افزایش حملات هوایی آمریکا در افغانستان به بهانه انهدام لابراتوارهای تولید مواد

پس از تشدید راهبرد جنگ علیه مواد مخدر توسط دولت کنونی ایالات متحده آمریکا به‌عنوان توجیهی برای ادامه‌ی حضور نظامی در افغانستان، این کشور با هدف شکست‌خورده‌ی مبارزه با تروریسم افغانستان و محل تحصیل منابع مالی گروه‌هایی هم‌چون طالبان، اقدام به حملات هوایی به‌منظور تخریب لابراتوارهای تولید مواد می‌کند. این حملات در اکثر موارد منجر به کشتار غیرنظامیانی می‌شود که به‌طور تصادفی در این محل‌ها حاضر هستند.[۱] به عنوان نمونه، در طول بازه‌ی سه‌روزه ۳ الی ۵ آوریل، ایالات متحده با همکاری نیروهای افغانی، ۱۱ حمله‌ هوایی با هدف انهدام لابراتوارهای تولید مخدر صورت داده و اهدافی را در استان‌های فراه و نیمروز مورد اصابت قرارداده‌است. در بیانیه ناتو آمده، «این حملات در راستای پویش مبارزه با درآمد طرح شده برای تضعیف محل عمده تأمین عملیات‌های طالبان، یعنی همان تولید مواد مخدر صورت گرفته‌است»[۲]. مقامات آمریکایی ادعا می‌کنند طالبان سالانه‌ بالغ بر ۲۰۰ میلیون دلار از محل کاشت خشخاش و تبدیل آن به هروئین درآمد حاصل می‌کند.

تصویر ۱ تصویر هوایی از هدف گیری لابراتوار تولید مواد

به گزارش خبرگزاری ژینهوا[۳]، یک مقام به‌طور ناشناس اعلام کرده در ماه نوامبر سال گذشته میلادی نیز حملات هوایی مشابه در ولایت هلمند جنوبی منجر به کشته‌شدن ۴۴ تن گردید. این حملات در ناحیه بهرامچه از منطقه دیشو[۴] انجام شد. فرمانده این عملیات مدعی شده، همه لابراتوارهای تولید هروئین در جریان این عملیات به‌طور کامل منهدم شدند.

تصویر ۲ دیشو در ولایت هلمند افغانستان

از سوی دیگر، این حملات، انتقادات بسیاری از خبرنگاران و فعالان حوزه حقوق بشر را برانگیخته است، و فرمانده نیروهای آمریکا در افغانستان، جان نیکلسون، در پاسخ به خبرنگاران تصریح کرده، کشتار افرادی که در لابراتوارهای تولید و فرآوری موادمخدر مشغول به کار هستند به لحاظ قانونی از سوی مقامات کنونی مجاز اعلام شده، چرا که این اقدام، راهی برای «قطع جریان درآمدهای دشمن» است.

عادی‌سازی این رویکرد در ماه‌های اخیر حکایت از دگرسویی در سیاست‌های ایالات متحده‌ی آمریکا دارد. در مقاله‌ایی[۵] که توسط مدرسه اقتصاد لندن در ماه ژانویه سال جاری میلادی منتشر شده‌است، کارشناس صنعت تریاک افغانستان، دیوید منزفیلد[۶]، تصریح کرد ذیل این رویکرد جدید، افرادی که شاغل در لابراتوارهای تولید مواد هستند و یا در آن‌جا سکونت دارند، دیگر به‌عنوان شهروندان غیرنظامی تلقی نمی‌شوند، بلکه به‌عنوان دشمنان مبارزی هستند که محکوم به مرگ‌اند. وی معتقد است حضور در چنین مکان‌هایی لزوماً متضمن قاچاقچی مواد بودن نیست، چرا که خدمه، پرسنل، نگهبانان و نظافت‌چیان حاضر در این مکان‌ها و بعضاً خانواده‌های آن‌ها در واقعیت هیچ‌گونه ارتباطی با سرباندهای قاچاق ندارند و صرفاً از روی اجبار به چنین مشاغلی تن می‌دهند.

