تواند درگیری‌های نظامی را طولانی کرده و به آن دامن بزند.

داده‌ها از خاورمیانه و آسیای جنوب شرقی حاکی از آن است که منازعات نظامی می‌تواند به عنوان آهنربایی برای تولید مواد مخدر مصنوعی عمل کند. زیرا این دسته از مواد در همه جای جهان قابلیت تولید شدن دارد. این تاثیر ممکن است زمانی بیشتر شود که منطقه هدف نزدیک به بازارهای بزرگ مصرف باشد.

به صورت تاریخی در مناطق درگیر جنگ از مواد مخدر برای تأمین مالی درگیری و ایجاد درآمد استفاده می‌کردند. همچنین گزارش جهانی مواد مخدر 2022 نشان می‌دهد که این درگیری‌های نظامی ممکن است مسیرهای قاچاق مواد مخدر را تحت تأثیر قرار داده و تغییر دهند، همان طور که در بالکان و اخیراً در اورکراین شاهد این رویداد هستیم.

ظرفیت روبه رشد احتمالی تولید آمفتامین در اوکراین در صورت تداوم منازعه

شمار آشپزخانه‌های (آزمایشگاه‌های) مخفی تولید مواد مخدر مصنوعی در اوکراین به صورتی انفجاری از 17 مورد در سال 2019 (که همگی برچیده و از میان رفته بود) به 79 مورد در سال 2020 رسید. 67 مورد از آنها اقدام به تولید آمفتامین می کنند، رقمی که در سال 2019 تنها 5 مورد بود. این تعداد بیشترین آمار از بین بردن آشپزخانه های از بین رفته تولید مواد مخدر در جهان در سال 2020 به حساب می‌آید.

اثرات زیست محیطی بازار مواد مخدر

براساس گزارش جهانی مواد مخدر در سال 2022، بازارهای مواد مخدر غیرقانونی می‌تواند در سطوح مختلف محلی، جماعت محور یا فردی بر محیط زیست اثر منفی بگذارد. یافته‌های کلیدی گویای این واقعیت است که میزان کربن موجود در محیط‌های سرپوشیده در نتیجه مصرف کانابیس بین 16 تا 100 برابر بیشتر از متوسط کربن موجود در محیط های باز است. همچنین کوکائین موجود در هوای پیرامون 1 کیلوگرم کوکائین 30 برابر بیشتر از کوکائین موجود در هوای پیرامون دانه های طبیعی این ماده است.

همچنین از جمله دیگر تاثیرات زیست محیطی می‌توان به جنگل زدایی قابل توجهی اشاره کرد که از کشت غیرقانونی «کوکا»، ضایعات تولید شده در طول تولید مواد مخدر مصنوعی (که می‌تواند 5 تا 30 برابر حجم محصول نهایی باشد)، تخلیه زباله‌ای که می‌تواند مستقیماً بر روی خاک و اقلیم یک منطقه ناشی می‌شود. همچنین موجودات زنده، حیوانات و زنجیره غذایی به طور غیر مستقیم از این اقدام آسیب می‌بینند.

شکاف جنسیتی در فرصت‌های درمان و مصرف مواد مخدر

اگرچه زنان همچنان در میان مصرف کنندگان مواد در اقلیت‌ باقی مانده‌اند، اما به نظر می‌رسد میزان گرایش آنان به مواد مخدر در حال افزایش است و آنان با سرعت بیشتری در مقایسه با مردان به سمت اختلالات سوء مصرف مواد حرکت می کنند. در حال حاضر زنان حدود 45 تا 49% از مصرف‌کنندگان آمفتامین و مصرف‌کنندگان غیر پزشکی همچون مواد اوپیوئیدی دارویی و آرام بخش‌ها را تشکیل می‌دهند.

شکاف درمانی برای زنان در سراسر جهان همچنان زیاد است. اگرچه از هر دو مصرف کننده آمفتامین تقریباً یک نفر زن است، اما تنها یک نفر از هر پنج زن مصرف کننده این ماده فرصت قرار گرفتن در مسیر درمان اعتیاد را به دست می آورد.

در گزارش جهانی مواد مخدر سال 2022، همچنین طیف گسترده‌ای از نقش زنان در زمینه اقتصاد جهانی کوکائین به بحث گذاشته می‌شود، از جمله کشت کوکا، انتقال مقادیر کم مواد مخدر، فروش به مصرف کنندگان و قاچاق به درون زندان‌ها.

[1] Ghada waly