سازمان ملل متحد در گزارش سال ۲۰۱۹ خود از وضعیت مواد مخدر در جهان، نسبت به افزایش شمار آسیب دیدگان ناشی از مصرف این مواد و به ویژه مشتقات تریاک هشدار داد.

با سلام و عرض ارادت خدمت اعضای گروه مطالبم را پیرامون نقش آمریکا و تجارت مواد مخدر در افغانستان آغاز می کنم

 

 

 

 

درکنفرانس قبل با عنوان «شخصیت و تفکر اعتیادآور»، ویژگی‌ها و خطاهای ذهنی را برشمردیم و دانستیم که نوع خاصی از طرز فکر اعتیادآور در بیشتر افراد مبتلا به سوءمصرف مواد مشترک است. در واقع آنچه تفکر اعتیادآور را در یک شخص درونی می کند، اتصال بین افکار و احساسات با رفتار یک فرد است.

صاحبنظران حوزه دانش اعتیاد معتقدند، هرچند حوزه ترک و بهبودی با چالش های زیادی مواجه است، اما افرادی به بهبودی کامل و بدون بازگشت رسیده  که توانسته اند رفتارها و تفکرات خود از موضع اعتیاد حتی نحوه زندگی خود را تغییر دهند. درمانگران حرفه‌ای معتقدند، موفقیت در درمان یک فرد معتاد به کسب اعتماد و تغییر تفکر او وابسته است. از این رو فرمول زیر را در درمان موفق پیشنهاد می دهند:
     بهبودی= ترک کردن(سم‌زدایی) + تغییر و درمان تفکر اعتیاد آور
سوال مهم این است که بسیاری از درمانگران  و روان کاوان این حوزه بر این امر آگاهند که رسیدن به بهبودی با تغییر در تفکر و بینش همراه است، اما چرا تاکنون با وجود روش ها و داروهای متعدد برای درمان، مسیر بهبودی و بازگشت فرد به جامعه چندان نتیجه بخش نبوده است؟
پاسخ به سوال بالا در گرو بیان نکاتی مهم در این حوزه است؛ به نظر می‌رسد ذکر نکاتی ضروری است:

نخست: فرد مبتلا به سوء مصرف مواد تنها درگیری جسمی ندارد، بلکه از لحاظ روحی و روانی به شدت به خصوص با مواد روان گردان و توهم زا در جنگ است. بنابراین، درمانگران و متخصصان حوزه اعتیاد قبل از هر چیزی باید به ذهن و درگیری های او توجه و سعی در تغییر واقعیت شکل گرفته در ذهن فرد معتاد داشته باشند.

دوم: با شناخت ویژگی های طرز فکر اعتیادآور برای هر جامعه ای راهی برای دو حوزه مهم پیشگیری و درمان گشوده می شود. بسیاری از افراد که در بزرگسالی مبتلا به سوءمصرف مواد و عوارض شدید آن شده‌اند، مصرف مواد را از نوجوانی و جوانی شروع کرده اند، اینها همان‌هایی اند که تفکر اعتیادآور درونشان نهادینه شده است.

به طور خلاصه عناصر اصلی تفکر اعتیادآور عبارت است از: تفکر مطلق، تعمیم بیش از حد، شخصی سازی، عدم اعتماد به نفس، بدبینی و عدم اعتماد به دیگران، ارتباط ضعیف و شکننده با خانواده و خویشاوندان، کوچک شمردن استعدادها و بزرگ کردن ناکامی ها و شکست ها و..

پاسخ به این دغدغه که چطور تفکر اعتیادآور ساخته می شود و در شخصیت یک فرد نهادینه می شود، بسیار سخت و پیچیده است. از آنجا که وابستگی به مواد یا هر چیزی که منجر به اعتیاد شود، یک درگیری چندوجهی که از ترکیب پیچیده ای از عوامل جسمی، روانی و اجتماعی تشکیل شده، درک نحوه پیدایش این تفکر و عوامل شخصیتی آن می تواند نقطه گم شده حوزه درمان و پیشگیری از اعتیاد باشد.
یکی از قانع کننده ترین نظریه ها در پیدایش تفکر اعتیادآور توسط سدلاک مطرح شده است. سدلاک تفکر اعتیادآور را ناتوانی فرد در اتخاذ تصمیم درست برای خود می داند. اما نکته مهم این است که این وضعیت یک ناتوانی اخلاقی در قدرت اراده فرد نیست، بلکه یک بیماری در اراده فرد و ناتوانی او در استفاده از اراده است.

ویژگی خاص تفکر اعتیادآور، ناتوانی در دلیل آوردن برای خود است. اما این ناتوانی چطور ایجاد می شود؟ این ناتوانی در ضعف برای دلیل آوردن است، توانایی دلیل آوردن در مورد هر امری نیازمند عوامل خاصی است. اول اینکه فرد باید از واقعیت آگاهی کافی و مهارت کافی داشته باشد. به عنوان مثال شخصی که از میزان صدمات حاصل از مصرف مواد مخدر و الکل آگاهی کافی ندارد و مهارت های آن توسط خانواده و سیستم آموزشی آموخته نشده ، نمی تواند در مورد استفاده از آن به شکلی درست دلیل بیاورد.

سوم، یک فرد هموراه برای تصمیم گیری هایش با ارزش ها و اصول حاکم بر ذهن و زندگی خود روبرو است. این ارزش ها و اصول از فرهنگ و خانه و خانواده فرد حاصل شده است. خانواده، جامعه و نظام آموزشی نقش مهمی در نهادینه کردن ارزش های حاکم دارند، به عنوان مثال در جامعه ما نوشیدن الکل یا استفاده از مواد با منع شرعی و عرفی همراه است، اگر این امر طوری در فرد نهادینه شود که فرد در صورت استفاده از آنها دچار سرخوردگی از انتظارات و ناامیدی شود، در این صورت بخش مهمی از تفکر اعتیادآور در او پاک شده است.

چهارم، فرد تصویری سالم و غیر آشفته از خود دارد. به عنوان مثال کودکان در ابتدا در این دنیای بزرگ احساس ناامنی و تهدید می کنند. منبع اصلی احساس امنیت در کودکان، بزرگسالان یعنی پدر و مادر آنها هستند. اگر رفتار پدر و مادر به گونه ای باشد که کودک آنها را غیرمنطقی، غیر منصف و خودسر ببیند، دچار اظطراب و استرس دائمی می شود که برای او غیر قابل تحمل است.

گاهی والدین از کودکان خود توقعاتی دارند که از حد توانایی کودک فراتر است و عدم توانایی در انجام آن توقع در کودک احساس بی لیاقتی ایجاد می کند؛ از طرف دیگر ممکن است والدین بیش از حد برای فرزندشان کار انجام دهند و به کودکان اجازه ندهند روی پای خودشان بایستاند. این کودکان به هیچ وجه قادر نخواهند بود عزت نفس کسب کنند و به هیچ کس جز خانواده و افراد محدودی اعتماد نمی کنند. نتیجه این امر شکل گیری دو ویژگی تفکر اعتیادآور یعنی اعتماد نفس پایین و عدم اطمینان به دیگران است.

تحقیقات نشان داده بسیاری از تفکرات آشفته لزوماً با مصرف مواد مرتبط نیست، اما برای مثال ترس از طرد شدن، اضطراب، انزوا، ناامیدی و عزت نفس پایین، اینها بسیاری از ویژگی های طرز تفکر اعتیادآور است که در نتیجه تصویر آشفته ساخته شده فرد از خود از دوران کودکی رشد یافته و به بخشی از ویژگی شخصیتی او تبدیل شده است.

Farzaneh sohrabi, [۱۰.۱۱.۱۹ ۱۴:۲۶]
در مسیر بهبودی از تفکر وشخصیت اعتیادآور خانواده‌ها نقش بسیار مهمی برعهده دارند. آنها با فراهم کردن بستری مناسب برای آموزش مهارت‎های پیشگیرانه از دوران کودکی در فرزندشان، می‌توانند الگوها و خطاهای رفتارهای اعتیادآور را کنترل کنند. این آموزش ها در دوران کودکی اولیه و میانه با پرورش رفتارهای هدفمند، آموزش های مهارت تصمیم گیری و حل مسئله و جلوگیری از بروز اختلالات ذهنی مانند، اضطراب، اختلال کنترل  و اختلالات روانی آغاز می شود.

بر اساس تحقیقات، آغاز اختلالات ذهنی که از دوران کودکی اولیه در خانواده های مضطرب و آشفته شروع می شود در کودکی میانه که کودک بیشتر وقت خود را در مدرسه  و با همسالان می گذرانند، مانع از ایجاد پیوند سالم کودک با مدرسه، بازی مشارکتی با همسالان و یادگیری تطبیقی می شود.
نتیجه تحقیقات نشان داده که کودکان خانواده های ناکارآمد در این دوره اغلب شروع به معاشرت با همسالان منحرف و گروه دوستان پرخطر خود می کنند و هر چه بیشتر در معرض خطر تصمیم های منفی همچون، مصرف مواد، الکی و انجام فعالیت های غیر قانونی قرار دارند.

در ادامه فرد با ورود به مرحله نوجوانی با گسترش روابط خود با افراد و نهادهایی فراتر از آنچه در کودکی تجربه کرده در معرض رفتارها و عقاید جدید قرا می گیرد و زمان آزمودن نقش ها، مهارت ها و مسئولیت های بزرگسالی که در کودکی آموزش دیده، فرا می رسد. در افرادی که تفکر اعتیادآور شکل گرفته درست در این مرحله که نوجوان به ایفای نقش های بزگسالی و کسب استقلال بیشتر می پردازند، می تواند بستر مناسبی برای اخذ تصمیمات ناگهانی و انجام رفتارهای پر خطر مانند، مصرف سیگار، الکل و مواد غیرقانونی فراهم شود.

