گستردگی و پیچیدگی بازار مواد در سال ۲۰۲۰
الگوهای رشد جمعیت تا اندازه‌ای می‌توانند گسترش بازار مصرف مواد در سراسر جهان را توضیح دهند، هم از منظر تعداد کلی مصرف کنندگان و هم نسبت جمعیت مصرف کنندگان در جهان. در سال ۲۰۰۹ مصرف کنندگان ۲۱۰میلیون نفر برآورد شده که ۴٫۸ درصد از جمعیت کل جهان (دارای سنین ۱۵ – ۶۴ سال) را تشکیل می‌داد، این رقم در مقایسه با ۲۶۹ میلیون مصرف کننده در سال ۲۰۱۸ برابر با ۵٫۳ درصد از جمعیت کل جهان است.
در دو دهه گذشته مصرف مواد با سرعت بیشتری در کشورهای درحال توسعه نسبت به کشورهای توسعه یافته افزایش یافته است. این امر تا حدی ناشی از رشد جمعیت در این دوره بوده (در این مقطع زمانی رشد جمعیت در کشورهای توسعه یافته ۷ درصد و ۲۸ درصد در کشورهای در حال توسعه) و همچنین رشد سریع جمعیت جوان در کشورهای در حال توسعه. نوجوانان و بزرگسالان جوان بیشترین سهم مصرف را در داشته است. درحالیکه رشد قشر جوان بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۸، در کشورهای درحال توسعه ۱۶ درصد بوده این میزان در مدت مشابه برای کشورهای توسعه یافته ۱۰ درصد بوده است.
در بازار مواد امروز و آینده شهرنشینی نیز یک نیرو محرکه به حساب می‌آید. هم در کشورهای در حال توسعه و هم در کشورهای توسعه یافته، مصرف مواد در مناطق شهری از روستاها بیشتر است. حرکت انبوه مردم مردم از روستاها به شهرستان و شهرها (بیش از نیمی از جمعیت جهان امروز در مناطق شهری زندگی می‌کنند، در حالی که این میزان در سال ۱۹۶۰، تنها ۳۴ درصد بود) تا حدی می‌توان افزایش کلی مصرف مواد را توضیح دهد.
شهرنشینی می‌تواند یکی از مولفه‌های اساسی تحولات بازارهای آینده مواد، خاصه در کشورهای درحال توسعه باشد که روند شهرنشینی چشمگیرتر است. اگرچه افزایش مصرف موجب افزایش ثروت تولید شده می‌شود اما همواره این فقیرترین اقشار هستند که بیشترین هزینه اختلال‌ها را در سراسر جهان می‌پردازند؛ مصرف مواد البته در کشورهای توسعه یافته فراگیرتر از کشورهای در حال توسعه است. مصرف موادی همچون کوکائین نیز بیشتر با اقشار غنی‌تر جهان رواج دارد. به همین ترتیب درون هریک از کشورها نیز مصرف مواد میان اقشار غنی‌تر رایج‌تر است. این درحالیست که شیوع اختلال‌های مصرف مواد میان جماعت‌های دارای شأن اجتماعی – اقتصادی ضعیف‌تر بیشتر است. داده‌های به دست آمده از شمار اندکی از کشورها نشان از پیوند میان الگوهای مصرف مواد و اختلال‌ها با درآمد پایین دارد. البته چنین الگوهایی را کمتر میان بخش‌های غنی‌تر جامعه شاهدیم.
از سوی دیگر موانع اقتصادی برآمده از بحران جهانی کووید – ۱۹ نیز خطرات بیشتری را متوجه اقشار آسیب‌پذیر، از جمله مصرف‌کنندگان مواد کرده است. مثلاً تحولات بازار کار، مانند افزایش بیکاری، که در گذشته با افزایش مصرف مواد همراه بوده است و همه‌گیری جهانی نیز ده‌ها میلیون تن از مشاغلشان جدا کرده است.
