اعتیاد رفتاری
بیشتر مردم مفهوم اعتیاد به معنی وابستگی به یک ماده نظیر الکل، نیکوتین، مواد غیرقانونی و یا حتی داروهای تجویز شده توسط پزشکان را به خوبی درک می‌کنند، اما وقتی سخن از مفهوم رفتار اعتیادآور به میان آید برای فهم آن مشکل دارند. دچار شدن به اعتیاد رفتاری برای همه افراد ممکن است. در واقع ممکن است افراد به هر چیزی از اینترنت گرفته تا روابط جنسی معتاد شوند.
برخی فعالیت‌ها آنقدر عادی و روزمره به نظر می‌رسد که سخت است باور کنیم، امکان دارد کسی معتادِ آن‌ها شود. با این وجود چرخه اعتیاد ممکن است بر آن‌ها نیز غلبه کرده و زندگی روزانه را به یک دعوای مستمر مبدل کند – چنانکه این اعمال روزمره فرصت‌های زیادی برای نهادینه شدن در رفتار ما دارند. میل به تجربه کردن احساس سرخوشی در نتیجه انجام رفتاری خاص در چنین شرایطی بسیار قوی می‌شود به طوریکه فرد علی‌رغم پیامدهای منفی موجود به چنین رفتاری ادامه می‌دهد. این دست افراد وقتی نمی‌توانند رفتار مورد نظر را انجام دهند دچار خلأ احساسی یا احساسات منفی می شوند.
اگرچه برخی از متخصصان با لحاظ کردن اعتیاد رفتاری در زمره اعتیادهای «واقعی» مخالف هستند، اما ویرایش پنجم «راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی» به صراحت برخی از رفتارها را در دسته انواع اعتیاد جای داده است. اما تنها رفتاری که به صورت رسمی نیز اعتیاد به حساب می‌آید، اختلال قمار است.
بیرون از جهان روان‌پزشکی و روانشناسی اما رسانه‌ها مفهوم اعتیاد رفتاری از جمله اعتیاد به روابط جنسی و خرید کردن و حتی برخی از دیگر اقداماتی که در بحث پیرامون اعتیاد قرار نمی‌گرفتند (همچون خودزنی و نیز عمل‌های جراحی پلاستیک) را نیز در این دسته جای داده اند. الگوی اعتیاد رفتاری (که اعتیاد فرایندی نیز نامیده می شود) مشابه اعتیاد ماده پایه است و بسیاری از حوزه‌های زندگی فرد را متأثر می‌سازد.
اثرات اعتیاد رفتاری بر روابط میان افراد نیز همانند اعتیاد به مواد است، که البته تأثیرات اعتیاد رفتاری اغلب نادیده گرفته می‌شود. این گونه از اعتیاد اغلب به تضعیف اعتماد، اعمال فشار بر شرکای زندگی و اعضای خانواده برای پرده پوشی کردن دشواری‌های ناشی از آن می‌انجامد.
اگرچه یافتن خدمات تخصصی از نوع روان‌پزشک و روانشناس برای درمان اعتیاد رفتاری سخت است، اما افراد می‌توانند از طریق حل کردن رفتارهای مسئله‌ساز، ارتقا دادن سطح روابط و کنترل اعتیاد به سوی حل این مسئله حرکت کنند.