از سوی دیگر در این دوره اگر نفوذ والدین با آموزش مهارت های زندگی و ارتباطات زندگی که از دوران کودکی شروع شده، چشمگیر باشد و باورهای ایمنی مبتنی بر هنجارهای اجتماعی و نگرشی سالم نسبت به انواع مواد آموزش داده شده باشد، از عوامل مهم محافظتی در برابر مصرف مواد و رفتارهای پرخطر است.

چطور از تفکر اعتیادآور به طور نسبی بهبودی یابیم؟ همانطور که در بالا گفته شد، یکی از مهمترین وجوه تفکر اعتیادآور، تصویر آشفته فرد از خود است. فرد معتاد از خود تصویری آشفته دارد. به این معنا که به چند شکل مختلف به شدت نسبت به خود احساس بی لیاقتی می کند، بخشی از این احساس حاصل تربیت او در کودکی در نتیجه رفتار والدین او و بخشی دیگر به دلیل برداشت متفاوت او از اعتیاد است.

مهمترین ویژگی شخصیتی تفکر اعتیادآور، عزت نفس به شدت پایین است. اگر عزت نفس پایین اصلاح نشود، برای فرد دارای تفکر  و شخصیت اعتیادآور مشکل یا حتی غیرممکن است روند بهبودی را ادامه دهد و ممکن است فرد دچار اختلال روانی و یا اعتیاد جایگزین شود.

در پایان باید تاکید کنم فرد معتاد از خود تصویری منفی در ذهن دارد، لازم است که او باور کند انسان بالیاقتی است. در واقع بسیاری از افراد به مواد وابسته می شوند، چون احساس می کنند نمی توانند با محیط و انسان های اطراف خود سازکار شوند. باید به آنها یاد داد توانایی های سالم و بالقوه ای برای سازگاری با محیط بعد از بهبودی دارند که می تواند واقعیت دیگری از زندگی را به آنها معرفی کند و آن تصویر آشفته و مغشوش را بهبود دهد.

به نام  خدا
با عرض سلام و احترام خدمت همراهان و اعضای محترم گروه
پیشرفت فناوری و جهانی شدن تجارت، در کنار مزایا و امکاناتی که برای بشر فراهم کرده معایب و مضراتی هم به بار آورده است؛ جرایم سایبری و امنیتی در بستر این فناوری‌ها از جمله پیامدهای منفی فناوری‌های نوین است که مصداق عملی آن را می‌توان در جرایم مربوط به مواد مخدر و روانگردان در بستر اینترنت، پلیس و دستگاه های امنیتی در کشورهای دنیا را با چالش‌های بسیاری مواجه نموده است.
جرایمی که به آسانی در بستر اینترنت وقوع یافته و احتمال ورود و پی جویی این جرایم و درنهایت ردیابی و دستگیري مجرمان را با دشواری هایی روبرو نموده است. ارائه حاضر به بررسی و مقایسه تطبیقی اقدامات پلیس ایران با برخی از کشورها از حیث مبارزه با مواد مخدر در فضای سایبر پرداخته است.
یافته ها نشان می دهد که در سال های اخیر کشورهای پیشرو در امر مبارزه با جرایم سایبری از جمله ایالات متحد آمریکا اقدامات مناسبی را در جهت مبارزه با این پدیده در بستر اینترنت داشته اند. نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران نیز با درک مسئله و بحران مواد مخدر در فضای سایبر، اقدامات موثری از قبیل تشکیل دوایر مبارزه با مواد مخدر در بستر اینترنت، جذب و آموزش و به کار گیری نیروهای زبده در جهت شناسایی و انهدام شبکه ها و باندهای فعال سایبری در حوزه مواد مخدر داشته که بازتاب روانی و رسانه ای قابل توجهی را نیز در پی داشته است.
امنیت ناکافی فناوری همراه با طبیعت مجازی آن فرصت مناسبی را در اختیار افراد شرور قرار میدهد. نگران  کننده ترین جنبه فضای سایبر انتشار سریع اطلاعات در آن میباشد، به طور مثال در لحظه کوتاهی، قسمتی از اطلاعاتی که می تواند به طور بالقوه مورد سوءاستفاده قرار گیرد کشف می‌شود. در فضای سایبر برای جستجو و پیدا کردن این جرایم، مشکلات پیچیده ترمی‌شود. جرایم سایبری دارای ویژگی هایی هستند که آنها را از جرایم سنتی متمایز می کند.
سالانه، بزهکاران سایبری، خسارت های فراوانی به امنیت ملّی، اقتصادی، فرهنگی و ... کشورها وارد می‌آورند.

در ادامه برخی از مهمترین ویژگی های اصیل جرایم سایبری را عنوان خواهیم نمود:


1- سرعت بسیار بالای بزهکار
یکی از ویژگیهای این جرایم، سرعت بسیار بالای بزهکار در ارتکاب آنهاست. جرایم سنتی همواره در بعد مکان و زمان قرار دارند. یعنی بزهکار باید در زمان و مکان مشخص مرتکب جرم شود. به همین دلیل، ارتکاب جرایم سنتی به طورمعمول با کندی پیش می‌رود. در مقابل، ساختارجرایم سایبری به نحوی است که در آنها بعد مکان و زمان چندان جایگاهی ندارد. این وضعیت، به نحو شگرفی موجب صرفه جویی هزینه های زمانی ارتکاب جرایم سایبر شده است


2- ناشناخته بودن
ویژگی دیگر، ناشناخته بودن مرتکبان این جرایم است. شاید بتوان جرایم سایبر را در اصطلاح «جرایم کور» نامید. چراکه، به دشواری میتوان دریافت، مرتکب این جرایم چه کسی بوده و ازکدام نقطه جهان در حال تحمیل خسارت به فرد یا سازمان است.


3-  حجم بالای جرایم
دیگر ویژگی جرایم سایبری که آنها را از بزه های سنتی جدا میکند، حجم بلای جرایمی است که در فضای مجازی صورت می‌گیرد. مقصود آن است که جرایم سنتی به طورمعمول علیه یک یا چند بزه دیده محدود صورت می‌گیرند. اما این امکان وجود دارد که با سرقت رمزهای عبور مشتریان بانکها، تنها در چند ثانیه، صدها و بلکه هزاران نفر قربانی کلاهبرداری رایانه‌ای واقع شوند.


4- هزینه پایین
هزینه ارتکاب جرایم سایبری به مراتب پایین تر از جرایم سنتی است. برای ارتکاب یک جرم سایبری تنها لازم است یک رایانه یا تلفن همراه و یک خط اینترنت تهیه شود. سپس میتوان با ربودن یا پخش اطلاعات لازمه، اقدام به ارتکاب بسیاری از جرایم نمود.


5- فرا ملی بودن
فرا ملّی بودن نیز از مهمترین خصوصیات جرایم سایبری است. به نحوی که ممکن است بزهکاران و قربانیان آنها مربوط به کشورهای مختلف باشند.
این ویژگی جرایم سایبری، امکان تشکیل باندهای سازمان یافته بزهکاری به صورت فراملّی و غیره را فراهم آورده است.
قابل توجه آنکه، باندهای بزرگ قاچاق انسان و مواد مخدر، برای تسهیل در ارتکاب جرم، انتقال آسان عواید مالی سرشار این جرایم و ... از فضای سایبری بهره برده و حتی اقدام به پول شویی برای گمراه کردن دولت ها می‌نمایند.

6-  قبح اخلاقی اندک
نباید از نظر دور داشت که برخلاف عموم جرایم سنتی که ارتکاب آنها اموری به شدت غیراخلاقی تلقی می‌گردد؛ جرایم سایبری دارای قبح اخلاقی اندک بوده و حساسیت اجتماعی کمتری را برمی انگیزد. به عنوان مثال، ممکن است یک زورگیری سنتی از طریق چاقو یا قمه، به شدت باعث تحریک احساسات اجتماعی شده و جامعه خواهان شدیدترین برخوردها با مرتکبان این جرم باشد؛ ولو اینکه عواید حاصل از جرم بسیار اندک باشد. در مقابل، کلاهبرداری رایانه ای و بردن مال ده ها نفر چندان موجب تحریک احساسات اجتماعی نشده و یا حتی جامعه، ذکاوت بالای مرتکب را تحسین کند. در چنین شرایطی، برخورد شدید کیفری با مرتکبان این جرایم، با اقبال چندانی از سوی جامعه مواجه نمی‌شود. بدین ترتیب، نهادهای قضایی نیز باید برای مجازات مرتکبان جرایم  سایبری، با احتیاط بیشتری رفتار نمایند.

«فضای سایبر و گسترش جرایم مواد مخدر و روانگردان»

همانگونه که پیشتر نیز اشاره شد، پیشرفت فناوري و جهانی شدن تجارت، علاوه بر ایجاد فرصت هایی براي توسعه اجتماعی، فرصت هاي زیادي را براي اشکال سنتی و نوین جرایم ایجاد کرده است.
جرایمی که با استفاده از امکانات اینترنتی انجام می شود، مستلزم استفاده از منابع نسبی کمتري است و ارتکاب این جرایم در فضایی رخ می‌دهد که افراد در آن حضور فیزیکی ندارند.
همچنین در بسیاري از کشورها اینگونه جرایم به درستی تعریف نشده اند؛ بنابراین خطرات درگیر شدن در این دسته از جرایم بیشتر و احتمال ردیابی و دستگیري مجرمان بسیار کم است.
امروزه اطلاعات قابل دسترسی در فضای سایبر درباره انواع مواد مخدر، توسط افراد و گروه هاي مختلف با اهداف و انگیزه هاي متفاوت تولید می‌شود
برخی از آنها از اینترنت جهت گسترش دامنه فروش خود و درگیر کردن جوانان در رفتارهاي غیرقانونی، استفاده می‌کنند.