تأثیر کووید – ۱۹ بر گسترش فزاینده بازار مصرف
در نتیجه همه‌گیری جهانی کووید – ۱۹ کشاورزان بیشتری ممکن است به افزایش یا شروع کشت محصولات غیرقانونی رو بیاورند، هم در نتیجه اینکه مقامات دولتی توانایی کمتری برای اعمال حاکمیت بر آنها خواهند داشت و هم به دلیل افزایش چشمگیر فعالیت‌های غیرقانونی در جریان بحران اقتصادی. کاهش ناشی از محدودیت‌های کرونایی در حمل و نقل هوایی و زمینی به افزایش استفاده از مسیرهای دریایی به انجامیده است (زیرا احتمال رهگیری آن کمتر است و امکان قاچاق مقادیر بیشتر نسبت به زمین و هوا وجود دارد). اخیراً گزارش‌های مبنی بر حمل مستقیم دریایی کوکائین از آمریکای جنوبی به اروپا وصول شده است.
افزایش پیچیدگی‌ها
درحالیکه ظهور مواد ناموجود در قوانین بین‌المللی تقریباً ثابت مانده، اوپیوئیدهای جدید دارای خطرات بالقوه در حال افزایش است. بازارهای مواد در حال پیچیده‌تر شدن هستند. مواد گیاه‌پایه از جمله کانابیس، کوکائین و هروئین امروزه منشأ تولید صدها ماده مصنوعی هستند که در نظام کنترل بین‌المللی هنوز ثبت نشده است. همچنین در مصرف غیر درمانی مواد دارویی نیز شاهد افزایش سریع هستیم. تقریباً ۵۰۰ NPS در سطح بازارهای ملی دولت‌های عضو سازمان ملل پیدا می‌شود که بیشتر آنها را محرک‌ها (گیرنده آگونیست‌های کانابیوئید مصنوعی) و درصد کمتری را اوپیوئیدها تشکیل می‌دهند. با وجود اینکه شمار کلی NPS ها تقریبا ثابت مانده، اما نسبت مواد تشکیل دهنده آنها تغییر کرده است. در حالیکه NPS های اوپیوئیدی در سال ۲۰۱۴، تنها ۲ درصد از کل این دسته بوده اند، این میزان در سال ۲۰۱۸ به ۹ درصد رسیده است. این دسته عمدتاً شامل مواد مشابه فنتانیل هستند که مصرف آن به ویژه در شمال آمریکا مرگ‌های ناشی از بیش مصرفی را افزایش داده است. در شمال آمریکا فتانیل‌ها به عنوان افزودنی‌های تقلبی و پُر کننده به هروئین و دیگر مواد (مانند کوکائین و مت آمفتامین) و یا تولید اوپیوئیدهای دارویی جعلی به کار گرفته می‌شود. برخی مدارک گواه آن است که در اروپا NPS های محرک نیز از طریق ترزیق مصرف می‌شود: بررسی بقایای سرنگ‌های دورانداخته شده در ۶ کشور اروپایی نشان می‌دهد که NPS های مصنوعی از این طریق مصرف شده اند.
ممکن است مصرف مواد روانگردان جدید میان برخی اقشار آسیب‌پذیر نهادینه شود. معمولاً NPS ها در صورتی تبدیل به یک بازار قابل توجه می‌شوند که چندین گونه از آنها در منطقه‌ای عرضه و شایع شود. با این حال شواهد به دست آمده از کشورهای اروپایی نشان می‌دهد کانابیوئیدهای مصنوعی در میان حاشیه نشینان، از جمله بی‌خانمانان و زندانیان به معضل بزرگی مبدل شده است. در ۲۲ کشور اروپایی مصرف NPS در زندان‌ها گزارش شده و چالش عمده آنها کانابیوئیدهای مصنوعی است.
شکل ۱) عوامل گسترش و افزایش پیچیدگی بازارهای جهانی مواد
بازنشر این مطلب صرفاً با ذکر منبع «کادراس» بلامانع است
