تجارت مواد مخدر در افغانستان یافتن جایگزینی برای توسعۀ جایگزین
تأملی بر گزارش « تجارت مواد مخدر در افغانستان»
این گزارش، توسط کارگروه آمریکا و روسیه، پژوهشکده (شرق‌غرب) در موضوع قاچاق مواد مخدر افغانستان منتشر که به سه بخش تقسیم می‌شود. بخش نخست به بررسی تلاش‌ها برای کاهش میزان کشت خشخاش در افغانستان پیش از مداخلات ناتو اختصاص یافته، بخش دوم به بررسی سیر تحول معیشت جایگزین و بخش نهایی شامل برخی توصیه‌ها و پیشنهاداتی است در باب کار مشترک روسیه و ایالات متحده پیرامون مداخلات توسعه به نحوی که بتوانند بهترین حمایت را در فرایند گذار کشاورزان افغانی از معیشت وابسته به مواد مخدر در محیط پس از انتقال داشته باشند. حال آن که در افغانستان، نه سیاستگزاران داخلی و نه هیچ‌یک از کشورهای غربی، فهم درستی از بافت جمعیتی افغانستان و موضوع مواد مخدر یا نحوه‌ی ارتباط آن با پروژه‌های مختلف در قالب مبارزه با تروریسم یا مبارزه با کشت مواد مخدر نداشته و ندارند. منصفانه اگر بخواهیم به موضوع نگاه کنیم طرح‌ها عموماً در موقعیتی اجرا شده‌اند که نهادهای مجری آن‌چه را که از دیدشان توسعه در نواحی کشت مواد مخدر بوده را ترویج می‌کردند، ولی خواستار مشروط بودن آن به توافق اجتماعی.
از طرفی مجریان طرح‌ها نگاه‌شان معطوف به کاهش در زمین‌های زیرکشت خشخاش بوده، ولی سازوکار حمایتی از کشاورزان را در نظر نگرفتند؛ زیرا کشت غیرقانونی خشخاش با شرایط حاکم بر افغانستان و زیست‌محیطی مناطق روستایی آن عجین و آمیخته‌شده و وابستگی خانواده‌هایی که به کاشت تریاک و جوامعی که به‌آن تعلق دارند زیاد است. از طرفی دیگر، درصدد اجرای برنامه‌های خود در نواحی کشت خشخاش بدون در نظر گرفتن پایه‌های مالی برنامه در طول دوره‌ی پروژه. این گزارش بیانگر آن است که یکی از بخش‌های عمده‌ی تأمین مالی که در افغانستان نادیده گرفته‌شده همکاری سازنده و پیوسته جامعه توسعه‌محور هم در سطح داخل و هم سطح بین‌الملل بوده‌است. حال آن که به‌لحاظ سیاست داخلی، ممنوعیت کشت تریاک موفقیت چندانی به همراه نداشته و این موضوع حمایت‌کنندگان غربی را ترغیب‌کرده تا حمایت‌های توسعه‌محور کوتاه‌مدت خود را در قبال تأثیرات بشردوستانه طرح ممنوعیت تریاک فرآهم آورند و همچنین آن‌ها را بر آن داشته که از طریق طرح‌های حمایتی توسعه‌محور میان و بلند‌مدت، چگونگی برقراری ارتباط با رژیم را در نظر بگیرند.
حال آن که در افغانستان هر حاکمی موافقان و مخالفانی دارد و علاوه بر آن معاندان و دشمنان سیاسی نظامی نیز فعال هستند که در صورت شکست رقبایشان فرصت‌ها را تبدیل به سرمایه می‌کنند. در افغانستان امروز، تنها رویکرد عملی که امکان موفقیت دارد معطوف‌کردن تلاش‌ها برای کاهش کشت خشخاش در چارچوب «معیشت پایدار» امکان پذیر خواهد بود . حال آن که جوامع غربی و یا مجریان طرح‌های مختلف در افغانستان به‌دنبال منافع سیاسی و اقتصادی خود از قِبلِ اجرای طرح‌های به ظاهر توسعه‌محور به صورت مقطعی بوده و هستند.
مؤسسه هم‌اندیشی جهانی راه برتر