از وبسایت ها با فراهم نمودن طیف وسیعی از اطلاعات مربوط به مواد مخدر و ملزومات آن مروج فرهنگ سوءمصرف مواد بوده و برخی به طور مستقیم و غیرمستقیم موجبات آموزش شیوه های تولید مواد را فراهم آورده اند با توجه به گسترش ارتباطات شبکه‌اي در محیط سایبر و دسترسي آسان افراد به همدیگر از طریق این بستر، امروزه درصد وسیعی از فعالیت‌های مربوط به قاچاق مواد مخدر اعم از خرید، فروش، پخش، توزیع، یافتن واسطه ها و مصرف کنندگان از طریق فضای سایبر انجام مي‌شود.

از ویژگي هاي این بستر، حذف و کمتر نمودن واسطه ها و توزیع کنندگان، گسترش دامنه فعالیت قاچاقچیان، تعامل فضای سایبر با جرایم مواد اعتیادآور تا سطح بین المللی می‌باشد که اقدامات پلیس در خصوص کشف فروشندگان و خریداران مواد اعتیادآور را با سختي ها و در مواردي غیر ممکن ساخته است. ضریب اطمینان قاچاق مواد اعتیادآور از طریق ارتباطات کامپیوتري و شبکه اي بالاتر از نوع سنتي آن مي‌باشد.

« ساختار و اقدامات کشورهای پیشرو در امر مبارزه با جرایم مواد مخدر در فضای سایبری »

با توجه به گستردگی کار و نو بودن ماهیت پلیس سایبر، علی الخصوص پلیسی که به‌صورت تخصصی به بحث مبارزه با مواد مخدر در فضای مجازی بپردازد، وضعیت ساختاری و اقدامات پلیس های 6 کشور پیشرو در دنیا و اقدامات انجام شده در حوزه جرایم سایبری مورد بررسی قرار گرفته است که در ارائه بعدی به آنها اشاره خواهیم نمود.  لازم به ذکر است که این بخش با مطالعه تطبیقی پژوهشهای گوناگون ازجمله (گزارش جامع پلیس فتا، )1389، (گزارش مرکز پژوهش های مجلس، )1376، (سند راهبردي فتا،1389)  به رشته تحریر درآمده است.




پیشرفت فناوری و جهانی شدن تجارت، در کنار مزایا و امکاناتی که برای بشر فراهم کرده معایب و مضراتی هم به بار آورده است؛ جرایم سایبری و امنیتی در بستر این فناوری‌ها از جمله پیامدهای منفی فناوری‌های نوین است که مصداق عملی آن را می‌توان در جرایم مربوط به مواد مخدر و روانگردان در بستر اینترنت، پلیس و دستگاه های امنیتی در کشورهای دنیا را با چالش‌های بسیاری مواجه نموده است.
جرایمی که به آسانی در بستر اینترنت وقوع یافته و احتمال ورود و پی جویی این جرایم و درنهایت ردیابی و دستگیري مجرمان را با دشواری هایی روبرو نموده است. ارائه حاضر به بررسی و مقایسه تطبیقی اقدامات پلیس ایران با برخی از کشورها از حیث مبارزه با مواد مخدر در فضای سایبر پرداخته است.
یافته ها نشان می دهد که در سال های اخیر کشورهای پیشرو در امر مبارزه با جرایم سایبری از جمله ایالات متحد آمریکا اقدامات مناسبی را در جهت مبارزه با این پدیده در بستر اینترنت داشته اند. نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران نیز با درک مسئله و بحران مواد مخدر در فضای سایبر، اقدامات موثری از قبیل تشکیل دوایر مبارزه با مواد مخدر در بستر اینترنت، جذب و آموزش و به کار گیری نیروهای زبده در جهت شناسایی و انهدام شبکه ها و باندهای فعال سایبری در حوزه مواد مخدر داشته که بازتاب روانی و رسانه ای قابل توجهی را نیز در پی داشته است.
امنیت ناکافی فناوری همراه با طبیعت مجازی آن فرصت مناسبی را در اختیار افراد شرور قرار میدهد. نگران  کننده ترین جنبه فضای سایبر انتشار سریع اطلاعات در آن میباشد، به طور مثال در لحظه کوتاهی، قسمتی از اطلاعاتی که می تواند به طور بالقوه مورد سوءاستفاده قرار گیرد کشف می‌شود. در فضای سایبر برای جستجو و پیدا کردن این جرایم، مشکلات پیچیده ترمی‌شود. جرایم سایبری دارای ویژگی هایی هستند که آنها را از جرایم سنتی متمایز می کند.

سالانه، بزهکاران سایبری، خسارت های فراوانی به امنیت ملّی، اقتصادی، فرهنگی و ... کشورها وارد می‌آورند.

در ادامه برخی از مهمترین ویژگی های اصیل جرایم سایبری را عنوان خواهیم نمود:


1- سرعت بسیار بالای بزهکار
یکی از ویژگیهای این جرایم، سرعت بسیار بالای بزهکار در ارتکاب آنهاست. جرایم سنتی همواره در بعد مکان و زمان قرار دارند. یعنی بزهکار باید در زمان و مکان مشخص مرتکب جرم شود. به همین دلیل، ارتکاب جرایم سنتی به طورمعمول با کندی پیش می‌رود. در مقابل، ساختارجرایم سایبری به نحوی است که در آنها بعد مکان و زمان چندان جایگاهی ندارد. این وضعیت، به نحو شگرفی موجب صرفه جویی هزینه های زمانی ارتکاب جرایم سایبر شده است


2- ناشناخته بودن
ویژگی دیگر، ناشناخته بودن مرتکبان این جرایم است. شاید بتوان جرایم سایبر را در اصطلاح «جرایم کور» نامید. چراکه، به دشواری میتوان دریافت، مرتکب این جرایم چه کسی بوده و ازکدام نقطه جهان در حال تحمیل خسارت به فرد یا سازمان است.


3-  حجم بالای جرایم
دیگر ویژگی جرایم سایبری که آنها را از بزه های سنتی جدا میکند، حجم بلای جرایمی است که در فضای مجازی صورت می‌گیرد. مقصود آن است که جرایم سنتی به طورمعمول علیه یک یا چند بزه دیده محدود صورت می‌گیرند. اما این امکان وجود دارد که با سرقت رمزهای عبور مشتریان بانکها، تنها در چند ثانیه، صدها و بلکه هزاران نفر قربانی کلاهبرداری رایانه‌ای واقع شوند.


4- هزینه پایین
هزینه ارتکاب جرایم سایبری به مراتب پایین تر از جرایم سنتی است. برای ارتکاب یک جرم سایبری تنها لازم است یک رایانه یا تلفن همراه و یک خط اینترنت تهیه شود. سپس میتوان با ربودن یا پخش اطلاعات لازمه، اقدام به ارتکاب بسیاری از جرایم نمود.


5- فرا ملی بودن
فرا ملّی بودن نیز از مهمترین خصوصیات جرایم سایبری است. به نحوی که ممکن است بزهکاران و قربانیان آنها مربوط به کشورهای مختلف باشند.
این ویژگی جرایم سایبری، امکان تشکیل باندهای سازمان یافته بزهکاری به صورت فراملّی و غیره را فراهم آورده است.
قابل توجه آنکه، باندهای بزرگ قاچاق انسان و مواد مخدر، برای تسهیل در ارتکاب جرم، انتقال آسان عواید مالی سرشار این جرایم و ... از فضای سایبری بهره برده و حتی اقدام به پول شویی برای گمراه کردن دولت ها می‌نمایند.


6-  قبح اخلاقی اندک
نباید از نظر دور داشت که برخلاف عموم جرایم سنتی که ارتکاب آنها اموری به شدت غیراخلاقی تلقی می‌گردد؛ جرایم سایبری دارای قبح اخلاقی اندک بوده و حساسیت اجتماعی کمتری را برمی انگیزد. به عنوان مثال، ممکن است یک زورگیری سنتی از طریق چاقو یا قمه، به شدت باعث تحریک احساسات اجتماعی شده و جامعه خواهان شدیدترین برخوردها با مرتکبان این جرم باشد؛ ولو اینکه عواید حاصل از جرم بسیار اندک باشد. در مقابل، کلاهبرداری رایانه ای و بردن مال ده ها نفر چندان موجب تحریک احساسات اجتماعی نشده و یا حتی جامعه، ذکاوت بالای مرتکب را تحسین کند. در چنین شرایطی، برخورد شدید کیفری با مرتکبان این جرایم، با اقبال چندانی از سوی جامعه مواجه نمی‌شود. بدین ترتیب، نهادهای قضایی نیز باید برای مجازات مرتکبان جرایم  سایبری، با احتیاط بیشتری رفتار نمایند.

