تزریق مواد مخدر و پیامدهای آن

افرادی که مواد مخدر تزریق‌ می‌کنند (PWID) اغلب در معرض به حاشیه رانده شدن و تحت انگ‌‌هایی قرار دارند که موانع اجتماعی و اقتصادی را در دسترسی به خدمات بهداشت عمومی به ویژه خدمات پیشگیری از پیامدهای نامطلوب مصرف تزریقی مواد مخدر ایجاد می‌کند.

مصرف تزریقی مواد مخدر یک نگرانی قابل توجه در حوزه بهداشت عمومی است که موجب بیماری و مرگ و میر می‌شود؛ دلیل این پیامدها خطر بیش‌مصرفی و عفونت‌های منتقل‌شونده از طریق خون (عمدتاً اچ آی وی و هپاتیت بی و سی)  است که با استفاده اشتراکی سوزن‌ها و سرنگ‌های آلوده و سایر لوازم شخصی مربوط به مصرف مواد مخدر یا رفتارهای جنسی پرخطر در برخی از گروه‌ها منتقل می‌شوند؛ سرکوب ایمنی شدید، سیروز، بیماری نئوپلاستیک و عوارض التهاب نیز از عواقب موارد ذکر شده است. اثرات اجتماعی و جسمی می‌تواند مشکل بالقوه بهداشت روان را وخیم‌تر کند.

بر اساس برآورد مشترک دفتر مقابله با جرائم و مواد مخدر سازمان ملل متحد، سازمان بهداشت جهانی، برنامه مشترک سازمان ملل متحد برای اچ آی وی/ایدز (UNAIDS) و  بانک جهانی تعداد افراد تزریق‌کننده مواد مخدر در سراسر جهان در سال 2018، 11.3 میلیون نفر (دامنه: 8.9 میلیون تا 15.3 میلیون نفر) بوده است که 0.23 درصد (دامنه: 0.18 تا 0.31 درصد) از جمعیت 64 تا 15 ساله را تشکیل می‌دهد. مبنای این برآورد جدیدترین اطلاعات موجود و ارزیابی روش‌های به کار رفته در منابع مختلف است.

برآورد تعداد افراد تزریق‌کننده مواد مخدر در سال‌های 2017 و 2018 هیچ تغییری نشان نمی‌دهد. با این حال هرگونه داده دارای روند را باید به دیده احتیاط نگریست زیرا مشاهده این روند می‌تواند ناشی از تغییر روش‌ها باشد. برآورد جهانی سال 2018 از افراد تزریق‌کننده مواد مخدر مبتنی بر 122 کشور است که تقریباً نماینده 90 درصد جمعیت جهانی 15 تا 64 ساله به حساب می‌آیند؛ این تعداد در سال 2017 110 کشور بوده است. از همه منابع موجود در سال 2018، برآوردها برای حداقل 74 کشور (61 درصد) بر اساس «روش کلاس A» مانند روش‌های برآورد غیرمستقیم شیوع بوده است (مثلا روش ثبت-ثبت مجدد، روش مقیاس‌یابی شبکه‌ای و روش ضریب.|)

از آنجا که در بسیاری از مناطق جهان جرم‌انگاری مصرف مواد مخدر، قوانین کیفری، و انگ و تبعیض علیه افرادی که مواد مخدر مصرف یا تزریق می‌کنند وجود دارد مشخص شده است که روش‌های معمول نظرسنجی به دلیل ماهیت پنهان افراد تزریق‌کننده مواد مخدر، اندازه واقعی این جمعیت را کمتر برآورد می‌کنند. بنابراین فقط روش‌های غیر مستقیم از دقت مناسب برای انعکاس وضعیت این گروه برخوردار است. به طور کلی در سال 2018 برآوردهای جدید یا به روز از افراد تزریق‌کننده مواد مخدر برای 40 کشور در دسترس قرار داشت.

اگرچه میزان دقیق مصرف تزریقی مواد مخدر مشخص نیست اما برآوردها در برخی مناطق دقیق‌تر است و این دقت حاصل پوشش بهتر داده‌ها و/ یا روش‌های به کار رفته و استفاده از داده‌های جدیدتر است. داده‌های مربوط به افراد تزریق‌کننده مواد مخدر از نظر پوشش کل جمعیت 15 تا 64 ساله بین مناطق متفاوت است، و آسیا و آفریقا به ترتیب با 95 و 68 درصد بیشترین و کمترین پوشش را دارند. در سطح ناحیه‌ای، آمریکای شمالی، آسیای جنوب غربی، جنوب آسیا، اروپای شرقی و جنوب شرق اروپا به طور کامل پوشش داده شده است در حالی که داده‌های مربوط به افراد تزریق‌کننده مواد مخدر در کارائیب فقط بیش از یک سوم کل جمعیت را پوشش می‌دهد. بنابراین باید در تفسیر داده‌های مربوط به این ناحیه منطقه احتیاط به خرج داد. به طور کلی پوشش جمعیت در آفریقا در مقایسه با سال 2017 افزایش چشمگیری یافته است و از 58 درصد به 68 درصد در سال 2018 رسیده است.

