در محدوده خاکستری؛ جایگاه جرائم سازمان یافته در تقابل ایران و اسرائیل

با آنکه گسل‌های ژئوپلیتکی- ایدئولوژیک دارای ویژگی‌ها نسبتا ثابت بوده و با گذر زمان تغییر اساسی را تجربه نمی‌کنند اما روش‌های «جنگ و صلح» در بازه‌های مختلف زمانی تغییر کرده و وارد مراحل جدیدی شده است. از سال 2005 میلادی به تدریج ادبیات «جنگ ترکیبی» و «جنگ‌های منظم» در مجلات معتبر علمی و اندیشکده‌ها مطرح و به تدریج وارد دکترین دفاعی کشورها شد. در جنگ‌های نوین کشورها علاوه بر تکیه بر نیروهای کلاسیکی همچون قدرت نظامی، تحریم اقتصادی یا ائتلاف بندی منطقه‌ای- بین المللی، از ابزارهای جدید همچون گروه‌های نیابتی، فناوری‌های جدید و حتی شبکه جرائم سازمان یافته برای وارد کردن ضربه به دشمن بهره می‌برند. به عنوان مثال سرویس‌های خارجی سعی دارند تا با استفاده از شبکه‌های غیرقانونی داخلی بتوانند تسلیحات یا ابزار مورد نیاز را به دست گروه‌های تجزیه طلب یا تروریستی برسانند.

در تاریخ مناقشات تهران- تل‌آویو، هر دو طرف بارها سعی کردند تا در جریان نبرد در «منطقه خاکستری» از ابزار گروه‌های تبهکار سودجو برای ترور، خرابکاری، جمع آوری اطلاعات و انتقال سلاح استفاده نمایند. در این میان سرویس خارجی موساد به دلیل سابقه طولانی در زمینه استفاده از شبکه‌های غیرقانونی و مخفی برای رخنه در ساختارهای مختلف کشورها، توانسته است تا امروز دست به اقدامات قابل توجهی برای تضعیف منافع ملی ایران بزند. ترور دانشمندان هسته‌ای، خرابکاری در مراکز وابسته به سازمان انرژی اتمی یا وزارت دفاع، جاسوسی و سرقت اسناد مهم کشور تنها بخشی از کارنامه استفاده نهادهای امنیتی اسرائیل از شبکه جرائم سازمان یافته در داخل ایران است.

برای فهم جایگاه جرائم سازمان یافته در اقدامات خرابکارانه سرویس‌های خارجی؛ به ویژه موساد، ابتدا باید به ویژگی‌ها و کارکردهای این مفهوم حقوقی- سیاسی بپردازیم. اساسا به اجتماع بیش از دو نفر که برای تامین کالا- خدمات از مسیرهای غیر قانونی استفاده می‌کنند و هدف نهایی آنها رسیدن به «سود مالی-مادی» است، گروه مرتبط با جرائم سازمان یافته گفته می‌شود. این گروه‌ها که صورتی «پنهانی» به زیست خود ادامه می‌دهند برای ایجاد چرخه پایدار انتقال کالا- خدمات غیرقانونی قدم به ورای مرزهای ملی گذاشته و در یک منطقه جغرافیایی اقدام به «شبکه‌سازی» می‌کنند. این گروه‌ها به دلیل آنکه دائما سعی دارند تا از چشمان قانون پنهان مانده و به صورت مستمر به کسب سود مادی بپردازند، بستر مناسبی برای سرویس‌های خارجی ایجاد می‌کنند تا بدون به خطر انداختن عوامل خود به داخل کشور هدف نفوذ کرده و اقدام به جمع آوری اطلاعات، خرابکاری و حتی عملیات ترور کنند. به عنوان شبکه‌های قاچاق فعال در مرزهای کشور بستر مناسبی برای انتقال افراد، سلاح، ریز پرنده‌ها و غیره به داخل محیط سرزمینی هستند. در بسیاری از مواقع این تبهکاران از افراد سیاسی- ایدئولوژیک سرویس‌های اطلاعاتی یا گروه‌های تروریستی آگاه نیستند اما به برای کسب سود مالی- مادی با افراد همکاری می‌کنند.