انواع رفتار اعتیادآور
اگرچه همه انواع این گونه‌های اعتیاد توسط راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی (که مبنای اصلی در این زمینه حرفه سلامت روان است) به عنوان اعتیاد واقعی شناخته نشده است، اما بسیاری از فعالان حوزه سلامت، آن‌ها را نیز در زمره اعتیاد به شمار می‌آورند. البته برخی از گونه‌های اعتیاد رفتاری شایع‌تر هستند، از جمله:
اعتیاد به قمار
اعتیاد به روابط جنسی
اعتیاد به اینترنت
اعتیاد به بازی‌های کامپیوتری
اعتیاد به غذا خوردن
اعتیاد به ورزش کردن
اعتیاد به کار
اعتیاد به خال‌کوبی
اعتیاد به روابط عاشقانه
اعتیاد به فیلم‌های مستهجن
نشانه‌های اعتیاد رفتاری
شناخت فرایند اعتیادآور و نشانه‌های خطر برای تفکیک رفتار اعتیادآور، رفتار مسئله‌سازی که هنوز اعتیاد به حساب نمی‌آید و نهایتاً رفتار عادی سالم و غیرمخاطره‌آمیز از یکدیگر بسیار مهم است.
- صرف بخش اعظم زمان خود به انجام یک رفتار یا فکر کردن درباره انجام دادن آن و یا مدیریت کردن اثراتش
- وابستگی به یک رفتار خاص برای کنار آمدن با احساسات و عادی بودن
- تداوم انجام یک رفتار با وجود مضرات فیزیکی و روحی آن
- دشواری در ترک رفتار علی رغم میل به کنار گذاشتن آن
- نادیده گرفتن مسئولیت‌های کاری، تحصیلی و خانوادگی به‌خاطر انجام دادن مستمر این رفتار
- تجربه برخی احساسات ناشی از ترک (مانند افسردگی و کج‌خلقی) در هنگام تلاش برای کنار گذاشتن رفتار اعتیادگونه
- کم نشان دادن و یا پنهان کردن سطح مسئله
زندگی کردن با اعتیاد رفتاری
معمولاً قبولاندن اینکه چنین مشکلی داریم برای خود ما هم دشوار است، چه رسد به اینکه بخواهیم آن را به دیگری نسبت دهیم، زیرا اگر این موضوع به خوبی درک نشود جدی هم گرفته نخواهد شد. درک مرحل تغییر به شما این کمک را می‌کند که بفهمید به مرحله دریافت کمک از دیگران رسیده اید یا خیر.
اگر احساس می‌کنید هنوز به مرحله کمک گرفتن از دیگران برای غلبه بر اعتیاد رفتاری خود نرسیده‌اید، سعی کنید مانع آسیب رساندن رفتارتان به دیگران و خودتان شوید. حتی اگر عجالتاً تصمیم دارید که مشکل را با دیگران در میان نگذارید، سعی کنید به نزدیکانتان دروغ نگویید. خودیاری می‌تواند نخستین گام و بسیار مهم باشد. سعی کنید در مورد رفتار مورد نظر و راه‌های مدیریت آن مطالعه کنید.
گام‌های بعدی
افرادی که از اعتیاد رفتاری رنج می‌برند نهایتاً از رفتار خود و پیامدهای سوء آن بر زندگیشان و دیگران به ستوه می‌آیند. آن‌ها معمولاً دچار مشکلات بزرگی نیز می‌شوند مانند شکست‌های مالی و ارتباطی و عاطفی. بدین ترتیب عاملی که زمانی هیجان انگیز و الهام بخش بوده به‌زودی هزینه‌های شرم‌آوری به فرد تحمیل می‌کند. خوشبختانه شیوه‌های درمانی ابداع شده برای انواع اعتیاد به مواد مخدر / محرک را می‌توان برای درمان افراد دارای اعتیاد رفتاری نیز به کار بست. متخصصان حوزه اعتیاد در حال طراحی معیارهایی برای برخورد مناسب با اعتیاد کرده‌اند و کلینیک‌هایی نیز برای درمان اعتیاد رفتاری تأسیس شده است. همچنین می‌توان به روان‌پزشکان و روانشناسانی که در زمینه کمک به افراد دارای مشکلات احساسی تخصص دارند مراجعه کرد.
منبع: VeryWellMind
برای مطالعه مقالات کادراس با موضوع «اعتیاد رفتاری» کلیک کنید
بازنشر این مطلب صرفاً با ذکر منبع «کادراس» بلامانع است.
