عفو خوان اورلاندو هرناندز و سیاست مواد مخدری ترامپ

دونالد ترامپ روز جمعه 28 نوامبر اعلام کرد که قصد دارد خوان اورلاندو هرناندز، رئیس جمهور سابق هندوراس را به طور کامل عفو کند. هرناندز در حال حاضر حکم ۴۵ سال حبس خود را به جرم قاچاق مواد مخدر در زندان فدرال آمریکا می‌گذراند. ترامپ در این اعلام عفو مدعی شد که هرناندز بی­‌گناه است و با او غیرعادلانه برخورد شده است، اما درعین حال این مسئله را نیز مخفی نکرد که یکی از انگیزه‌­‌هایش از این فرمان، دخالت در انتخابات ریاست‌جمهوری هندوراس است که روز 30 نوامبر 2025 برگزار می‌شود. ترامپ در این انتخابات از نسری تیتو آسفورا، نامزد راست‌گرا و مخالف دولت فعلی هندوراس حمایت کرده است. این اقدام ترامپ باعث شده است بسیاری از مخالفان او اقداماتش را در راستای مبارزه با مواد مخدر در داخل و خارج از آمریکا زیر سوال ببرند و انگیزه او را از این اقدامات، سیاسی بدانند. این افراد معتقدند ترامپ در موارد مختلف بنا به‌ منفعت خود، از اعمال قوانین ضدمواد مخدر پرهیز کرده است.

خوان اورلاندو هرناندز در دوره هشت‌ساله 2014 تا 2022 رئیس­‌جمهور هندوراس بود. او عضو حزب راست‌­گرای ناسیونال بود که روابط نزدیکی با دولت آمریکا و به­‌خصوص دولت ترامپ داشت. دولت او با اتهامات عدیده­‌ا‌ی ازجمله فساد ساختاری عمیق، نقض حقوق بشر، تلاش برای تضعیف دموکراسی و استقرار دیکتاتوری مواجه است.

هرناندز سال 2022 در تگوسیگالپا، پایتخت هندوراس، به­ جرم همکاری با کارتل­‌های مواد مخدر دستگیر شد و پس از درخواست استرداد دولت ایالات متحده، خود را به آن دولت تسلیم کرد. دادستان‌ها هرناندز را به توطئه و همکاری با کارتل‌های مواد مخدر در دوران ریاست‌جمهوری متهم کردند و مدعی شدند که این تشکیلات به کمک او بیش از ۴۰۰ تن کوکائین را از طریق هندوراس به ایالات متحده منتقل کرده بوده‌اند. به گفته دادستان‌ها، هرناندز در ازای تسهیل این جریان، میلیون‌ها دلار رشوه دریافت کرده بود؛ وجوهی که صرف افزایش نفوذ او در سیاست هندوراس شده بود. وزارت دادگستری ایالات متحده اعلام کرد هرناندز در طول سال‌های تصدیِ خود، با حفظ قاچاقچیان مواد مخدر در حلقه نزدیکانش، از آن‌ها محافظت کرده است و بر ثروتشان افزوده است. در سال 2024، دادگاه هرناندز را مجرم شناخت و به 8 میلیون دلار جریمه و 45 سال زندان محکوم کرد.

تصمیم ترامپ برای عفو هرناندز در سیاست آمریکا بسیار جنجالی بوده است. البته این اولین بار نیست که ترامپ دست به عفو مجرمانی می‌زند و با انتقادهای فراوان روبرو می‌شود؛ او پیش‌تر نیز با عفو چهره­‌های سیاسی متحد خود مانند راجر استون، پل منفورت یا دستگیرشدگان در جریان حمله به ساختمان کنگره در روز 6 ژانویه 2021، خبرساز شده بود. در قانون آمریکا، توانایی عفو رئیس­‌جمهور، مطلق است و هیچ محدودیتی ندارد. تاریخ‌نگاران معتقدند که بنیان­گذاران آمریکا امیدوار بودند اختیار عفو تنها برای خدمت به منافع ملی به ­کار رود، اما درعمل، متن قانون این هدف را برآورده نکرده است؛ بسیاری از رؤسای جمهور آمریکا از این اختیار برای منافع شخصی، خانوادگی، یا سیاسی خود استفاده کرده­‌اند (مانند اقدام بایدن برای عفو پسرش، هانتر). ترامپ نیز از این مسئله مستثنی نبوده است و از این اختیار استفاده حداکثری کرده است.