«فضای سایبر و گسترش جرایم مواد مخدر و روانگردان»
همانگونه که پیشتر نیز اشاره شد، پیشرفت فناوري و جهانی شدن تجارت، علاوه بر ایجاد فرصت هایی براي توسعه اجتماعی، فرصت هاي زیادي را براي اشکال سنتی و نوین جرایم ایجاد کرده است.
جرایمی که با استفاده از امکانات اینترنتی انجام می شود، مستلزم استفاده از منابع نسبی کمتري است و ارتکاب این جرایم در فضایی رخ می‌دهد که افراد در آن حضور فیزیکی ندارند.
همچنین در بسیاري از کشورها اینگونه جرایم به درستی تعریف نشده اند؛ بنابراین خطرات درگیر شدن در این دسته از جرایم بیشتر و احتمال ردیابی و دستگیري مجرمان بسیار کم است.
امروزه اطلاعات قابل دسترسی در فضای سایبر درباره انواع مواد مخدر، توسط افراد و گروه هاي مختلف با اهداف و انگیزه هاي متفاوت تولید می‌شود
برخی از آنها از اینترنت جهت گسترش دامنه فروش خود و درگیر کردن جوانان در رفتارهاي غیرقانونی، استفاده می‌کنند.
از وبسایت ها با فراهم نمودن طیف وسیعی از اطلاعات مربوط به مواد مخدر و ملزومات آن مروج فرهنگ سوءمصرف مواد بوده و برخی به طور مستقیم و غیرمستقیم موجبات آموزش شیوه های تولید مواد را فراهم آورده اند با توجه به گسترش ارتباطات شبکه‌اي در محیط سایبر و دسترسي آسان افراد به همدیگر از طریق این بستر، امروزه درصد وسیعی از فعالیت‌های مربوط به قاچاق مواد مخدر اعم از خرید، فروش، پخش، توزیع، یافتن واسطه ها و مصرف کنندگان از طریق فضای سایبر انجام مي‌شود.
از ویژگي هاي این بستر، حذف و کمتر نمودن واسطه ها و توزیع کنندگان، گسترش دامنه فعالیت قاچاقچیان، تعامل فضای سایبر با جرایم مواد اعتیادآور تا سطح بین المللی می‌باشد که اقدامات پلیس در خصوص کشف فروشندگان و خریداران مواد اعتیادآور را با سختي ها و در مواردي غیر ممکن ساخته است. ضریب اطمینان قاچاق مواد اعتیادآور از طریق ارتباطات کامپیوتري و شبکه اي بالاتر از نوع سنتي آن مي‌باشد.

« ساختار و اقدامات کشورهای پیشرو در امر مبارزه با جرایم مواد مخدر در فضای سایبری »
با توجه به گستردگی کار و نو بودن ماهیت پلیس سایبر، علی الخصوص پلیسی که به‌صورت تخصصی به بحث مبارزه با مواد مخدر در فضای مجازی بپردازد، وضعیت ساختاری و اقدامات پلیس های 6 کشور پیشرو در دنیا و اقدامات انجام شده در حوزه جرایم سایبری مورد بررسی قرار گرفته است که در ارائه بعدی به آنها اشاره خواهیم نمود.  لازم به ذکر است که این بخش با مطالعه تطبیقی پژوهشهای گوناگون ازجمله (گزارش جامع پلیس فتا، )1389، (گزارش مرکز پژوهش های مجلس، )1376، (سند راهبردي فتا،1389(  به رشته تحریر درآمده است.
ساختار و اقدامات کشورهای پیشرو در امر مبارزه با جرایم مواد مخدر در فضای سایبری
با توجه به گستردگی کار و نو بودن ماهیت پلیس سایبر، علی الخصوص پلیسی که به‌صورت تخصصی به بحث مبارزه با مواد مخدر در فضای مجازی بپردازد، وضعیت ساختاری و اقدامات پلیس های 6 کشور پیشرو در دنیا و اقدامات انجام شده در حوزه جرایم سایبری مورد بررسی قرار گرفته است.

*آمریکا*
فعالیت های پلیس در ایالات متحده توسط آژانس های مختلف و در سطوح گوناگون انجام می شود. هر ایالت، آژانس های مربوط به خود، با مسئولیت ها و بودجه های متفاوت را داراست.
انواع پلیس در ایالات متحده  عبارتند از: پلیس فدرال، پلیس ایالت، پلیس شهری، اف بی آی.
اف بی آی پلیسی فدرال بوده و بازوی تحقیقاتی وزارت دادگستری در آمریکا به حساب می آید و مجوز رسیدگی به بیش از 200 نوع جرم فدرال را دارد. تجسسات جزایی اف بی آی در رده های ضد تروریسم، ضد جاسوسی خارجی، جرایم سازمان یافته/ مواد مخدر، جرایم کارکنان دولتی، جرایم خشونت آمیز، جرایم سایبری و حقوق شهروندی قرار می گیرند.
در آمریکا نهادهای دولتی و خصوصی زیادی (آژانس های فدرال، آژانس های اجرای قانون محلی و ایالتی، صنعت، دانشگاه) مسئولیت های فردی و اشتراکی در حفاظت، تشخیص، بازرسی و تعقیب جرایم سایبر دارند. وزارت دادگستری، دپارتمان امنیت ملّی، وزارت دفاع و کمیسیون تجارت فدرال، نقش های کلیدی در جرایم سایبری را ایفا می کنند. در شکل شماره 1 سازمان های کلیدی در امنیت سایبر آمریکا مورد اشاره قرارگرفته اند.

امروزه اف بی آی شامل بزرگترین کادر از مأموران مجری قانون است که آموزش های سایبری در حوزه های گوناگون، ازجمله پی جویی جرایم مرتبط با مواد مخدر و روانگردان ها را دیده اند. بیش از 2000 مأمور ویژه آموزش های سایبری و 1000 امور آموزش های پیشرفته ای را در این زمینه فرا گرفته اند. به طور خلاصه می توان گفت اف بی آی برای مبارزه با تهدیدات سایبری مواد مخدر گروهی از بهترین های کشور در زمینه های تجسسات جزایی را با یکدیگر ترکیب کرده است. حفاظت از ایالت متحده علیه حملات مبتنی بر سایبر و جرایم با فناوری بالا از مهمترین اولویت های اف بی آی است. بر همین اساس اف بی آی در سال 2002، بخش سایبر خود را برای اداره اداره انواع جرایم رایانه ای ازجمله جرایم مربوط به داروهای قاچاق و مواد اعتیادآور را ایجاد کرد.

در حال حاضر پلیس سایبر آمریکا تمامی تجهیزات مبتنی بر ردیابی متهمین و سوژه های مربوط به مواد مخدر و روانگردان در فضای سایبر را در اختیار دارد. کنگره آمریکا به منظور قانونمند نمودن فعالیت های اینترنتی، قوانین و آئین نامه های متعددی را برای جرائم سایبر ایجاد نموده است، دولت آمریکا منابع متعددی را برای مبارزه با جرائم سایبری تخصیص داده است. اف بی آی واحدهای فنی متعددی را تأسیس نموده و سیستم نظارت رایانه ای را ایجاد کرده که میتواند همه بسته های دریافتی و ارسالی از ارائه دهندگان خدمات اینترنتی را شنود نماید تا در فرایند تجسس جرایم بکار رود. پی جویی علیه جرایم نارکوتیک (مواد مخدر) از وظایف اصلی میباشد که بخش سایبر اف بی آی به آن رسیدگی می نماید.

*انگلستان*
پلیس بریتانیا شامل 43 پلیس منطقه ای در انگلیس و ویلز می باشد که بیش از  34000 کارمند را استخدام کرده است.
بیش از 143000 نفر از این کارمندان، افسران پلیس، حدود 81000 کارمند اداری و بیش از 16000 نفر عضو انجمن افسران پلیس پشتیبانی می باشند.
درون پلیس شهری، واحدی با نام واحد جرائم رایانه ای پلیس جهت مقابله با جرائم رایانه ها در نظر گرفته شده است.
هدف این واحد ایجاد یک مرکز ملّی بسیار عالی جهت مقابله با جرائم رایانه ای در انگلیس، ویلز و ایرلند شمالی می باشد.
وظیفه این واحد بهبود پاسخگویی پلیس برای قربانیان و هدف های جرائم رایانه ای به وسیله ی توسعه ی ظرفیت خدمات پلیس در انگلیس، ویلز و ایرلند شمالی و همچنین همکاری با مراکز اجرای قانون با رویکرد انواع جرائم رایانه ای و فراهم نمودن ظرفیت تجسس کافی بر اساس شواهد جرائم رایانه ای در نیروهای پلیس می باشد.
این واحد اخیراً به همکاری با سایر کشورها روی آورده است و اطلاعات خود را با پلیس استرالیا ، کانادا، اسپانیا، سرویس جاسوسی آمریکا و اف بی آی به اشتراک گذاشته است.

این واحد برای انجام تعهداتش، گروه هایی را در نظر گرفته است. وظیفه مبارزه با جرایم مواد مخدر و دیگر جرایم مرتبط با آن در فضای سایبر بر عهده گروه عملّیات و اطلاعات و گروه پیشگیری می باشد. نقش گروه اطلاعات جمع آوری و مدیریت اطلاعات به نیروهای پلیس و وظیفه گروه عملّیات در تجسس و تعقیب جرائم رایانه ای ازجمله جرایم مواد مخدر و وظیفه گروه پیشگیری در فراهم کردن و توسعه دادن راهکارهای کلی پیشگیری از اعتیاد و مصرف مواد مخدر در اینترنت می باشد. با افزایش استفاده ی خانگی از اینترنت در بریتانیا و ظهور مواد اعتیادآور جدید که در دسته کانابینوئیدها قرار می گیرند، نرخ وقوع جرائم رایانه ای این حوزه نیز در انگلستان افزایش یافته است. فلذا پلیس سایبری بریتانیا در حال به روزرسانی اقدامات و مبارزه قاطع با سوداگران مواد مخدر در فضای مجازی می باشد.


