نگاهی به روندهای جدید مصرف مواد مخدر در جهان

برآورد می‌شود که در سال 2018،  192 میلیون نفر کانابیس مصرف کرده‌اند؛ به این ترتیب این ماده پرمصرف‌ترین ماده مخدر در جهان شده است. در مقایسه، در همان سال 58 میلیون نفر اوپیویید مصرف کرده بودند. اما تعداد كمتر مصرف‌كنندگان اوپیوییدها آسیب‌های مرتبط با آنها را از نظر پنهان می‌کند. این گروه مواد 66 درصد از 167000 مرگ برآورد شده مرتبط با اختلالات مصرف مواد مخدر در سال 2017 و 50 درصد از 42 میلیون سال (یا 21 میلیون سال) از دست رفته به دلیل ناتوانی یا مرگ زودرس را که به مصرف مواد مخدر نسبت داده می‌شود به خود اختصاص داده‌اند.

در غرب، مرکز و شمال قاره آفریقا ترامادول است که بحران اوپیوییدها را تقویت می‌کند و در آمریکای شمالی فنتانیل‌ها به این بحران دامن می‌زنند. اگرچه این ناحیه‌ها از نظر اقتصادی، جمعیتی یا الگوهای عمومی مصرف مواد مخدر اشتراکات چندانی ندارند، اما هر دو با بحران اوپیوییدها دست و پنجه نرم می‌کنند که موادی با دستیابی آسان و تولید ارزان به آن دامن می‌زنند.

در آمریکای شمالی مصرف مواد مخدر مصنوعی مانند فنتانیل به دو دهه افزایش مرگ‌های ناشی از  بیش‌مصرفی اوپیوییدها دامن زده است. در سال 2018 فنتانیل‌ها در دو سوم از 67367 مورد مرگ ناشی از  بیش‌مصرفی که در در ایالات متحده ثبت شد نقش داشتند. در کانادا نیز یافته‌هایی مشابه هرچند با تعداد کمتر گزارش کرده‌ است. مرگ و میر ناشی از  بیش‌مصرفی منسوب به فنتانیل‌ها تا حدودی ناشی از غیرقابل پیش بینی بودن قدرت این مواد است که در بازار مواد مخدر غیرقانونی یافت می‌شود.

بازار مصرف غیر پزشکی ترامادول در غرب، مرکز و شمال آفریقا رشد چشمگیری داشته است. اکنون در این منطقه تعداد فزاینده‌ای از افراد مبتلا به اختلالات مصرف ترامادول در حال ورود به برنامه درمانی هستند. مقدار ترامادول کشف شده نیز افزایش قابل توجهی یافت و در سال 2017 به بیش از 125 تن رهگیری شده در سطح جهانی رسید. با این حال در سال 2018، با تصویب قانون جدید برای ترامادول در هند میزان کشفیات جهانی به 32 تن کاهش یافت.

سهولت و هزینه‌های پایین تولید این ماده به ایجاد هر دو بحران کمک کرد؛ زمینه نبود مقررات بین المللی در مورد ترامادول و بسیاری از مشابه‌های فنتانیل یا پیش‌سازهای آنها نیزچنین نقشی داشت. دسترس‌پذیری مواد موجود در بازارهای دارویی و غیرقانونی هر دو بحران را تشدید کرد که شناسایی و جلوگیری از سوء مصرف آنها را دشوارتر می‌کند.

مواد محرک

عرصه محرک‌ها تحت غلبه کوکائین و مت‌آمفتامین است که مصرف هر دو در بازارهای اصلی آنها رو به افزایش است. در سال 2018 حدود 19 میلیون نفر کوکائین مصرف کردند که به دلیل محبوبیت آن در آمریکای شمالی و اروپای غربی بود. در همان سال تقریباً 27 میلیون نفر آمفتامین‌ها را مصرف كردند و مت‌آمفتامین پرمصرف‌ترین ATS در جنوب شرقی آسیا بود. بر اساس بیشتر شاخص‌های موجود، مصرف مت‌آمفتامین  در این دو ناحیه به مدت دو دهه در حال گسترش بوده است. کوکائین و مت‌آمفتامین می‌توانند در برخی بازارها توام در دسترس باشند و به عنوان جایگزین یکدیگر عمل کنند، به طوری که مصرف یک ماده با کاهش ماده دیگر افزایش یابد یا افزایش و کاهش‌های موازی در همان بازار ایجاد شود.

برآورد شده است که در سال 2018، 11.3 میلیون نفر مواد مخدر تزریق کرده‌اند، روشی که تقریباً 10 درصد موارد ابتلا به عفونت‌های HIV را در سراسر جهان تشکیل می‌دهد. بیش از 1 میلیون نفر که مواد مخدر تزریق می‌کنند با HIV زندگی می‌کنند و 5.5 میلیون نفر با هپاتیت سی زندگی می‌کنند. نیمی از 585000 مرگ و میر ناشی از مصرف مواد مخدر در سال 2017 به علت بیماری‌های کبدی ناشی از هپاتیت سی بود که همچنان در میان تزریق‌کنندگان مواد مخدر بدون درمان می‌ماند.

کمبود اوپیوییدها در اثر محدودیت‌های کووید-19 می‌تواند منجر به جایگزینی مواد در دسترس‌تر مانند الکل یا بنزودیازپین‌ها یا مخلوط کردن آنها توسط مصرف‌کنندگان با مواد مخدر مصنوعی شود. با روی آوردن برخی از کاربران به تزریق یا تزریق مکرر، ممکن است الگوهای مصرف مضرتری ظهور یابد.

همچنین رکود مالی و قوانین فاصله‌گذاری اجتماعی می‌تواند بر تزریق‌کنندگان مواد مخدر تأثیر مضاعف بگذارد. این افراد علاوه بر آسیب‌پذیری بیشتر در برابر عفونت کووید-19 و عوارض ناشی از بیماری به دلیل آسیب‌دیدگی قبلی سیستم ایمنی، احتمالاً در دسترسی به درمان و سایر خدمات از ارائه‌دهندگان بهداشتی درمانی که تحت فشار قرار دارند نیز با مشکل رو به رو خواهند شد.

محدودیت حرکت و تجمعات و همچنین اقدامات فاصله‌گذاری اجتماعی که برای جلوگیری از گسترش کووید-19اجرا می‌شود می‌تواند به کاهش کلی مصرف منجر شود، اگرچه ممکن است این کاهش کوتاه مدت باشد و با برداشته شدن محدودیت‌ها متوقف شود. این امر خصوصاً در مورد موادی محتمل است که بیشتر در بارها و باشگاه‌ها یا جشنواره‌های موسیقی مصرف می‌شوند. در حال حاضر کمبود عرضه مواد مخدر در برخی کشورها گزارش شده است که به افزایش قیمت‌ها انجامیده است.