زنان در گزارش جهانی ۲۰۱۸ مواد

گزارش مواد جهان در سال ۲۰۱۸ که  از سوی «دفتر مقابله با جرم و مواد مخدر سازمان ملل متحد[۱]» منتشر می شود، در بخش زنان و مواد به انتشار گزارشی از نقش زنان در زنجیره ی تولید، توزیع و قاچاق مواد مخدر پرداخته و اطلاعات مفیدی را براساس «رویکرد جنسیتی[۲]» در خود جا داده است. در این گزارش اشاره شده که همچنان مردان نقش کلیدی در زنجیره مواد مخدر به عهده دارند و نگاه و قدرت مردانه نیز در این حوزه مسلط است. بر اساس شواهد موجود حوزه توزیع مواد مخدر و باندهای قاچاق مواد مخدر توسط مردان هدایت می شوند و نگاهی مردانه بر روابط و قوانین این حوزه حاکم‌فرما بوده و به نقش زنان کمتر پرداخته شده است.

نقش زنان در زنجیره مواد

شواهد معتبر به دست آمده از افغانستان نشان می دهد، در مناطقی که فرهنگ مبتنی بر «نابرابری جنسیتی[۳]» قدرتمندتر است تریاک بیشتری هم کشت می شود. براساس اطلاعات موجود در بیشتر روستاهای محل کشت خشخاش دختران حق رفتن به مدرسه را ندارند.

همچنین نتایح یک پژوهش در سال ۲۰۱۶ در افغانستان نشان می دهدکه زنان در تصمیم گیری های مربوط به تولید تریاک نقشی منفعل بر عهده دارند. زنان و کودکان نیروی کار ارزان و حتی بدون مزدی در کاشت و حتی برداشت خشخاش (که کاری بسیار سخت است)، محسوب می شوند. بر خلاف افغانستان در بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین زنان نقش فعال تری در مراحل مختلف کاشت و تولید کوکائین دارند. همچنین با وجود گسترش کشت کانابیس در بسیاری از کشورهای جهان، اما اطلاعات چندانی به صورت تفکیکی درباره نقش هر یک از دو جنس در کشت، فراوری و توزیع این محرک در دسترس نیست.

بر اساس اطلاعات سال های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۶، که بر اساس تفکیک جنسیت از سوی ۹۸ کشور جهان توسط دفتر مقابله با جرم و مواد مخدر سازمان ملل متحد منتشر شده، حاکی از آن است که ۹۰ درصد افرادی که در ارتباط با جرایم مواد مخدر محاکمه می شوند را مردان تشکیل می دهند و سهم زنان تنها ۱۰ درصد است. هر چند اطلاعات دقیقی در سطح جهان درباره تعداد زنان بازداشتی به واسطه جرایم مرتبط با مواد مخدر وجود ندارد، اما می توان گفت تعداد زنانی که به دلیل مشارکت و قاچاق مواد مخدر در جهان بازداشت می شوند رو به افزایش است و این امر در سه گروه از زنان بیشتر دیده می شود. ۱- زنانی که از آموزش کافی برخوردار نبوده اند. ۲- زنانی که از فرصت های اقتصادی چندانی برخوردار نیستند. ۳- زنانی که قربانی سوء استفاده جنسی هستند.

بر اساس این گزارش به نظر می رسد مردان همچنان قدرت اصلی را در  قاچاق سازمان یافته ی مواد مخدر به عهده دارند. در عین حال می توان از برخی از زنان یاد کرد که در متن رهبری گروه های قاچاق قرار دارند و در این راستا تصمیمات مهمی می گیرند. زنانی که در رده های بالای باندهای قاچاق مواد مخدر حضور دارند، معمولا این موقعیت را از طریق روابط خانوادگی یا مرگ همسران خود که دارای جایگاهی در رهبری باند هستند، به دست آورده اند. به عنوان مثال «آندنیا آرلانو فلیکس[۴]» با عنوان ملکه مواد مخدر رهبری کارتل مواد مخدر (تیخوانا) را در مکزیک در سال ۲۰۰۸ به دست گرفت.

رایج ترین نقش زنان در زنجیره ی توزیع مواد مخدر را می توان در توسعه ی نقش دلالی زنان دید. این زنان از طریق نظارت بر فروش مواد مخدر و یا مشارکت در خرید و فروش خرد مواد مخدر به رهبری باند قاچاق کمک می کنند. یک محقق مکزیکی اشاره دارد که زنان ممکن است به این دلیل وارد قاچاق مواد مخدر شوند که شریک زندگی یا همسر آنها در این زنجیره فعالیت دارد. این دسته از زنان ممکن است یا با همدستی همسران خود مرتکب جرم شده یا مسئولیت جرمی همسران خود را بپذیرند و راهی زندان شوند.