*کره جنوبی*
کره یکی از بزرگترین شبکه های اینترنت در سراسر جهان را داراست. طبق آمار رسمی، تعداد کاربران اینترنت در کره جنوبی تا ژوئن 2007، بیش از 34 میلیون نفر بوده است که بیش از 75 درصد جمعیت کره را تشکیل میدهد. اتحادیه بین المللی ارتباطات یا آی تی یو کره را در مکان اول شاخص فرصت دیجیتال در بین 108 کشور، قرار داده است. پیشرفت سریع اینترنت در کره باعث ایجاد مشکلاتی در تأمین امنیت شبکه ها و اطلاعات شده است. در حال حاضر مواردی وجود دارد که آسیب پذیری در فضای سایبر کره را نشان می دهد.
ساختار مدیریت امنیت سایبر در کره جنوبی شامل مؤسسات ملّی مرتبط با جرایم سایبر (شامل تروریسم سایبر)، شورای ملّی استراتژی امنیت سایبر و کمیته امنیت سایبر ملّی، که تحت نظارت شورا قرار دارد؛ می باشد. برابر آخرین گزارش های موجود، 15 درصد جرایم سایبری در کشور کره مربوط به تولید محتوای مجرمانه در حوزه مواد اعتیادآور و خرید و فروش مواد مخدر در فضای سایبر می باشد. سیستم پاسخ به جرایم سایبری ازجمله جرایم مواد مخدر و روانگردان ها در کره را میتوان به سه بخش تقسیم کرد. اولین بخش، سیستم جمع آوری و انتشار اطلاعات است. به علاوه ایجاد اقدامات متقابل مناسب در این بخش انجام میشود. در مرحله بعدی در صورت مشاهده مصادیق مجرمانه در حوزه مربوطه، دولت هم در سطح محلی و هم در سطح ایالتی به تحقیق می پردازد. سرانجام دفتر دادستانی و اداره پلیس، زمانی که فعالیت های مجرمانه رخ داد به تجسس می پردازند. در شکل زیر سازمان هایی که در تأمین امنیت سایبر در کره جنوبی مشارکت دارند را مشاهده می کنید.

سازمان هایی که در تأمین امنیت سایبر در کره جنوبی مشارکت دارند
آژانس پلیس ملی کره، جرایم سایبری را در دو گروه قرار داده است: یکی جرایم از نوع ترور سایبر و دیگری جرایم سایبری عمومی. منظور از جرایم از نوع ترور سایبر، حملاتی است که علیه خود شبکه اطلاعاتی صورت می گیرد. نظیر هک، انتشار کدهای آسیب رسان و حملات ممانعت از سرویس. جرایم سایبر عمومی به جرایمی که از فضای سایبر به عنوان ابزاری برای جرم استفاده می کنند اطلاق می شود. نظیر تبلیغ و فروش انواع دارو و مواد اعتیادآور غیرمجاز، کلاهبرداری در حراجی های اینترنتی، انتشار پورنو گرافی کودکان، سرقت نام کاربری و سرقت داده، مبادله محصولات ممنوعه، قماربازی سایبری، افترا، دزدی دارایی های معنوی. در کره، سالانه بیش از 80000 جرم سایبری به پلیس گزارش می شود.

*فرانسه*
واحد ملّی تجسس جرایم رایانه ای فرانسه، مسئول رسیدگی به جرایم سایبر است. فعالیت های اصلی واحد ملّی تجسس جرایم رایانه ای فرانسه عبارتند از:
فعالیت های عملّیاتی شامل (تجسس جرایم با فناوری بالا، کار در ارتباط با تکنیک های تجسس) و فعالیت های استراتژیک شامل (مستندسازی عملّیاتی، همکاری های بین المللی، آموزش و آگاهی رسانی و نظارت بر فناوری ها)
سرویس های این مرکز عبارتند از: عملّیاتی، فنی و واحد تحلیل و مستندسازی عملّیاتی.
در کشور فرانسه جرایم به دو گروه تقسیم میشوند.
گروه اول، جرایمی که با خشونت با توسط جنایتکاران خشن انجام میشوند و گروه دوم جرایم غیر خشونت آمیز هستند. جرایم خشونت آمیز که از شبکه های کامپیوتری استفاده میکنند، بیشترین اولویت را دارند. زیرا خطر فیزیکی برای افراد دارند. ازجمله این جرایم میتوان به تروریسم سایبر، حمله با تهدید و پورنو گرافی کودکان اشاره کرد. بیشتر جرایم سایبر، غیر خشونت آمیز هستند. زیرا یکی از ویژگی های دنیای آنلاین برقراری ارتباط بدون تماس فیزیکی است. جرایم غیر خشونت آمیز را میتوان به زیر دسته های تجاوز  به  حریم  سایبری،  دزدی  سایبری،  کلاهبرداری  سایبری،  جرایم  سایبری  ویرانگر  و  ..تقسیم بندی کرد.
در فرانسه قانونی که همه انواع جرایم سایبر را در نظر گرفته باشد وجود ندارد. علاوه بر قوانین تخصصی و مستقل در فناوری اطلاعات و مخابرات، مقرراتی که مربوط به جرایم سایبر هستند در بسیاری از لوایح، پراکنده شده اند. این قوانین در گروه های مختلف، قرار می گیرند. این گروه ها عبارتند از: دسترسی بدون مجوز به دستگاه های پردازش داده خودکار، نقض حقوق شخصی افراد، پورنو گرافی کودکان، کپی رایت، جرایم کارت های اعتباری، قمار.
متأسفانه در فرانسه با وجود مصادیق مجرمانه در خصوص مواد مخدر و روانگردان در فضای سایبر، پلیس سایبری فرانسه علیرغم قدرت بسیار در کشف سایر جرایم مجازی، تا کنون به صورت جدی به این موضوع ورود پیدا ننموده است.

*کانادا*
کانادا کشوری است که دارای حدود هفت میلیون کاربر ثابت اینترنت می باشد. کشور کانادا یکی از مصرف کنندگان عمده در اقتصاد جدید محسوب می شود. پلیس ملّی کانادا تحت نظارت و مدیریت مستقیم یک امور رسمی از طرف وزارت امنیت عمومی کانادا می باشد. این مرکز متعهد به حفظ صلح و آرامش، اجرای قانون و فراهم آوردن خدمات مناسب برای عموم مردم بوده و  بخش هایی که در تأمین امنیت سایبر کانادا مشارکت دارند عبارتند از:
-1 کمیته ارتقای امنیت استفاده از اینترنت
-2 کارگروه تجارت الکترونیک
-3 مرکز ملّی هماهنگی رسیدگی به موارد سوءاستفاده از کودکان
-4 سازمان ملّی آموزش و مسائل حقوقی جرائم رایانه ای کانادا
-5 واحد جرائم رایانه ای پلیس.
جرائم رایانه ای از دیدگاه دانشکده پلیس کانادا: جرائمی هستند که در آن رایانه به عنوان هدف میباشد و با اینکه از رایانه به عنوان ابزاری برای انجام جرم استفاده می شود. این تعریف شامل دو مقوله می باشد. مقوله ی اول اینکه، از رایانه به عنوان ابزاری برای ارتکاب جرم استفاده می شود. این مقوله شامل جرائمی است که مراکز اجرای قانون، در جهان فیزیکی با آنها مبارزه می کنند و امروزه رشد چشمگیری در دنیای اینترنت از آنها دیده میشود. برخی از این جرائم مانند تصاویر مبتذل که باعث تأثیر منفی بر روی کودکان می گردد، تقلب و دزدی اینترنتی، فروش اجناس غیرمجاز و  مقوله ی دوم مربوط به جرائمی است که رایانه به عنوان هدف جرم می باشد. جرائمی مانند هک کردن یک رایانه (وب سرور و...)، دسترسی غیرمجاز به یک رایانه و داده های محرمانه، ایجاد ویروس ها و برنامه های مخرب و یا جاسوسی.
کانادا یکی از اولین کشورهایی بود که در زمینه ی قوانین جرائم رایانه ای، عملّیاتی را نیز انجام داد. بر اساس مطالعات سازمان ملل متحد، کانادا جزو اولین کشورهایی است که در مورد تصویب قوانین مقابله با جرائم رایانه ای، مطالعاتی نیز داشته است. در کانادا واحد خاصی که مستقیماً به جرایم مواد مخدر و روانگردان در فضای سایبر بپردازد وجود نداشته و این مهم توسط واحد مبارزه با جرایم رایانه ای مورد پی جویی قرار می گیرد. البته در کانادا جرایم مربوط به قاچاق و پولشویی در حوزه مواد مخدر مورد توجه واقع شده است.


*مالزی*
پلیس کشور مالزی از لحاظ قانونی یک مؤسسه ی دولتی است و دارای اختیار قانونی در سطح ملّی است و از لحاظ ماهیت عمومی یک پلیس غیرنظامی بوده که وظیفه ی اجرای قانون را بر عهده دارد.
مالزی یکی از کشورهای پیشرو در امر مبارزه با قاچاقچیان محلی و بین المللی مواد مخدر که از طریق کارکردهای فضای سایبر اهداف خود را پیش می برند، می باشد. در این کشور پولشویی حاصل از درآمدهای مواد مخدر و ارتباطات شبکه ها و باندهای مواد مخدر از طریق برنامه ها و درگاه های بستر اینترنت بیش از هر جرایم دیگر مواد مخدر مورد تأکید است.
با توجه به محدودیت های کشت و تولید مواد مخدر و روانگردان در کشور مالزی و کشورهای هم جوار آن، در سال های اخیر رشد و توسعه شبکه های مجازی اجتماعی، باعث گردیده تا جوانان مالزیایی به کشت و تولید انواع مواد توهم زا در منازل خود اقدام نموده و آموزش های لازم را از طریق بستر اینترنت فرا گیرند.
این شرایط مقامات مالزی را مجبور به برنامه ریزی برای مبارزات سرسختانه در بستر اینترنت نموده است. البته در حال حاضر ساختار مشخص و اقدامات قابل قبول و استنادی از سوی پلیس مالزی در حوزه مبارزه با مواد مخدر در بستر اینترنت صورت نپذیرفته است. لیکن مالزی درصدد است تا با استفاده از توان گروه های ویژه و تازه متشکله STAFOC, STING, STAGG به مبارزه با قاچاق مواد مخدر، قمار، و جرایم سازمان یافته در این کشور بپردازد.

