از تولید و تجارت قانونی تا قاچاق استیک انیدرید در جهان
از سال 2009 که دولت افغانستان واردات قانونی استیک انیدرید را ممنوع کرد هیچ نوع مجوز واردات یا ترانزیت این ماده پیش‌ساز هروئین صادر نشده است. بنابراین استیک انیدرید از منابع غیرقانونی به افغانستان قاچاق می‌شود. در نبود شواهد و مدارکی مبنی بر تولید غیرقانونی این ماده در افغانستان، به احتمال زیاد استیک انیدرید مورد استفاده در کارخانه های مخفی تولید هروئین در افغانستان از تجارت قانونی این مواد نشت می‌شود.
بر اساس اطلاعات موجود استیک انیدرید مورد نیاز برای تولید هروئین در افغانستان تنها درصد خیلی ناچیزی از مقدار تولید و تجارت قانونی این ماده است.0.02 تا 0.06 درصد از کل تولید قانونی در سطح جهان و 0.08تا 0.02 درصد از واردات جهانی این مواد بین سال‌های 2012 تا 2016، نشان می‌دهند که نشت مقدار کمی از تولید جهانی و جریان تجارت قانونی کافی است تا تولید هروئین در افغانستان را تضمین کند و این موضوع کنترل جریان قانونی استیک انیدرید را در سراسر جهان با چالش جدی روبرو ساخته است.
گفتنی است تجارت قانونی استیک انیدرید در سطح جهان متداول است و کشورهای زیادی در صادرات و واردات آن مشارک دارند؛ از 127 کشور که در بین سال‌های 2012 تا 2016 این ماده را وارد کرده‌اند، یک‌سوم آنها استیک انیدرید را نیز صادر کرده‌اند. بیشترین تجارت قانونی استیک انیدرید در اروپا، آمریکای شمالی و شرق آسیا صورت می‌گیرد و بزرگترین صادرکنندگان استیک انیدرید در سال 2016 کشورهای بلژیک، مکزیک، آمریکا، هندوستان، سوئیس، چین و ژاپن و بزرگترین واردکنندگان بلژیک، آلمان، سوئیس، فرانسه، چین، آمریکا و کره جنوبی بوده‌اند.
چنین داده‌ها نه تنها حجم تجارت استیم انیدرید را برجسته می‌سازد بلکه شمار زیاد بازیگران دخیل در این تجارت را نیز نشان می‌دهد که این مشکلات جلوگیری از نشت استیک انیدرید را به شبکه‌های غیرقانونی مشکل می‌سازد.
در حال حاضر بیشترین قاچاق استیک انیدرید در داخل مرزهای کشورها تا معاملات فرامرزی صورت می‌گیرد. تحلیل داده‌های صادرات و واردات قانونی استیک انیدرید نشان می‌دهد که قیمت وارداتی این مواد در دو سال گذشته در سطح جهان به طور متوسط از یک دلار در سال 2014 به 80 سنت در سال 2016 کاهش پیدا کرده است. داده‌ها نشان می‌دهد که قیمت استیک انیدرید در بعضی از کشورها مانند کشورهای مسیر بالکان (مسیری که مواد مخدر تولیدی افغانستان از طریق مسیر ترانزیتی ایران و ترکیه به اروپا قاچاق می‌شود)، شرق اروپا, منطقه قفقاز، آسیای میانه, شرق آسیا، آمریکای مرکزی و خاورمیانه خیلی بیشتر از قیمت متوسط جهانی است.
اینکه قیمت بالا می‌تواند باعث جذب و افزایش فعالیت‌های غیرقانونی باشد هنوز جای بحث دارد، چرا که در این صورت می‌تواند شاخصی قابل اعتماد برای احتمال نشت استیک انیدرید از تجارت قانونی و قاچاق به افغانستان باشد. مقدار واقعی استیک انیدرید که در کشورهایی که با قیمت بالا تجارت می‌شود، بسیار اندک است که نمی‌تواند تقاضای بخش کوچکی از مقدار مورد نیاز این ماده را جهت تولید هروئین در افغانستان تامین کند. در واقع قیمت بالای استیک انیدرید در خیلی از کشورهای به خاطر حجم کم تجاری این مواد در این کشورها است. هر چه مقدار کمتری از این ماده وارد یک کشور شود، به همان تناسب قیمت آن نیز افزایش خواهد شد و این افزایش قیمت تا حدود 100 برابر قیمت متوسط جهانی خواهد رسید.
در پانزده سال اخیر افغانستان منبع اصلی تولید مواد مخدر در جهان بوده است که عمدتاً نیاز بازار در کشورهای همسایه و همچنین بازارهای اروپا، خاورمیانه، آفریقا و به طور نسبی کشورهای آمریکای شمالی، جنوب شرق آسیا و اقیانوسیه را تامین می‌کند. در حالی که فرآیند تبدیل تریاک به هروئین بیشتر در افغانستان صورت می‌گیرد، نشانه‌های وجود دارد که هروئین در کشورهای دیگر نیز احتمالاً تولید می‌شود. کشف مقادیر قابل توجهی مورفین در سال‌های اخیر در کشورهای منطقه نشان از تولید هروئین در خارج از افغانستان دارد.
با وجود نوسانات قابل توجه در تولید سالانه تریاک در افغانستان، شماری از شاخص‌ها مانند کشف و قیمت هروئین در امتداد مسیرهای قاچاق و میزان استفاده هروئین در بازارهای مقصد نشان می‌دهند که عرضه هروئین در بازارهای مقصد با گذشت زمان نسبتاً ثابت مانده است. مقدار سالانه استیک انیدرید در افغانستان جهت تولید هروئین متفاوت است و بستگی به روش تولید، ابزار تولید، کیفیت هروئین و قیمت استیک انیدرید در بازار دارد. هروئین خالص که با رنگ قهوه‌ای شناخته می‌شود برای سال‌های متمادی معمول‌ترین نوع هروئین صادر شده به بیرون از افغانستان بوده اما اخیراً با تخریب آزمایشگاه‌های تولید هروئین، بیشتر هروئین سفید یا هیدروکلراید تولید شده است. [1]
[1] https://www.unodc.org/documents/publications/AOTP_Update_volume1_09May_web.pdf
بازنشر این مطلب صرفاً با ذکر منبع «کادراس» بلامانع است
