بحران مخدری اوراسیا؛ گذار از اوپیوئیدها به مواد محرک
در طی چند سال اخیر، در بازارهای مواد مخدر فدراسیون روسیه و آسیای مرکزی نیز تغییرات قابل توجهی اتفاق افتاده است؛ به صورتی که مواد مصنوعی به سرعت ظهور کرده و ظاهراً سهم قابل توجهی از بازار را به دست آورده‌اند، و استفاده از اوپیوئیدهای گیاهی کاهش یافته است.
داده‌های به دست آمده از فدراسیون روسیه و کشورهای آسیای میانه حاکی از کاهش چشمگیر میزان مصرف و قاچاق مواد مخدر در طی دوره 2008 تا 2018 است. کشف اوپی‌یت‌ها (بیان شده توسط معادل هروئین)، در فدراسیون روسیه از سال 2008 تا 2018 نزدیک به 80 درصد کاهش یافته و به کمتر از 800 کیلوگرم رسیده است.
در مقابل، مقادیر محرک‌های کشف شده طی دوره 2008 تا 2018 بیست برابر افزایش یافته است؛ به ویژه کشف مواد روان‌گردان نوظهور، که تقریباً 33 برابر مقدار اولیه افزایش یافته است. علاوه بر این، با توجه به داده‌های به دست آمده از کشفیات، اکنون انواع مختلفی از مواد (تحت نظارت بین‌المللی یا نه) در بازار مواد مخدر مصنوعی وجود دارد؛ شامل مت آمفتامین و کاتینون های مختلف، از جمله مفدرون و آلفا-پیرودیون‌والروفنون. همچنین، همراه با افزایش اکتشافات صورت گرفته، مقامات روسیه از افزایش تعداد آزمایشگاه‌های مخفی تولید مواد مخدر منحل شده مختلف خبر داده‌اند؛ به صورتی که از 36 مورد در سال 2013، و 40 مورد در سال 2015، به 68 مورد در سال 2018 افزایش یافته است.
در زمینة تقاضا نیز الگوهای مشابهی گزارش شده است. نسبت درمان برای مصرف اوپیوئیدها در مجموع گزارش شده در مورد تقاضاهای درمان برای اولین بار، از مجموع 87 درصد در سال 2008، به 28 درصد در سال 2018 کاهش یافته است؛ در حالی که تقاضای درمان برای استفاده از مواد محرک (اغلب مربوط به مواد روان‌گردان نوظهور)، در دوره 2008 تا 2018، از 1 درصد به 19 درصد افزایش نشان می‌دهد. علی‌رغم افزایش اخیر، به نظر می‌رسد تقاضای کلی درمان دارویی مربوط به مصرف مواد مخدر، طی دوره 2008 تا 2018، 46 درصد کاهش یافته است.
به نظر می‌رسد پیدایش “مواد مخدر جدید” در فدراسیون روسیه، عرضه‌محور باشد؛ زیرا حداقل تا حدی ممکن است با گسترش سریع شبکه تاریک در فدراسیون روسیه مرتبط باشد. داده‌های جمع‌آوری شده در بین نمونه کاربران اینترنت که به راحتی در دسترس بوده‌اند، حاکی از آن است که فدراسیون روسیه ممکن است بالاترین نسبت از کاربران اینترنت که از شبکه تاریک برای خرید مواد مخدر استفاده می‌کنند را در سراسر جهان داشته باشد. در میان پاسخ‌دهندگان این پیمایش، در ژانویه 2018، 46 درصد از مصرف‌کنندگان مواد مخدر را افرادی تشکیل می‌دادند که از شبکه تاریک مواد مخدر خریداری کرده‌اند؛ این آمار در ژانویه 2020 به ۸۶ درصد افزایش یافت.[1]
این داده‌ها بر اساس یک نمونه غیر بیانگر است و باید با احتیاط تفسیر شود؛ اما شواهدی را در مورد نفوذ بالای شبکه تاریک در فدراسیون روسیه، مرتبط با ظهور پلتفرم بازار روسی‌زبان هایدرا در شبکه تاریک را تأیید می‌کنند.
تجزیه و تحلیل انجام شده بر اساس تکنیک های وب اسکریپینگ[2] بر روی بازار هایدرا در فوریه 2019، نشان داد که در مجموع 13،935 ماده مخدر در این پلتفرم فهرست شده است؛ و کاتینون های مصنوعی بر این بازار تسلط دارد (39 درصد کل فهرست بندی‌ها، به ویژه آلفا-پیرودیون‌والروفنون و مفدرون)؛ کانابیس، اغلب به صورت ماری‌جوانا (16 درصد)، و حشیش (14 درصد)؛ مواد روان‌گردان نوظهور سنتی، اغلب به صورت آمفتامین (10 درصد) و مت آمفتامین (1 درصد)، کوکائین (4 درصد)، مواد روان‌گردان (3 درصد)، داروهای تجزیه‌ای (2 درصد)، و اوپیوئیدها (2 درصد). این تحلیل همچنین نشان داد که تا حدودی به دلیل افزایش دسترسی به مواد مخدر از طریق شبکه تاریک، دو سوم جمعیت روسیه اکنون قادر به خرید فوری مواد مخدر هستند. اهمیت قاچاق مواد روان‌گردان نوظهور از طریق شبکه تاریک و یا از طریق فروشگاه‌های اینترنتی نیز به صورت غیر مستقیم در میزان بالای حمل روان‌گردان‌های نوظهور به مصرف‌کنندگان نهایی و قاچاقچیان خرده‌فروش محلی از طریق پست، منعکس‌شده است: 80 درصد در سال 2018؛ که نسبت بالاتری را در مقایسه با سایر دسته‌های مواد مخدر در فدراسیون روسیه نشان می‌دهد.
پی نوشت ها
[1] . Beobachtungsstelle für Drogen und Drogensucht, Reitox Jahresbericht für Deutschland 2018 (Munich, 2019).
[2] نرم‌افزارهای «وب اسکرپینگ» (Web Scraping) به طور خودکار اطلاعات و داده‌هایی را که معمولاً از طریق بازدید از یک وب‌سایت در مرورگر قابل دسترسی باشد، گردآوری می‌کنند. بدین ترتیب این نرم‌افزارها با اجرای ناشناس این کار می‌توانند قابلیت‌هایی برای داده‌کاوی، تحلیل داده، تحلیل آماری و موارد دیگر ایجاد کنند.