*جمهوری اسلامی ایران*
توسعه ی روزافزون زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات در جمهوری اسلامی ایران و افزایش کاربران و استفاده کنندگان از اینترنت و سایر فناوری های اطلاعاتی، ارتباطی و مخابراتی نظیر خطوط تلفن های ثابت و همراه، شبکه های دیتای کشوری و محلی، ارتباطات ماهواره ای ازجمله دلایلی بود که لزوم ایجاد و توسعه ی سازوکاری برای برقراری امنیت در فضای تولید و تبادل اطلاعات جمهوری اسلامی ایران را توجیه می نمود.
رشد جرایم در حوزه ی فضای تولید و تبادل اطلاعات کشور (فتا) نیز مثل کلاهبرداری های اینترنتی، جعل داده ها و عناوین، سرقت اطلاعات، تبلیغ و خریدوفروش انواع مواد مخدر و روانگردان، تجاوز به حریم خصوصی اشخاص و گروه ها، هک و نفوذ به سامانه های رایانه ای و اینترنتی، هرزه نگاری و جرایم اخلاقی و برخی جرایم سازمان یافته ی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایجاب می نمود تا پلیس تخصصی که توان پی جویی و رسیدگی به جرایم سطح بالای فناورانه داشته باشد را، به وجود آورد. با توجه به تصویب قانون جرایم رایانه ای در مجلس شورای اسلامی و لزوم تعیین ضابط قضایی برای این قانون و نیز مصوبات کمیسیون افتای دولت جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تشکیل پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات، این پلیس در بهمن ماه سال 1389 به دستور فرمانده وقت نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، تشکیل گردید.
محورهاي رسیدگي به جرایم سایبري در کشور برابر شکل زیر ارائه شده است.

محورهاي رسیدگي به جرایم سایبري در کشور ایران (سند راهبردي فتا،)1389

سوءاستفاده گسترده مجرمان، به ویژه گروه های جنایتکار سازمان یافته، از فنآوري اطلاعات سبب شده است که سیاست گذاران جنایی اغلب کشورهای جهان با استفاده از ابزارهای سیاست جنایی درصدد مقابله با آنها برآیند. در ایران نیز در سال 1395 با همت و دوراندیشي مسئولان وقت پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا، مرکز مبارزه با مواد مخدر پایه گذاري شد. در سال های آتی با بروز جرایم رایانه اي مواد مخدر و نبودن ابزارها و تجهیزات و از همه مهمتر، قانون مشخص، مشکلات عدیده اي در مسیر پیشگیري و کشف جرایم مواد مخدر در فضای سایبر پدیدار شد.
البته مبارزه با جرایم رایانه اي مواد مخدر صرفاً در فضاي مأموریتي پلیس خلاصه نمي شود و سازمان های گوناگون این رسالت را از ابعاد متفاوتی دنبال می کنند.
لذا عمده اقدامات قانوني و عملیاتي در حوزه مبارزه با جرایم مواد مخدر در فضای سایبر در جمهوري اسلامی ایران به شرح زیر است:
سال :1389 تشکیل پلیس فضاي تولید و تبادل اطلاعات (فتا) در ناجا و رسیدگی به اندک پرونده های متشکله در حوزه مواد مخدر و ارتکاب جرایم آن در فضای سایبر.
سال1390 : تشکیل دادسراهاي ویژه مبارزه با جرایم سایبري، تشکیل کمیته تعیین مصادیق مجرمانه به ریاست دادستاني کل کشور، تصویب آیین نامه های مربوط به جمع آوري و استناد پذیری ادله الکترونیکي و...
سال :1395 تشکیل مرکز تبادل اطلاعات فضای مجازی در پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا.
سال :1396 تربیت و آموزش افسران زبده و متخصص در جهت مبارزه با مواد مخدر در فضای

ارائه حاضر با هدف مقایسه تطبیقی ساختار پلیسی و اقدامات پلیس ایران با برخی از کشورها از حیث مبارزه با مواد مخدر در فضای سایبر انجام گردید. مطالب ذکر شده نشان داد که ارتباط تنگاتنگی بین کارکردهای فضای مجازی و گسترش استفاده از مواد اعتیادآور و ارتکاب جرایم آن وجود دارد. با توجه به اهمیت موضوع و بدیع بودن ارتباط جرایم مواد مخدر و روانگردان با فضای سایبر، لازم است تا اقدامات اساسی توسط دولت ها در جهت مقابله با این پدیده پیش بینی شود. زمانی که به بررسی ساختار پلیس های کشورهای پیشرفته در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و فضای تولید و تبادل اطلاعات پرداخته میشود، این مهم به خودی خود ابعاد موضوع را نمایان می نماید.

در حال حاضر بحث اعتیاد به انواع مواد اعتیادآور و دیگر جرایمی که از طریق بستر اینترنت در حال شکل گیری و رشد می باشند، بسیاری از کشورهای مطرح در این حوزه را به فکر طراحی ساختار و راه اندازی پلیس های تخصصی در جهت مقابله با جرایم سایبری مربوطه نموده است. البته ایجاد پلیسی که به تنهایی در حوزه مواد مخدر و روانگردان در فضای سایبری ورود نموده باشد، در هیچکدام از کشورهای دنیا دارای شاکله و بنیان تخصصی نبوده و پلیس های سایبری موجود، تمامی مأموریت های مربوط به جرایم این بستر را شامل می شوند. لذا در سال های آتی این ساختار بدون شک وارد سیستم پلیس در اکثر دولت ها خواهد شد.
اما پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا در پی منویات مقام معظم رهبری در خصوص کنترل تهدیدات فضای سایبری به صورت تخصصی در این امر ورود پیدا نموده و به این منظور، اقدام به راه اندازی مرکز تبادل اطلاعات سایبری در جهت مبارزه با مبلغین، مروجین، توزیع کنندگان و قاچاق چیان مواد مخدر و روانگردان در فضای مجازی در ساختار خود نموده است.
این سیستم به صورت مستقل بوده و به طور رسمی دارای مأموریت مشخص در حوزه مبارزه با مواد مخدر در فضای مجازی می باشد.
در این راستا اقدامات مؤثری ازجمله تشکیل دوایر مبارزه با مواد مخدر در بستر اینترنت و جذب، آموزش و به کارگیری نیرو در جهت شناسایی و انهدام شبکه ها و باندهای گسترده سایبری که در حوزه مواد مخدر فعالیت دارند، صورت پذیرفته و با تدوین تفاهم نامه ای بین پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا و فتا ناجا مقرر گردیده است تا همکاری های این دو پلیس تخصصی به شکل گسترده ای در حوزه مبارزه با مواد مخدر در فضای سایبر بیشتر از پیش گردد. در بررسی کلی و مطالعه ساختار و اقدامات کشورهای پیشرو در امر مبارزه با جرایم مواد مخدر در بستر اینترنت، نتایج حاصله نشان میدهد که نوعی ناهماهنگی بین اقدامات پلیس های پیشرو در امر مبارزه با جرایم سایبری وجود داشته و پیشنهاد می گردد تا نوعی تبادل اطلاعات، انتقال تجربیات و یکسان سازی اقدامات مبارزه ای با توجه به شرایط کشورهاي پیشرو در امر مبارزه با جرایم سایبری صورت پذیرد.

