دکتر شریفی: اعتیاد یک امر ذهنی است
همزمان با هفته مبارزه با مواد مخدر موسسه کادراس اقدام به گفت‌وگو با کارشناسان موضوع اعتیاد و مواد مخدر کرده است. در نخستین گفت‌وگو دکتر علی شریفی دیدگاه‌های خود را درباره اعتیاد به عنوان یک پدیده روانی و اهمیت سلامت روان در پیشگیری از اعتیاد بیان کرده و اعتیاد را پیش از هر چیز یک «امر ذهنی» دانسته است.
سوال 1) برخی کارشناسان به ویژه در کشورهایی همچون چین معتقدند «اعتیاد یک پدیده روانی است و با روان درمانی می توان آن را مداوا کرد» به نظر شما این برداشت صحیح است؟
عبارت « اعتیاد به عنوان یک پدیده روانی» نیاز به توضیح دارد؛ اعتیاد در مغز انسان اتفاق می‌افتد و به مفاهیمی مانند لذت، پاداش و آرامش ارتباط دارد. به این ترتیب چون مواد مخدر موقتاً و به سرعت حال خوب ایجاد می‌کند و شخص نیاز به آن حال خوب دارد به مصرف ماده مخدر وابسته می‌شود. بنابراین برای کنار گذاشتن مصرف ماده مخدر، روان‌درمانی یا رویکرد شناختی می‌تواند موثر باشد تا مفاهیم حال خوب، آرامش و لذت معنای درست خود را در ذهن فرد پیدا کند و به جای جستجوی لذت و آرامش موقت با مواد، بتواند آرامش را با استفاده از توانایی‌های درونی خود ایجاد و آن را نهادینه کند و از لذت کاذب مواد مخدر بی‌نیاز شود.
اما روان‌درمانی کافی نیست! بسیاری از انواع مواد مخدر به دلیل تغییراتی که در گیرنده‌های مغز ایجاد می‌کند در موقع ترک علائم شدید از خود نشان می‌دهند (withdrawal) که با روان درمانی به تنهایی نمی‌شود آن را حل کرد و لازم است از دارو درمانی نیز برای کاهش چنین علائمی استفاده شود.
در مجموع تاکید بر این است که اعتیاد یک موضوع ساده نیست و مجموعه‌ای از فاکتورهاست، لذا نیاز به درمان چند وجهی شامل درمان دارویی، روان‌درمانی شناختی و خانواده درمانی دارد.
سوال 2) یکی از مفاهیم پر اهمیت در حوزه اعتیاد «سلامت روانی» است، به نظر شما سلامت روانی چه تأثیری در تمایل فرد به مصرف دارد؟
به نظر من در اغلب رفتارهای اعتیادی پای «سلامت روان» از ابتدا در میان است، با این توضیح که فرد مبتلاء به مصرف مواد به دلیل رنج بردن از اختلالاتی نظیر اضطراب، افسردگی، وسواس فکری،…. به جای درمان درست، یک «درمان کاذب» را در پیش می‌گیرد؛ یعنی چون مواد مخدر این خصلت را دارند که به سرعت البته موقتاً علائم اضطراب، خلق افسرده و هجوم افکار ناراحت کننده را مهار می‌کنند، شخصی به تصور اینکه راه نجات را یافته است به ماده مخدر وابسته می‌شود. تجربه روان‌پزشکان نشان می‌دهد که شروع درمان اضطراب و افسردگی (که مشکل اصلی بیمار و زمینه‌ساز اعتیاد او بوده) باعث سهولت ترک ماده مخدر می‌شود. با توجه به شیوع بالاتر اعتیاد در گروه مبتلاء به اختلال شخصیت «مرزی» و «جامعه‌ستیز»، تشخیص به موقع این اختلالات در سن اواخر نوجوانی و شروع روان‌درمانی برای تصحیح آن می‌تواند در پیشگیری از اعتیاد نقش مهمی ایفا کند.