یک روز با کنگره شصتی‌ها/ ديروز «اعتياد»، امروز «جبران مافات»

«کنگره 60» یا همان جمعیت احیای انسانی یک سازمان مردم‌نهاد برای رویارویی و مهار پدیده شوم و کشنده اعتیاد است و به جرأت آن را باید نماد توان جامعه مدنی در مبارزه با اعتیاد دانست. تا قبل از حضور در جمع کنگره‌ای‌ها، تصور نگارنده از همت و اراده آدم‌هایی که اهدافی بزرگ و رویایی در سر دارند، خلاصه می‌شد به فلان ورزشکار که مثلا در جهان و المپیک افتخارآفرینی می‌کند، یا فلان سیاست‌مدار که وظایف سنگینی به دوش دارد یا مثلا اینکه فلان هنرمند با اراده خود به موفقیت‌های فراملی دست پیدا کند. اینجا اما حکایت، عجیب‌تر و تقریبا باورنکردنی‌تر بود. رویارویی با آدم‌هایی که خود را از روزهای سخت و البته رنج‌آور اعتیاد رهایی داده‌اند به همان اندازه شگفت‌انگیز بود که باور اراده و پشتکار همین افرادِ متلهف و نادم، تقریبا غیرممکن!

از سپیده‌دم با این آدم‌های حالا پاک و خوش‌قلب همراه می‌شویم. قرار است به‌ مناسبت هفته درختکاری دل به طبیعت بزنند و آنها هم سهمی در کاشتن درخت در این ایام داشته باشند، به جبران مافات روزهای درگیری با اعتیاد که به قول خودشان آسیب‌هایی به طبیعت زده بودند.

با آنها ـ از افراد تقریبا کم‌سن‌وسال و جوان تا میانسال و حتی پا به سن گذاشته ـ قدم از قدم برمی‌داریم. به‌خوبی پیداست که کنگره حالا دیگر همه‌چیزِ زندگی آنهاست و تا ابدالدهر مدیون این نهاد مردمی هستند. نمی‌دانم چرا، اما اگر خود را جای آنها بگذاریم، انگار در روزهایی که غرق در اعتیاد بوده‌اند، بعد از لطف خداوند، تمام امید خود و خانواده‌شان به کنگره بوده و مدام این شعر هوشنگ ابتهاج در سرشان تداعی می‌شده که: «برخیز که غیر از تو مرا دادرسی نیست، گویی همه خوابند کسی را به کسی نیست، آزادی و پرواز از آن خاک به این خاک، جز رنج سفر از قفسی تا قفسی نیست».

شاید سال‌ها از بهترین دوران زندگی خود را بر باد داده باشند، اما حالا که دوباره متولد شده‌اند گویا زندگی برایشان از هر دسته‌ای از آدم‌های روی کره زمین جذاب‌تر و شیرین‌تر باشد و این شاید مصداق همان آیه 157 سوره مبارکه بقره باشد که می‌فرماید: «برای بندگان از طرف پروردگارشان، درودها و رحمت‌هایی است و همان‌ها هدایت یافتگانند».

با یکی از کمک‌راهنماهای کنگره 60 هم‌کلام می‌شویم و حالت شگرف ما وقتی به اوج می‌رسد که «علی‌رضا علی‌بخشی» که خود مدت‌ها درگیر اعتیاد بوده و حالا به بقیه برای رهایی از این پدیده خانمان‌سوز کمک می‌کند، کنگره را یک موهبت و نعمت الهی برای سرزمین عزیزمان و خانواده‌هایی می‌داند که عضو یا اعضایشان درگیر با اعتیاد هستند.

این کمک‌راهنما طبق عادت و رسوم کنگره‌ای‌ها خود را با بیان این جمله معرفی می‌کند که: «علیرضا هستم یک مسافر».

خواندن حرف‌های این کمک‌راهنما پیرامون کنگره 60 و اهداف و برنامه‌های این سازمان مردم‌نهاد بدون تردید خالی از لطف نیست:

کنگره و الهام از ماه مبارک رمضان

20 سال است که کنگره 60 فعالیت خود را آغاز کرده و آن زمان مهندس «حسین دژاکام» بنیانگذار و تئوریسین جمعیت احیای انسانی کنگره 60 طی یک سفر در ماه مبارک رمضان و با الهام گرفتن از این ماه پربرکت، این پرسش در ذهنش ایجاد شد که آیا می‌توان برای مصرف موادمخدر ساعت خصوصی تعریف کرد یا خیر. همانند روزه گرفتن که انسان در یک ساعتی از شبانه‌روز نخوردن و نیاشامیدن را آغاز و در یک ساعتی از شبانه‌روز به آن خاتمه می‌دهد.

رهایی کامل در کمتر از یک سال

مهندس دژاکام این نظریه خود را پیشرفت داد تا اینکه طی 10 تا 11 ماه به‌ طور کامل موادمخدر را کنار گذاشت و بعد از آن به این فکر افتاد که این نظریه جدید را در میان مصرف‌کنندگان هم اشاعه و آنها را هم کمک کند تا بتوانند از اعتیاد خلاص شوند. او همچنین مقالات علمی فراوانی پیرامون این نظریه نوشته که در مجامع بین‌المللی تایید و به چاپ رسیده است.