ارتباط میان نابرابری و اعتیاد، از موضوعات  و مسائل جدیدی است که امروزه بدان بسیار پرداخته می‌شود. اما قبل از هر چیز لازم است با مفهوم برابری آشنا شویم.
نابرابري مفهومي است كه در مقابل برابري قرار مي‌گيرد و به ماننـد آزادي جـزء مفـاهيمي به شمار مي‌رود كه فلاسفه تعريف واحدي براي آن ارائه نكرده‌اند . همچنین، برابري مفهومي اسـت بـا معاني گوناگون و از اين رو، ارائه تعريف نادرست آن مي‌تواند گمـراه كننـده باشـد . بـراي نابرابري نيز تعريف مستقل وجود ندارد . بنابراين هـر آنچـه بـا عنـوان برابـري در نظـام هـاي اجتماعي - سياسي مطرح مي‌شود، در چارچوب ساختار همان نظام بايد تعبير و تفسير شـود.
برابري عبارت از برداشتي است كه طي آن، شرايط اجتماعي مردم همسان تلقي مـي شـود ، امـا محتواي اين همساني در دوره‌هاي تاريخي، در ميـان طبقـات گونـاگون متفـاوت بـوده اسـت. به عنوان مثال بسیاری معتقدند، برای فهم مسائل اجتماعی باید آنها را با لنز برابری فهمید و هرگونه تلاش روان شناسی/رفتارشناسی برای درمان مشکلات روحی و روانی مردم بدون در نظر گرفتن وضعیت برابری ره به جایی نخواهد برد.  با تمرکز بر همین مفهوم برابری است که می‌توان روند رو به افزایش بحران‌های اجتماعی از قبیل اعتیاد، روسپی‌گری، زندان، جرائم و قمار و ...بهتر فهمید.
سابقه تحقیقات دانشگاهی در مورد تاثیر نابرابری بر مشکلات اجتماعی و بطور خاص توانایی قدرت خرید با بروز نابرابری های اجتماعی از قبیل طول عمر، سواد، مرگ و میر نوزادان، خودکشی،زندان، بارداری نوجوانان، چاقی و البته مصرف مواد و الکل به دهه 1970 بر می گردد. 
با این حال بعد از انتشار پژوهش های ریچارد ویلکینسون و کیت پیکت، حوزه مطالعات اجتماعی نابرابری و ارتباط آن با مسائل اجتماعی از قبیل اعتیاد، جرم، چاقی، قمار و روسپی گری وارد مرحله جدی تری شد. نابرابری چه به عنوان شاخص نابرابری درآمدی و چه با در نظر گرفتن شاخص های ترکیبی از موقعیت های افراد در کنار نابرابری درآمدی همانند فقر قابلیتی،از مفاهیمی بود که برای توصیف زمینه های بروز اعتیاد بیش از هر زمان دیگری مورد توجه قرار گرفت. در واقع نابرابری های درآمدی گسترده و جنبش های اجتماعی مثل «وال استریت» توجه عمومی به مساله فقررا به عنوان علت العلل نابسامانی های اجتماعی بسیار برجسته کرد. 
موازی با بحران های فراگیر اقتصادی بعد از 2008، پژوهش هایی که بر فهم آسیب های اجتماعی از منظر فقر تمرکز می کردند نیز راه خود را در میان ادبیات «اعتیاد پژوهی» بیش از هر زمین دیگری بازکرد. 
واقعیت مورد توجه پژوهشگران فوق این است که پاسخ افراد جامعه به نابرابری ها و قرار گرفتن در قعر سلسله مراتب اجتماعی، عمیقا قابل توجه است و می تواند ما را در فهم گسترش پدیده اعتیاد راهنمایی کند. احساس نابرابری و طردشدگی کلیدواژه هایی هستند که تصاویر روشنی از موقعیت های فرادست/فرودست اجتماعی  بدست می دهد، همان موقعیت هایی که پدیده اعتیاد در درون و در متن آن اتفاق می افتد. 
این دو محقق انگلیسی ویلکینسون و پیکت دریافتند که نه تنها خشونت، یا وضع سلامتی که تقریبا همه مشکلات اجتماعی بطور خاص در جوامع نابرابر تر شیوع بیشتری دارند: بیماری های روانی، اعتیاد، چاقی، فروپاشی خانواده،زندان و فرصت های نابرابر و فقر و کار کودکان عمدتا در جوامع نابرابرتر شیوع بیشتری دارد. تاثیرنابرابری فقط به فقر خلاصه نمی شود: بخش مهمی از تحقیقات متاخر نشان می دهد، نابرابری ساخت اجتماعی کل جامعه را هدف می گیرد.  ایشیرو کاواکی که به عنوان یکی از پیشگامان اولیه تحقیقات بررسی تاثیرات اجتماعی نابرابری، از او یاد می شود تاکید می کند که تاثیرات نابرابری را باید در زمره آلاینده های اجتماعی در نظر گرفت. مشکلات نابرابری و اجتماعی در جوامع نابرابر بین دو تا ده برابر جوامع برابر شیوع دارد. حتی الگوی نابرابری در سطح ملی کشورها و در میان استان ها و ایالات مختلف نیز بسیار قابل اهمیت بوده است. مثلا سطوح نابرابری و مشکلات اجتماعی در میان استانهای مختلف چین نیز ،الگوی نابرابری و ارتباط مستقیم آن با مشکلات اجتماعی را تایید می کند. محققان در این پژوهش نشان داده اند که روابط اجتماعی، ناامنی در باره موقعیت اجتماعی و اینکه ما به چشم دیگران چگونه ایم؟ یا مردم ما را چگونه قضاوت می کنند؟ تاثیرات مهمی بر سطح استرس، توانایی های شناختی و احساساتی ما می گذارد. تا پیش از این معمولا ارتباطی میان نابرابری های درآمدی و وضعیت روان شناختی بطور کلی در سطح اجتماع صورت نمی گرفت. اما تحقیقات اخیر بخوبی نشان میدهد که این فاصله و ارتباط تا چه میزان ارتباط علی با هم دارند. نابرابری همواره تهدیدی علیه زندگی خانوادگی بوده است و این تاثیر به محیط های وابسته به خانواده نیز سرایت می کند؛به این معنی که نابرابری بیشتر در خانواده با موارد بیشتری از کودک آزاری و زورگویی در مدارس هم مرتبط بوده است. 
تحقیقات ویلکینسون و پیکت نشان می دهد نابرابری با مصرف بیشتر مواد هم مرتبط بوده است. استفاده از هروئین، ماریجوانا و اوپیوئید در جوامع نابرابر معنایی بیش از ارتباط اتفاقی یا هر توصیف دیگری دارد. این دو محقق نشان می دهند، از ترکیب آمارهایی که دفتر مقابل با جرم و مواد سازمان ملل در خصوص مصرف مواد و افزایش جرم منتشر کرده است، می توان به شاخص واحدی رسید که نشان دهنده ارتباط میان نابرابری با مصرف اوپیوئید، اکستازی، آمفتامین و حشیش است. در نتیجه می توان با اطمینان گفت که شیوع مصرف مواد در جوامع نابرابر تر متداول تر است. حتی این نسبت در میان ٥٠ ایالات خود امریکا نیز میان نابرابری، مصرف بیشتر مواد و بالا بودن میزان مرگ و میر برقرار است.  

نرخ شیوع بیماری های روانی نیز در جوامع نابرابرتر از فراوانی بیشتری برخوردار است. این مطالعه بطور خاص بروی دو بیماری شیزوفرنی و افسردگی تمرکز داشته است و یافته های تکمیلی نشان دهنده این است که رتبه بندی درآمدی مولفه پیش بینی کننده به مراتب بهتری برای پیش بینی رو به وخامت رفتن بیماری های دیده شده است و از میزان مطلق درآمدها به مراتب گویا تر است. 
تقویت زندگی اجتماعی همواره روبروی این مانع مهم قرار دارد که مردم نمی توانند به هم نزدکی شوند، یخ های رابطه بواسطه این برداشت که بعضی مردم مهمترند، یا ارزش بیشتری دارند تبدیل به یک اضطراب اساسی در مورد نحوه قضاوت و رفتار مردم با ما می شود. بروز این حس یا برداشت بروشنی نشان می دهد که «احساس نابرابری» تا چه میزان می تواند مخرب اعتماد به نفس، مخرب ارتباطات اجتماعی و در یک کلام از بین برنده سرمایه اجتماعی باشد. در وضعیت نابرابری، در عین حال که جامعه از یک سوی خط به تماشای نابرابری نشسته است و اضطراب و افسردگی میان شهروندان اش موج می زند، از سوی دیگر موجی از خود شیفته گری این نابرابری را تکمیل می کند. در یافته های اخیر نابرابری های اقتصادی اساسا بیشتر مورد توجه قرار گرفته است چرا که نابرابری فرصت بهبود اقتصادی را از بین می برد و گردش رونق اقتصادی را تقریبا محال و زمینه را برای بروز بحران آماده تر می کند. صندوق بین المللی پول کاهش نابرابری و تقویت رشد اقتصادی را دو روی یک سکه می داند و تجویز سیاست های رشد بدون توجه به نابرابری های فزاینده را تقریبا ناقص می داند. از همه مهتر اینکه نابرابری دارای یک اثر محیطی  و موضوعی محیطی است. نابرابری به رقابتی شدن محیط، مصرف گرایی بیمارگون و افزایش بدهی های فردی می انجامد. 
در بریتانیا برپایی هیات های بررسی برابری (the fairness commissions) راه جدیدی است که حکومتهای محلی برای بررسی نابرابری و چگونگی کاهش نابرابری آن را در پیش گرفته اند. نکته مهم دشواری هایی است که بر سر رفع نابرابری ها بویژه نابرابری در درآمد و پرداخت با دهک های بالای جامعه وجود دارد. آنچه مهم است اینکه، سیاست مداران باید بدانند کاهش نابرابری به بهبود وضعیت روحی/روانی کل جامعه متصل است.
دو متخصص اپیدمولوژیست ریچارد ویلکینسون و کیت پیکت با استدلال های شگفت انگیزی با هشدار به سیاست گذاران، پیگیری سیاست های رشد اقتصادی را بدون توجه به مساله نابرابری زمینه ساز بحران هایی تبیین می کنند که امروز با فقر، اعتیاد، چاقی و قمار آنها را باز می شناسیم. با وجودی که شاهد افزایش ثروت در اقتصادهای بزرگ هستیم، اما همه می دانیم که چیز مهمی درست کار نمی کند. چرا که برغم پیشرفتهای اقتصادی، حتی در جوامع ثروتمندتر، نابرابری بشدت شکل همه گیری پیدا کرده است. در این همه گیری، نوعی از اپیدمی اعتیاد، فقر، خشونت، چاقی، قمار، بارداری های ناخواسته نوجوانان و زندان را می بینیم. اپیدمی نابرابری به تخریب روابط بین فردی و حتی در بین طبقات و نه صرفا در میان فرودستان منجر شده است. نابرابری به نوعی دارای اثرات فروپاشی عمومی اجتماعی بوده است. نابرابری زندگی های ناسالم تر، غمگین تر و کوتاهتری را رقم زده است. ویلکینسون و پیکت با بررسی نزدیک به 200 مطالعه آماری از منابعی همچون سازمان ملل، بانک جهانی، سازمان بهداشت جهانی و اداره آمار امریکا، دست به ساختن بانک شواهدمحوری زده اند که دیگر تقریبا انکار تاثیر نابرابری در این برحان های اجتماعی غیر ممکن است. این بانک داده ها شامل مجموعه ای از گراف های متعدد است که الگوهای افزایش نابرابری و به موازات آن افزایش جرائم، اعتیاد، زندان، چاقی و ...نشان می دهد. در مورد همه شاخص های کیفیت زندگی، رفاه و محرومیت ارتباط مستقیم و قوی میان سطح نابرابری اقتصادی کشورها و نتایج اجتماعی این نابرابری ها وجود دارد. در این میان، معمولا ژاپن و کشورهای اسکاندیناوی به عنوان کشورهایی که کمترین مواجه با نابرابری ها را ثبت کرده اند و امریکا، بریتانیا و پرتغال دارای بیشترین نابرابری ها و اروپای غربی، کانادا و استرالیا در جایی میان این دو قطب قرار دارند. این وضعیت هیچ ارتباطی با کل ثروت و حتی میانگین درآمد ندارد. امریکا یکی از ثروتمندترین ملل و از این رو میانگین درآمد در این کشور یکی از بالاترین معدل های درآمدی است. با این حال در مقایسه با طول عمر در کشورهای پیشرفته، طول عمر در امریکا بسیار پایین، سطح خشونت  بویژه قتل غیر قابل مقایسه است. تحلیل ویلکینسون و پیکت نشان میدهدف نابرابری نه تنها فقرا که کل جامعه را هدف می گیرد.
ارتباط میان نابرابری و بیماری، اعتیاد، فقر، چاقی، زندان، بارداری در نوجوانی و خشونت به اندازه ای است که تصادفی بودن آن در هر بعدی قویا می تواند رد شود. این دو نویسنده جوامع نابرابر را جوامع فاقد کارکرد هم توصیف کرده اند. این توصیف در پاسخ به ادعاهای ریچارد لایارد بوده است که در کتاب «خوشبختی تزار» بوده است که معتقد است شرایط بد روحی بسیاری از بریتانیایی ها را می توان با درمانهای رفتاری شناختی رفع و رجوع کرد. مصرف گرایی، انزوا، بیگانگی، تنهایی اجتماعی و اضطراب همه اشکالی از نابرابری است و اساسا موضوعی برای مدیریت و کنترل رفتار شخصی که بتوان برای آن نسخه های روان شناسی و رفتارشناسی ارائه داد. از نتایج فرعی کتاب ویلکینسون و پیکت این است که نابرابری ساختاری هر روز تعداد بیشتری از مردم را درگیر مشکلات روحی و روانی می کند و مشکلات روحی برخلاف ظاهر کاملا شخصی شان بیش از هر زمان دیگری نتیجه «اختلال کارکردی» نهادها هستند.     
 تفاوت های مهم سیاستگذاری در ژاپن و سوئد در اختصاص سهم بیشتر از بودجه عمومی برای سلامت و رفاه مردم بوده است. موضوعی که هرگز به عنوان «هزینه» بر بودجه عمومی دولت دیده نشده است در نتیجه وضعیت سلامت عمومی بطور کلی در هر دو کشور بسیار قابل قبول تر از تجربه بریتانیا و امریکاست. با ای حال بالا بودن نرخ خودکشی در این دو کشور به تفسیر این دو متخصص می تواند به این امر مرتبط باشد که در حالی که حمایت های اجتماعی بالایی صورت می گیرد و افراد هنوز با مشکلات روحی روبرو هستند، هیچ کسی را جز خود مسئول وضعیت بغرنج خود پیدا نمی کنند و از این رو خودکشی دارای نرخ بالایی است.

