اختلال خُلقی ناشی از مصرف دارو و مواد
اختلال خُلقی ناشی از مصرف مواد یک حالت افسردگی است که از طریق مصرف الکل، مواد یا برخی داروها به وجود می آید. این اختلال یک نام تشخیصی برای افسرگی ناشی از مصرف الکل یا مواد می باشد.
برخلاف حس غمناک زودگذر که غالباً همه افراد بطور طبیعی تجربه می کنند، اما سرخوشی موقت یا سرخوردگی که اغلب مردم صبح روز بعد از مصرف الکل یا مواد به دست می آورند، و همچنین افسردگی ناشی از مصرف مواد، حس بسیار بدتری از نوع طبیعی آن است. برای برخی از افراد ، این موضوع شامل از دست دادن کامل علاقه یا لذت در زندگی می شود.
افسردگی ناشی از مصرف مواد چیست؟
اصطلاح افسردگی ناشی از مصرف مواد یعنی اکثر افراد برای بهتر شدن حال خود مواد مصرف کنند، اما همان مواد حال آن ها را بدتر می کند. به همین دلیل، افراد گاهاً قادر به تشخیص حس سرخوشی ناشی از مصرف الکل، مواد و یا دارو نیستند. زیرا این افراد فقط مواد را با هیجان مثبت آن می شناسند.
هنگامی که پزشکان یا روانشناسان، اختلال افسردگی ناشی از مصرف مواد یا دارو را تشخیص می دهند، آنها به بررسی این موضوع میپردازند تا مطمئن شوند که این افسردگی قبل از مصرف الکل ، داروهای خاص یا موادی چه دلیلی داشته است. زیرا انواع مختلفی از اختلالات افسردگی وجود دارد و اگر علائم افسردگی قبل از مصرف مواد وجود داشته باشد، این نوع افسردگی ناشی از مصرف مواد یا دارو نمی باشد.
چه مدت پس از مصرف مواد، افسردگی را می توان تشخیص داد؟
پاسخ به سوال فوق این است که در بعضی موارد، تقریباً بلافاصله می توان افسردگی را تشخیص داد. حتی گروهی از مواد یا داروهایی هستند که “با شروع زمان سرخوشی” این حالت افسردگی رخ می دهد، یعنی این که حالت افسردگی در حقیقت از زمانی شروع می شود که فرد در اثر مصرف مواد در حالت سرخوشی قرار دارد. همچنین این حالت افسردگی می تواند در دوران ترک مصرف مواد رخ بدهد. اگرچه این حالت افسردگی نشانه ترک مصرف است، اما خُلق و خوی فرد معمولاً طی چند روز از ترک مصرف برطرف می شود، در حالی که در افسردگی ناشی از مصرف مواد، افسردگی در طول دوران ترک شروع می گردد، ادامه می یابد و بدتر می شود و دلیل آن این است بدن فرد مصرف کننده در فرآیند سَم زدایی حرکت می کند.
عموماً، اگر فرد دارای سابقه افسردگی بدون مصرف مواد باشد یا اینکه اگر علائم آن بیش از یک ماه پس از مصرف دائم الکل، مواد یا دارو ادامه یابد، تشخیص افسردگی صورت نخواهد گرفت.
در نهایت، برای تشخیص اختلال افسردگی ناشی از مصرف مواد یا دارو، می بایست برخی اثرات مهم شامل تغییر عادت در زندگی فردی که با ایجاد استرس فراوان یا اختلال در جنبه ای از زندگی، مانند زندگی اجتماعی ، وضعیت اشتغال که برای او مهم است، وجود داشته باشد.
کدام داروها باعث اختلال افسردگی ناشی از مواد یا دارو می شوند؟
طیف گسترده ای از مواد روانگردان می تواند باعث افسردگی ناشی ازمصرف مواد می شوند. اختلالات زیر شناخته شده اند:
- اختلال افسردگی ناشی از مصرف الکل
- اختلال افسردگی ناشی از مصرف فِن سیکلیدین
- اختلال افسردگی ناشی از مصرف دیگر مواد توهم زا
- اختلال افسردگی ناشی از مصرف مواد استنشاقی
- اختلال افسردگی ناشی از مصرف داروهای اوپیوئیدی (افیونی)
- اختلال افسردگی ناشی از مصرف داروهای آرام بخش
- اختلال افسردگی ناشی از مصرف داروهای هیپنوتیزمی
- اختلال افسردگی ناشی از مصرف داروهای ضد اضطراب
- اختلال افسردگی ناشی از مصرف مواد آمفتامینی
- اختلال افسردگی ناشی از مصرف دیگر مواد مُحرک
- اختلال افسردگی ناشی از مصرف کوکائین
- اختلال افسردگی ناشی از مصرف دیگر مواد
- اختلال افسردگی ناشی از مصرف مواد ناشناخته
بسیاری از داروها به دلیل افسردگی ناشی از مصرف مواد شناخته شده اند. این اختلالات شامل موارد زیر می باشد:
- اختلال افسردگی ناشی از مصرف استروئید
- اختلال افسردگی ناشی از مصرف لوودوپا
- اختلال افسردگی ناشی از مصرف آنتی بیوتیک
- اختلال افسردگی ناشی از مصرف داروهای سیستم اعصاب مرکزی
- اختلال افسردگی ناشی از مصرف داروهای پوستی
- اختلال افسردگی ناشی از مصرف داروهای شیمی درمانی
- اختلال افسردگی ناشی از مصرف داروی ایمنی بدن
داروهای خاصی که از طریق مطالعات نظارتی در افسردگی ناشی از مصرف دارو حکایت دارند، مطالعات تجربی گذشته یا مطالعات موردی هستندکه در تشخیص علت واقعی دچار مشکل شده اند شامل موارد زیر می باشد:
داروهای ضد ویروسی (مانند ایفافیریز)، داروهای قلبی عروقی (مانند کلونیدین، گوانتیدین، متیل دوپا، رزرپین) مشتقات رتینوئد اسید ( مانند ایزوترتینوین) ، ضد افسردگی، ضد تشنج، داروهای ضد میگرن (تریبتانات)، ضد روان پریشی، داروهای هورمونی (کورتیکواستروئید، قرص های ضد بارداری خوراکی، هورمون آزاد کننده گنادوتراپین (غدد جنسی)، تاموکسیفن)، داروهای ترک سیگار (وارنیکلین) و داروهای ایمنی بدن (اینترفرون).
منابع :
American Psychiatric Association, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, fifth edition, DSM-5. American Psychiatric Association, 2013.
https://www.verywellmind.com/substance-medication-induced-depressive-disorder-21931
بازنشر این مطلب صرفاً با ذکر منبع «کادراس» بلامانع است.
