ایران سردمدار کشفیات مواد مخدر در جهان

بزرگ‌ترین تک‌مسیر قاچاق هروئین در جهان همچنان «مسیر» معروف به «بالکان» است که اوپی‌یت‌ها در طول آن از افغانستان به جمهوری اسلامی ایران، ترکیه، کشورهای بالکان و مقصدهای مختلف در غرب و مرکز اروپا حمل می‌شود. بدون در نظر گرفتن مقادیر کشف‌ صورت‌گرفته در خود افغانستان، کشورهای واقع در امتداد مسیر بالکان 58 درصد از مقدار جهانی هروئین و مورفین کشف‌شده در سال  2018 را بر اساس گزارش جهانی مواد 2020، دفتر مقابله با جرم و مواد سازمان ملل تشکیل داده است؛ 8 درصد دیگر موارد کشف‌ جهانی توسط کشورهای غرب و مرکز اروپا گزارش شده است که هروئین و مورفین قاچاق‌شده در مسیر بالکان تا حد زیادی بازارهای‌ آنها را تأمین می‌کند.

بیشترین هروئین و مورفین کشف‌شده در مسیر بالکان در سال 2018 همچنان میزان گزارش شده توسط جمهوری اسلامی ایران (46 تن) و پس از آن ترکیه (19 تن) و کشورهای بالکان (3 تن) است. در مقایسه با این ارقام، کشورهای غرب و مرکز اروپا در آن سال 9 تن اوپی‌یت کشف و ضبط کردند.

جمهوری اسلامی ایران گزارش داد که 75 درصد مورفین و 75 درصد هروئین کشف‌شده در قلمروی این کشور در سال 2018 از طریق پاکستان قاچاق شده بوده است در حالی که بقیه این مواد به طور مستقیم از افغانستان به داخل کشور قاچاق شده بود. معمولاً مقصد بعدی هروئین ترکیه است (70 درصد کل هروئین کشف شده در جمهوری اسلامی ایران در سال 2016 و 2017)، و از آنجا در مسیر بالکان به غرب و مرکز اروپا می‌رود؛ این قاچاق یا از طریق شاخه غربی مسیر از بلغارستان به کشورهای مختلف بالکان غربی انجام می‌شود، یا مواد قبل از رسیدن به بازارهای اصلی مصرف در غرب و مرکز اروپا به میزان کمتری از طریق شاخه شرقی مسیر از بلغارستان و سپس به رومانی و مجارستان جا به جا می‌شوند.

در پاسخ‌های پرسشنامه گزارش سالانه کشورهای غرب و مرکز اروپا در بازه زمانی 2014 تا 2018 به قاچاق هروئین در طول مسیر بالکان در 80 درصد کشورهای مبدأ، محل عزیمت و ترانزیت اشاره شده است. 3 درصد دیگر به انتقال از طریق جمهوری اسلامی ایران و 7 درصد به انتقال از طریق پاکستان اشاره دارد که در هر دو مورد مواد متعاقباً در طول مسیر بالکان قاچاق می‌شود و به بازارهای مصرف در غرب و مرکز اروپا می‌رسد. با این حال، هروئین از طریق حمل مستقیم از جمهوری اسلامی ایران و پاکستان یا از طریق مسیر جنوبی به اروپای غربی به غرب و مرکز اروپا قاچاق می‌شود.

قاچاق در مسیر جنوبی شامل قاچاق هروئین از طریق پاکستان یا جمهوری اسلامی ایران به هند (برای مصرف داخلی و صادرات مجدد به کشورهای منطقه) و قاچاق به آفریقا (برای مصرف محلی و صادرات مجدد به اروپا) است. فراتر از پاکستان، کشورهای واقع در مسیر جنوبی 6 درصد از مقدار کشف‌شده جهانی هروئین و مورفین (به استثنای موارد کشف‌ انجام‌شده در افغانستان) در سال 2018 را تشکیل می‌دهند، در حالی که این مؤلفه در سال 2015،  3 درصد بوده است. به طور کلی 11 درصد از موارد اشاره شده کشورهای مبدأ، محل عزیمت و ترانزیت هروئین توسط کشورهای واقع غرب و مرکز اروپا به قاچاق کالا در طول مسیر جنوبی در طول دوره 2014 تا 2018 مربوط می‌شد.

کشورهای اصلی شناسایی شده که طی دوره 2014 تا 2018 محل و مسیر قاچاق هروئین در طول مسیر جنوبی به غرب و مرکز اروپا بوده‌اند شامل هند، کشورهای حوزه خلیج فارس (به ویژه قطر و امارات متحده عربی) و تعدادی از کشورهای جنوب و شرق آفریقا (به ویژه آفریقای جنوبی، کنیا، اتیوپی، موزامبیک، جمهوری متحد تانزانیا، رواندا، بوروندی، اوگاندا و ماداگاسکار) است. کشورهای اروپایی که بیشترین قاچاق را طی دوره 2014 تا 2018 در طول مسیر جنوبی گزارش کرده‌اند بلژیک (بیشتر از طریق کنیا، بوروندی، رواندا، اوگاندا، آفریقای جنوبی، اتیوپی و جمهوری متحد تانزانیا) و ایتالیا (بیشتر از طریق قطر، امارات متحده عربی، آفریقای جنوبی، اتیوپی، ماداگاسکار و عمان) بوده‌اند.

همچنین، مهم‌ترین فعالیت‌های قاچاق اوپی‌یت‌ها در سراسر جهان که منشاء آن از افغانستان نبوده است به اوپی‌یت‌های تولید شده در جنوب شرقی آسیا (بیشتر میانمار) مربوط می‌شود که به سایر بازارهای شرق و جنوب شرق آسیا (بیشتر چین و تایلند) و اقیانوسیه (بیشتر استرالیا) قاچاق می‌شوند. کشف و ضبط‌های انجام شده در این کشورها 11 درصد از مقدار جهانی هروئین و مرفین کشف شده در سال 2018 را تشکیل می‌دهد (به استثنای موارد کشف‌ انجام شده توسط افغانستان)؛ این میزان نسبت به 15 درصد سال 2015 کاهش یافته است. این روند به موازات کاهش 20 درصدی گزارش شده در تولید تریاک در میانمار در دوره 2005 تا 2018 بوده است.

با وجود کاهش اخیر تولید تریاک در میانمار، مقامات استرالیا بر اساس تحلیل دقیق موارد کشف با وزن بالا گزارش دادند که میزان هروئین کشف‌شده در آن کشور با منشأ جنوب شرقی آسیا از میزان پایین 26 درصد در سال 2008 به حدود 100 درصد طی دوره ژانویه تا ژوئن 2018 رسیده است. با این وجود سازگار با کاهش گزارش شده در تولید تریاک در میانمار، مشخص شد که مقادیر هروئین کشف شده در مرزهای استرالیا در سال مالی 2018/2017 کمتر از سال مالی 2015/2014 بوده است. نقطه بارگیری اصلی هروئین کشف‌شده در مرز استرالیا در سال 2018/2017 از نظر وزنی، تایلند بود و پس از آن جمهوری دموکراتیک خلق لائو، مالزی، کامبوج و ویتنام قرار داشتند که همه کشورهایی واقع در جنوب شرقی آسیا بودند.