بر اساس گزارشUNODC، می توان زنان را در پایین ترین سلسله زنجیره توزیع مواد مخدر به عنوان فروشنده خرد یا سوء استفاده جنسی از زنان توسط مردان فروشنده دید و معمولاً زنان یا دخترانی که به این فعالیت ها مشغول هستند، حرفه ای نبوده و مزد بسیار کمی می گیرند و به همین دلیل به راحتی قابل تغییر هستند. از گزارش دفتر مقابله با جرم و مواد مخدر سازمان ملل می توان به موارد زیر در مورد نقش زنان در قاچاق مواد مخدر اشاره کرد:

• زنان در درجه نخست به این دلیل وارد قاچاق مواد مخدر می شوند که تحت نیاز شدید مالی یا فقر قرار دارند.
• بسیاری از زنانی که درگیر تجارت مواد مخدر هستند، دارای سابقه سوء استفاده جنسی یا فیزیکی، خشونت و سطح پایینی از آموزش هستند.
• میان تجارت مواد مخدر، مصرف، روسپیگری و قاچاق انسان ارتباطات مهمی وجود دارد، شواهد نشان می دهد که زنان معمولا برای تامین مصرف شخصی مواد مخدر خود، ارائه روابط جنسی با قاچاق چیان درگیر قاچاق مواد مخدر می شوند.

زنان و جرایم مرتبط با مواد مخدر

بر اساس گزارش دفتر مقابله با جرم و مواد مخدر سازمان ملل متحد، زنان چه به صورت بازداشت موقت یا به دلیل محکومیت، نزدیک به ۷ درصد زندانیان جهان را تشکیل می دهند که برابر با ۷۱۴۰۰۰ نفر است. تعداد تقریبی زنانی که از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷ به زندان رفته اند دو برابر شده که نشان از افزایش شدید نسبت به مردان زندانی دارد. بین سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ در کل جهان حدود ۳۵ درصد زنان زندانی به دلیل جرایم مرتبط با مواد مخدر بازداشت شده اند، اما این آمار درباره مردان ۱۹ درصد است.

البته به طور کلی آمار مردان زندانی جهان بیشتر از زنان زندانی است. نکته مهم اینکه نسبت زنان زندانی به دلیل جرایم مرتبط با مواد از مردان زندانی به جرم مشابه بسیار بیشتر است. البته این موضوع می تواند برایند بیشتر بودن شمار مردانی باشد که جرایم دیگری را (به طور همزمان) انجام می دهند.

در آسیا اطلاعات سال ۲۰۱۴ نشان می دهد، بیشترین درصد زندانیان زنی که به دلیل جرایم مرتبط با مواد مخدر روانه زندان شده اند، در تایلندی هستند (۷۷ درصد زنان زندانی، ۶۱ درصد مردان زندانی). پس از تایلند اما کشورهای ژاپن(۳۹ درصد)، گرجستان (۳۸ درصد)، آذربایجان (۳۳ درصد) و امارات (۱۵ درصد) قرار دارد.

همچنین گفتنی است زنان زندانی عموماً از توان کمتری در پرداخت هزینه های جریمه یا ضمانت مورد نیاز وثیقه برای آزادی از زندان برخوردارند. بر اساس گزارش unodc، شواهد چندانی در خصوص تبعیض علیه زنان در صدور حکم محکومیت وجود ندارد. اما در برخی تحقیقات روشن است که قضات در صدور حکم مسئله نابرابری های جنسیتی را در نظر نمی گیرند. ممکن است بخشی از این موضوع در اصل برابری حقوق باشد که اجازه نمی دهد برای نیازهای خاص زنان تمایزی ایجاد شود تا به طور کامل «برابری جنسیتی[۵]» محقق شود. [۶]

کلمات کلیدی: رویکرد نابرابری جنسیتی، زنان و جرایم مرتبط با مواد مخدر، تولید، توزیع و قاچاق مواد مخدر، دفتر مقابله با جرم و مواد مخدر سازمان ملل، جرایم مرتبط با مواد مخدر

[۱] The United Nations Office on Drugs and Crime

[۲] Gender Approach

[۳]Gender inequality

[۴]Enedina Arellano Felix

[۵] Gender Inequality

[۶]https://www.unodc.org/wdr2018/prelaunch/WDR18_Booklet_5_WOMEN.pdf

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «کادراس» بلامانع است