آغاز جلسات از خیابان انقلاب تهران

هم‌اکنون کنگره 60 بالای 71 هزار نفر عضو دارد. این کنگره اوایل از یک مکان خیلی کوچک در خیابان انقلاب جلسات خود را شروع کرد و خوشبختانه امروز در کشور حداقل یک مرکز در هر استان داریم که کار درمان اعتیاد را انجام می‌دهند. در همدان هم پنج سال است که کار استارت خورده. ابتدا جلسات در پارک مردم همدان برگزار می‌شد، سپس عضوگیری کردیم و حتی از شهرهای دیگر هم به ما کمک کردند تا اینکه امروز و بعد از گذشت دو سال در یک مکان مسقف فعالیت‌ها را ادامه می‌دهیم.

همسفرانِ صبور در کنار مسافران

یکی از عوامل موفقیت کنگره 60، فعالیت همسفران این سازمان مردم‌نهاد بود که خانواده‌های مسافران را شامل می‌شد و این عزیزان کم‌کم به این جمع پیوستند. اعتقاد کنگره بر این است که اگر خانواده‌های مصرف‌کنندگان در کنار درمان باشند قطعا نتیجه و بازتاب بهتری خواهد داشت و این موضوع طی این چند سال ثابت شده است.

کنگره، راهی متفاوت با دیگر مراکز

کنگره برخلاف بیشتر مکان‌هایی که برای درمان اعتیاد کار می‌کنند و بر این عقیده‌اند که اعتیاد یک بیماری مرموز، پیش‌رونده و لاعلاج است، می‌گوید اعتیاد یک جایگزین مزمن است. یعنی یک شخص با مصرف موادمخدر بیرونی، سیستم خود بدن را که ما به آن «شبه‌افیونی» می‌گوییم و موادمخدر طبیعی بدن را تولید می‌کند، از کار می‌اندازد و در واقع کار کنگره این است که باید در 10 تا 11 ماه این چرخه را به روال عادی برگرداند، برخلاف مراکزی که می‌گویند این اتفاق مثلا چند روزه یا دو ماهه شدنی است.

ماندگاری در پاکی و غیرقابل بازگشت به اعتیاد

چیزی که به آن اشاره شد، انجامش از نظر علمی در کمتر از 10 ماه امکان‌پذیر نیست. فرقی که کنگره با بقیه مراکز دارد در ماندگاری دوران پاکی است. مصرف‌کننده‌ای که به درمان برسد، به قول ما سفر درستی انجام دهد و چیزهایی که کنگره در دستور کار قرار می‌دهد را رعایت کند، برای همیشه به اعتیاد برگشت نخواهد داشت. این روش در مملکت خودمان رایج بوده و افتخار ما این است که مهندس دژاکام پرچمدار این حرکت عظیم است و من قول می‌دهم طولی نمی‌کشد که جهانی هم خواهد شد. بنیانگذار کنگره مکاتباتی با کشورهای آمریکایی و اروپایی داشته و خیلی‌ها پذیرفته‌اند که این کار، یک کار و حرکت علمی است.

کیفیت مهمتر از کمیت

کنگره 60 یک موهبت الهی است. ما ظرف این چند سال جلوی ازدیاد شعبات را گرفتیم و برایمان مهم کیفیت کار بود نه اینکه فقط تعداد افراد را بالا برده باشیم. وقتی ستاد مبارزه با موادمخدر کشور برنامه‌ای ترتیب داد و این مرکز را با بقیه مراکز درمان بررسی و مقایسه کرد، خود این ستاد اعلام کرده بود که کار کنگره قابل قیاس با بقیه مراکز نیست و بالای 85 درصد ماندگاری در دوران پاکی در هیچ کجای دنیا سابقه ندارد.

خدمتِ عاشقانه مصرف‌کنندگان

کنگره 60 یک سازمان مردم‌نهاد است و از هیچ نهاد و ارگانی کمک مالی دریافت نمی‌کند. چندی پیش اتحادیه اروپا مبلغ بسیار بالایی برای کمک به این سمن در نظر گرفت که بنیانگذار کنگره آن را نپذیرفت و بر این عقیده بود که خود افراد باید آن را اداره کنند. در این کنگره تمام کلاس‌ها رایگان است، فردی که کار می‌کند حقوق نمی‌گیرد و هدف فقط کمک به همنوع است.

جبران مافات کنگره‌ای‌ها

درخت‌کاری در هفته‌ منابع طبیعی، تصمیمی بود که مهندس دژاکام چند سال پیش اتخاذ کرد و اعتقادش بر این بود که “وقتی ما مصرف موادمخدر داشتیم، به طبیعت آسیب رسانده‌ایم و برای جبران چه چیزی بهتر از کاشت یک اصله درخت در سال؟” متاسفانه در کشور ما اقشار مختلف در هفته درخت‌کاری به این کار می‌پردازند و آن را به حال خود رها می‌کنند، اما کنگره با همکاری منابع طبیعی، تعهد به آبیاری و نگهداری از درختان را دارد تا این نهال‌ها به ثمر بنشینند و کنگره‌ای‌ها بخشی از صدمات واردشده به طبیعت را جبران کنند.