در سال 2018 تعداد افراد تزریق‌کننده مواد مخدر در سنین 15 تا 64 سال همچنان بالاترین میزان در اروپای شرقی (1.26 درصد) و آسیای میانه و ماورای قفقاز (0.63 درصد) بوده است. این درصدها به ترتیب 5.5 و 2.8 برابر میانگین جهانی است. بیش از یک چهارم کل افراد تزریق‌کننده مواد مخدر در شرق و جنوب شرقی آسیا زندگی می‌کنند، اگرچه شیوع آن نسبتاً کم است (0.19 درصد). سه ناحیه دارای بیشترین تعداد افراد تزریق‌کننده مواد مخدر (شرق و جنوب شرق آسیا، آمریکای شمالی و اروپای شرقی) با هم بیش از نیمی از تعداد جهانی این افراد را تشکیل می‌دهند (58 درصد). نکته قابل توجه آن که مانند سال‌های گذشته در حالی که سه کشور چین، فدراسیون روسیه و ایالات متحده تنها 27 درصد از جمعیت جهانی 15 تا 64 ساله را تشکیل می‌دهند، تقریباً نیمی از همه افراد تزریق‌کننده مواد مخدر (43 درصد) را در خود جای داده‌اند.

مطالعه جهانی بار بیماری برای سال 2017: مرگ و میر و عوارضی که می‌توان به مصرف مواد مخدر نسبت داد

مطالعه جهانی بار بیماریa نشانه‌ای ارائه می‌دهد كه كدام مواد و علل آسیب و بیماری مسئول بیشترین پیامدهای منفی بهداشتی ناشی از مصرف مواد مخدرb از نظر مرگ و سال‌های از دست رفته زندگی «سالم» هستند، مولفه‌ای که سال‌های تعدیل‌شده زندگی با ناتوانی یا دالی نامیده می‌شود. دالی میزان بار بیماری را بر اساس ترکیب تعداد سال‌های از دست رفته زندگی در نتیجه مرگ زودرس و تعداد سال‌های زندگی با ناتوانی (هر نوع نقص و مشکل) انداز‌ه‌گیری می‌کند.

در این مطالعه برآورد شد که در سال 2017 در سطح جهانی  42 میلیون سال زندگی «سالم» در اثر ناتوانی و مرگ زودرس از دست رفته است و 585000 مرگ ناشی از مصرف مواد مخدر روی داده است. نیمی از این سال‌ها به دلیل مرگ زودرس و نیمی دیگر به دلیل ناتوانی از دست رفته بود. بیشترین بار بیماری در میان مردان است که 72 درصد از مرگ و میر مرتبط با مواد مخدر و 70 درصد از شاخص دالی را در جمعیت خود دارند. اختلالات مصرف اپیوئیدها به بالاترین بار بیماری از نظر دالی منجر می‌شود و مسئول از دست رفتن نیمی از سال‌های «سالم» زندگی در نتیجه ناتوانی و مرگ زودرس منسوب به مصرف مواد مخدر است.

در سطح جهانی طی دهه گذشته (2017 تا 2018) تعداد دالی منسوب به مصرف مواد مخدر 17 درصد افزایش یافته است و افزایش عمده‌ای در دالی منسوب به سرطان کبد ناشی از هپاتیت سی دیده شده است (40 درصد افزایش)؛ اختلالات مصرف اپیوئیدها (28 درصد) و سیروز و سایر بیماری‌های مزمن مرتبط با هپاتیت سی (19 درصد افزایش) دیگر عوامل از دست رفتن سال‌های زندگی بوده‌اند. افزایش دالی منسوب به سرطان کبد و سیروز عمدتا نتیجه هپاتیت سی درمان نشده در میان تزریق‌کنندگان مواد مخدر است که در بیشتر ناحیه‌ها هم مشاهده می‌شود.

نیمی از حدود 585000 مرگ برآورد شده منتسب به مصرف مواد مخدر در سال 2017 به سرطان کبد، سیروز و سایر بیماری‌های کبدی مزمن مرتبط با هپاتیت سی نسبت داده می‌شوند که بیشتر در میان تزریق‌کنندگان مواد مخدر درمان‌نشده می‌ماند. مرگ‌های منتسب به اختلالات مصرف مواد مخدر (167000) 28 درصد از کل مرگ‌های ناشی از مصرف مواد مخدر را تشکیل می‌دهد. 110،000 مورد یا 66 درصد از این مرگ‌ها به اوپیوئیدها نسبت داده می‌شود. طی دهه گذشته تعداد کل مرگ‌های منسوب به مصرف مواد مخدر یک چهارم افزایش یافته است و افزایش عمده‌ای در مرگ‌های ناشی از اختلالات مصرف اوپیوئیدها مشاهده می‌شود (71 درصد افزایش)؛ سیروز و سایر بیماری‌های مزمن کبدی و سرطان کبد ناشی از هپاتیت سی با  55 و 46 درصد افزایش در رده‌های بعدی قرار دارند.

مقایسه مرگ‌های منتسب به مصرف مواد مخدر در میان زنان و مردان طی دهه گذشته نشان می‌دهد که تعداد مرگ‌های منسوب به اختلالات مصرف این مواد به ویژه اختلالات مصرف اوپیوئیدها به طور نامتناسبی در زنان افزایش یافته است و افزایشی 92 درصدی را در مقایسه با 63 درصد افزایش در مردان نشان می‌دهد.

بازنشر این مطلب صرفاً با ذکر منبع «کادراس» بلامانع است