این عفو ​​بخشی از تلاش گسترده‌تر ترامپ در راستای حمایت از تیتو آسفورا برای رسیدن به ریاست‌جمهوری هندوراس در انتخابات امسال است. حزب آسفورا در زمان ریاست جمهوری هرناندز، همکاری نزدیکی با واشنگتن داشت. از سال ۲۰۲۱، خیومارا کاسترو، سیاستمدار چپ‌گرا که روابط نزدیکی با کوبا و ونزوئلا برقرار کرده است، رئیس‌­جمهور هندوراس بوده است. کاسترو البته در روابط خود با ترامپ عمل­گرا بوده است و کوشیده است از رابطه تنش‌­آلود با دولت ترامپ پرهیز کند؛ به‌عنوان مثال، درحوزه سیاست­‌های مهاجرتی و پذیرش افراد دیپورت‌شده با این دولت همکاری کرده است. با این حال، دولت ترامپ همچنان ترجیح می‌­دهد در هندوراس جناح راست به قدرت برسد و این ترجیح را پنهان نکرده است.

 مردم هندوراس روز 30 نوامبر به پای صندوق‌های رأی می‌روند. نظرسنجی‌­ها، انتخاباتی بسیار نزدیک را نشان می‌­دهد که نتیجه‌ آن قابل پیش­‌بینی نیست. طبق این نظرسنجی‌ها، آسفورا، شهردار سابق تگوسیگالپا، عملا آرایی مساوی با ریکسی مونکادا، وزیر دفاع سابق از حزب چپ‌گرای حاکم لیبره دارد. به گفته کارشناسان، ترامپ فکر می‌کند با عفو هرناندز، یکی از مشکلات اصلی آسفورا را در جذب رأی‌دهندگان از پیش پای او برخواهد داشت. .

بسیاری از چهره‌­های رسانه­‌ای مخالف ترامپ با بهره‌گیری سریع از این فرصت، به مخاطبان یادآوری کردند که عفوِ یکی از چهره‌­های درگیرِ قاچاق مواد مخدر با ادعای ترامپ مبنی بر سختگیری در مبارزه با مواد مخدر تضاد دارد. ترامپ در مواضع خود پیوسته دموکرات­‌ها را به آسان­‌گیری دربرابر مجرمان مواد مخدر متهم کرده است و مدعی شده است که این حزب توانایی مدیریت بحران مواد مخدر را ندارد. سختگیری در این زمینه همواره یکی از شعارهای اصلی او بوده است. در داخل آمریکا، ترامپ به بهانه مبارزه با مواد مخدر، گارد ملی را به شهرهای آمریکا اعزام کرد و کوشید قدرت دولت‌­های محلی را محدود کند که امری خلاف قانون محسوب می­‌شود. همچنین ترامپ در سیاست خارجی، چندین بار کشتی‌ها و قایق­‌های ونزوئلایی را هدف قرار داد و با این کشور به آستانه جنگ رفت. بهانه او این بود که ونزوئلا در قاچاق مواد مخدر به آمریکا دست دارد و حتی نیکولاس مادورو، رئیس‌­جمهور این کشور را به رهبری کارتل­‌های قاچاق مواد مخدر متهم کرد. علاوه‌بر این، ترامپ در جنگ تعرف‌ه­ای، اعمال تعرفه بر دولت­‌هایی مانند چین، کانادا و مکزیک را واکنش به قاچاق مواد مخدر از این کشورها به آمریکا دانسته است.

مدتی است مخالفان ترامپ می‌گویند که مسئله مواد مخدر برای او صرفا بهانه­ و وسیله دنبال کردن اهداف دیگری است. این منتقدان در داخل آمریکا، هدف او را تضعیف دموکراسی و فدرالیسم آمریکایی می‌دانند و در خارج، به سرنگونی یک دولت مخالف با آمریکا اشاره می‌کنند (مارکو روبیو، وزیر خارجه و مشاور موقت امنیت ملی، سال­ها است که به ­دنبال تغییر حکومت در ونزوئلا و کوبا بوده است). به ­نظر می‌­رسد تصمیم دولت ترامپ برای عفوِ یکی از بدنام­‌ترین و فاسدترین سیاستمدارانی که در قاچاق مواد مخدر به آمریکا نقش داشته است، این استدلال مخالفان او را تقویت می‌کند. در واقع، برای درک انگیزه پشت اقدامات ترامپ باید به مسائلی فراتر از مواد مخدر توجه کرد.

علی نظیف‌پور، کارشناس مسائل آمریکا