شایان ذکر است پیشتر نیز در دوره ریاست‌جمهوری بوش، اتخاذ راهبرد جنگ علیه مواد، به طرح ابتکار بمباران و انهدام تسهیلات و لابراتوارهای تولید مواد در افغانستان در سال ۲۰۰۸ میلادی انجامید، اما به‌دلیل مخالفت‌های هم‌پیمانان ناتو، این ابتکار هرگز محقق نگردید. بسیاری از فرماندهان ارشد ایالات متحده آمریکا در راستای حمایت از سیاست‌های اخیر این کشور در افغانستان بر قطع اتکای اقتصادی طالبان بر توسعه صنعت مخدری تأکید می‌کنند.

این درحالی است که، تحلیلگر ارشد گروه بحران بین‌الملل[۷]، برهان عثمان، ضمن مردود سیاست پیش‌گفته، معتقد است بسیاری از این لابراتوارهای تولید مواد، محل اولیه معیشت مردم عادی است و معمولاً در نواحی پرجمعیت قرار گرفته‌است. از این روی، انهدام آن‌ها بدون تأمین منابع جایگزین درآمد و کشتار احتمالی غیرنظامیان حاضر در محل نه‌تنها منجر به تضعیف طالبان نخواهدشد؛ بلکه محبوبیت و حمایت از طالبان را افزایش خواهد داد.

ملاحظات:

• یکی از کشاورزان خشخاش‌کار در منطقه‌ی نادعلی در ولایت هلمند، که برخی آن را قلب تولید تریاک در افغانستان می‌نامند، به نام محمّدنبی معتقد است، به‌اندازه‌ای که افراد عادی از سیاست حاضر ضربه می‌خورند، طالبان تحت تأثیرقرار نخواهدگرفت. او می‌گوید: «بدیهی است کشاورزان به‌دلیل سرگرمی دست به کشت خشخاش نمی‌زنندو در صورت تعطیلی لابراتوارها و کارگاه‌های تولید مواد، مردم چگونه مایحتاج روزانه‌ی خانواده خود را تهیه خواهند کرد؟»
• شایان ذکر است، بنابر گزارش سالانه دفتر مقابله با مواد و جرم سازمان ملل متحد، تولید تریاک در افغاستان با افزایش ۸۷ درصدی، با بالاترین میزان خود رسیده‌است. این دفتر همچنین اعلام کرده، که خروجی تریاک حاصل از کاشت بذر خشخاش در افغانستان، در سال ۲۰۱۷ به حدود ۹ هزار تن رسید. ارزش اولیه این میزان بر سر زمین‌ها حدود ۱٫۴ میلیارد دلار تخمین‌زده شد. همچنین، در ولایت هلند، میزان سطح زیر کشت خشخاش با افزایش ۷۹ درصدی در سال گذشته میلادی روبه‌رو بود.[۸]

نظریه:

به‌نظر می‌رسد، مجوز صادرشده از سوی دولت ترامپ مبنی بر از میان برداشتن هر فردی که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم فعالیت‌هایش کمک مالی و درآمد حاصل تروریست‌ها می‌کند، خوانش جدیدی از واژه‌ی «افراد غیرنظامی» و شهروند عادی به‌دست می‌دهد. در حالی که مقامات آمریکایی بارها فعالیت‌های مبارزه با قاچاق مواد و کاهش عرضه بسیاری از کشورها را با اغراض و بهانه‌های حقوق بشری محکوم می‌کنند، خود دست به کشتار بسیاری از غیرنظامیانی می‌زنند که صرفاً برای تأمین معیشت خود ناگزیر به کار در لابراتوار‌ها و کارگاه‌های تولید مواد هستند.

ارجاعات:

[۱] https://www.talkingdrugs.org/US-airstrikes-civilians-in-afghan-opium-labs

[۲] https://rs.nato.int/

[۳] http://www.xinhuanet.com/english/2017-11/22/c_136771984.htm

[۴] دیشو یکی از ولسوالی‌های ولایت هلمند در جنوب افغانستان است.  مرکز این ولسوالی بهرامچه می‌باشد. جمعیت آن در سال ۲۰۱۲ (میلادی) ۱۹٬۹۰۰ نفر اعلام شده‌است (منبع: ویکی‌پدیا فارسی)

[۵] http://www.lse.ac.uk/united-states/Assets/Documents/Heroin-Labs-in-Afghanistan-Mansfield.pdf

[۶] David Mansfield

[۷] the International Crisis Group

[۸] https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-drugs/u-s-strikes-on-taliban-opium-labs-wont-work-say-afghan-farmers-idUSKBN1DN18Q