جیسون برودسکی کارشناس موسسه آمریکایی «خاورمیانه» اخیرا در توئیتی با استناد به اطلاعات ارائه شده از سوی سخنگوی قوه قضائیه، شبکه قاچاق مشروبات الکلی در مرزهای شمال‌غربی کشور را عامل انتقال ابزار ترور شهید فخری زاده در آبسرد دماوند اعلام کرد. پیش از این شبکه تلویزیونی اسرائیل سعی داشتند با ارائه تصویری جهت دار، ترور شهید فخری زاده را نوعی عملیات نفوذ پیچیده نشان دهند که صرفا وابسته به عملیات‌های نفوذ پیچیده است. اگر صحت گزارش اخیر قوه قضائیه مورد تایید دستگاه‌های امنیتی باشد، آنگاه سوال دوم آن است که عوامل موساد از چه طریقی وارد کشور شده و پس از انجام عملیات موفق به خروج از کشور شدند؟ در این سناریو ممکن شبکه قاچاق انسان در مرزهای شرقی و غربی کشور با استفاده از شگردهای سنتی خود زمینه ورود این افراد به داخل ایران را فراهم کرده باشند.

ردپای استفاده موساد از شبکه جرائم سازمان یافته به سال‌ها قبل باز می‌گردد. به عنوان مثال در مرداد 1399 یک تبعه جمهوری آذربایجان، عده‌ای اوباش را استخدام و به آنها اعلام کرد که با صاحب کارگاهی در شورآباد به اختلاف خورده و برای تصفیه حساب شخصی می‌خواهد تا محل کار وی را آتش‌زده زده و تخریب نماید. ظاهرا به هریک از افراد دخیل در این اقدام خرابکارانه نفری 270 میلیون تومان پرداخت شده بود. پس از تخریب و آتش‌زدن کارگاه ظاهرا مشخص شد که این مکان متعلق به سازمان انرژی اتمی و کارفرما یاده شده عامل موساد بوده است! در جریان این عملیات خرابکارانه سرویس خارجی اسرائیل با استخدام تبعه کشوری ثالث با شبکه سازمان یافته اوباش ارتباط گرفته و با پرداخت پول به خواسته رسیده است. ترور شهید محسن فخری زاده در میان مذاکرات احیای برجام، یکی از بزرگ‌ترین ابهامات امنیتی در خصوص رخنه دشمن به داخل کشور، انتقال سلاح، شناسایی دقیق «زمان» و «مکان» شهید نام برده و در نهایت ترور موفق ایشان در سال‌های اخیر بوده است.

دو سال بعد گروهی از اراذل و اوباش توسط سرویس موساد استخدام شده و فردی به نام «یدالله خدمتی» را ربوند. این نیروی جهادی سپاه پاسداران توسط این تبهکاران تحت عنوان مستشار نظامی فعال در حوزه منطقه شرق عربی شکنجه و مجبور به اعتراف شده بود. کمی بعد فرد دیگری به نام «منصور رسولی» نیز از سوی اوباش محلی دزدیده شده و مورد شکنجه قرار گرفته شد. تکرار این الگو در سایر وقایع امنیتی داخل کشور به چشم می‌خورد. موساد از طریق افراد واسطه یا شبکه «دارک وب» به صورت بیت کوئین یا باز کردن حساب ارزی در یکی از کشورهای خارجی، زمینه برقراری ارتباط و پرداخت دستمزد تبهکاران را برای اقدام علیه مهره‌های برجسته نظام فراهم می‌کند.

تجربه دو دهه نبرد فشرده امنیتی میان تهران- تل‌آویو حاکی از توجه تصمیم گیران و کارگزاران کشور به تهدیدات ناشی از جرائم سازمان یافته است. با آنکه گروه‌های تبهکار مانند قاچاقچی‌ها اسلحه، انسان و مواد مخدر، هکرها و غیره در نگاه اول صرفا به دنبال کسب سود مادی- مالی از مسیرهای غیرقانونی هستند، اما ظرفیت آنها برای استفاده از شبکه‌های پنهان غیردولتی ایجاب می‌کند تا سرویس‌های خارجی برای رسیدن به برخی اهداف خود از بستر به نفع منافع خود بهره ببرند.

محمد بیات، پژوهشگر ارشد موسسه کادراس