درفرصت پیش رو به موضوع « نقش ایران در مبارزه با ترانزیت مواد مخدر » می پردازیم.
سازمان ملل متحد در گزارش سال ۲۰۱۹ خود از وضعیت مواد مخدر در جهان، نسبت به افزایش شمار آسیب دیدگان ناشی از مصرف این مواد و به ویژه مشتقات تریاک هشدار داد.

بنابر گزارش این سازمان، ۲۷۱ میلیون نفر معادل ۵.۵ درصد مردم ۱۵تا ۶۴ ساله جهان در سال گذشته مواد مخدر مصرف کرده‌اند. همزمان ۳۵ میلیون نفر با آسیب‌های حاصل از مصرف مواد دست‌ به‌ گریبان‌ هستند در حالی که از هر ۷ نفر تنها یک نفر درمان مناسب را دریافت می‌کند.

بنا بر داده های دریافتی، مشتقات تریاک در رده نخست عاملان مرگ‌ و‌میر بر اثر مواد مخدر قرار دارد. در سال ۲۰۱۷ حدود ۵۸۵ هزار نفر در اثر مصرف مواد جان‌ باخته‌اند که دو سوم این تعداد مربوط به مشتقات تریاک بوده است.

در همین حال طبق این گزارش ۱۱ میلیون نفری که از راه تزریق مواد مخدر را دریافت می‌کنند بیش از همه در معرض آسیب و بیماری قرار دارند. بیش از نیمی از آن‌ها مبتلا به هپاتیت سی هستند و حدودا از هر ۸ نفر یک نفر ناقل بیماری ایدز است. مصرف مواد مخدر ۴۲ میلیون سال از عمر مفید افراد را از بین برده است.

افغانستان با ۲۶۳ هزار هکتار زمین زیر کشت خشخاش بزرگترین تولید کننده مواد مخدر در جهان به شمار می‌رود. این کشور به تنهایی ۸۲ درصد تریاک جهان را تولید می‌کند.

بعد از افغانستان، میانمار با ۳۷ هزار و ۳۰۰ هکتار زمین زیر کشت و مکزیک با ۳۰ هزار و ۶۰۰ هکتار در رده دوم و سوم قرار دارند.

بنابر اعلام سازمان ملل در سال ۲۰۱۸ در نتیجه وضعیت خشکسالی در افغانستان و کاهش کشت خشخاش و برداشت تریاک در این کشور، زمین‌های زیر کشت خشخاش در جهان با کاهش ۱۷ درصدی در سال ۲۰۱۸ به ۳۴۶ هزار هکتار رسیده است. با این حال در مقایسه با یک دهه گذشته، زمین‌های زیر کشت خشخاش در افغانستان با افزایش ۶۰ درصدی همراه بوده‌ است.

از دیدگاه کارشناسان و مقامات افغان، فقر و تنگدستی کشاورزان، اقتدار قاچاقچیان، فساد اداری، کمبود بودجه، عدم هماهنگى بین کشورهاى همسایه و نبود مراکز ترک اعتیاد در افغانستان و کوتاهی نیروهای خارجی از عوامل افزایش کاشت و تولید مواد مخدر در این کشور است.

معاون مقابله با عرضه ستاد مبارزه با مواد مخدر با تاکید بر اختلاف قیمت بسیار زیاد بین مواد مخدر در افغانستان و کشورهای اروپایی خاطرنشان کرد: اختلاف قیمت بین موادمخدر تولید شده در افغانستان و موادمخدر عرضه شده در کشورهای اروپایی و غربی، انگیزه بسیار زیادی برای قاچاقچیان مواد مخدر ایجاد کرده است. این انگیزه به حدی است که قیمت هرکیلوگرم هروئین وقتی از افغانستان خارج می‌شود و به شهرهایی مثل لندن و یا مسکو می‌رسد، 100 برابر می‌شود.

دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد ،طی گزارشی درباره کاشت و تولید مواد مخدر در افغانستان در سال 2017 اعلام کرد: «حدود 9 هزار تُن تریاک در افغانستان تولید شده. بدین ترتیب رکورد تازه‌ای در تولید این ماده مخدر در افغانستان ثبت گردیده. گروه طالبان بیشترین سود را از قاچاق تریاک در افغانستان می‌برند. کاشت کوکنار (خشخاش) نسبت به سال 2016 - 63 درصد افزایش یافته و به 328 هزار هکتار رسیده است . تولید این ماده در 2018 حدود20ردصد کاهش داشته و به 6400 تن رسیده  که عمده این این کاهش ،بدلیل خشکسالی در افغانستان بوده است .

به گزارش خبرنگار آناتولی، 28 در صد تولید ناخالص داخلی افغانستان از مواد مخدر بدست می آید. درآمد سالانه تریاک جهانی 500-300 میلیارد دلار است. درآمد افغانستان سالانه از مواد مخدر 76 میلیارد دلار بوده است.

با توجه به اینکه افغانستان مرز دریایی ندارد مواد مخدر تولید شده در این کشور به پنج کشور همسایه قاچاق می‌شود. در سال‌های اخیر، بزرگراه شمال این کشور که از طریق تاجیکستان به روسیه و اروپا وصل می‌شود، اهمیت ویژه‌ای یافته است.

بزرگراه جنوب این کشور نیز که به ایالت بلوچستان پاکستان وصل می‌شود، مسیر عمده‌ قاچاق مواد مخدر است. تریاک افغانستان به خلیج فارس وازطرق جزایر و بنادرایران، بندر بالکان و آفریقا قاچاق و بخش بزرگی نیز به اروپای غربی منتقل می‌شود.

بنابر اظهارات سردارمومنی رئیس ستاد مبارزه با مواد مخدر : یکی از مسیرهای باندهای بین المللی از سمت ایران است، از مجموعه تولیدات در افغانستان برآوردها نشان می‌دهد که حدود 45 تا 50 درصد کل مواد مخدری که در افغانستان تولید می‌شود از این مسیر عبور می‌کند که اگر جمهوری اسلامی ایران اقدامات جهادگونه را انجام ندهد و جلوی آن‌ها نایستد و هزینه پرداخت نکنند اتفاقات بزرگی در سمت اروپا می‌افتد که بسیاری از جوانان آن‌ها دچار اعتیاد می‌شوند و ضربات سختی به اروپا می‌خورد.

وی با اشاره به اینکه بخشی از مواد مخدر از طریق دریا و بخشی از آسیای میانه به سمت اوکراین، روسیه و بلاروس می‌رود گفت: 40 تا 45 درصد مواد مخدر نیز از مسیر ایران عبور می‌کند و قاچاقچیان بین المللی در شبکه‌های بزرگ حضور دارند که دستگاه‌های مقابله ای ما ضربه‌های بسیار سختی به آن‌ها زد ه اند گاهی به عنوان 600 تا 900 کیلو هرو ئین کشف می‌شود و به سفیر و مقامات امنیتی کشورهای مربوطه، منعکس می گردد و به آن‌ها فراخوان داده می‌شود ، اما متاسفانه از سوی آن‌ها شاهد اقدامات مقابله‌ای نیستیم.


با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران، قرارگیری در کانون آسیب پذیر تولید مواد مخدر و وجود مسیرهای متعدد قاچاق مواد مخدر، مبارزه با شبکه ها و گروه های بین المللی بزرگ قاچاق مواد مخدر همیشه در صدر اقدامات نظامی و انتظامی ایران بوده است.

یکی از مسیر هایی عمده ورود مواد مخدر به کشور استان سیستان و بلوچستان می باشد .که به جهت وجود مرزو همچنین فقر اقتصادی ساکنین  مناطق مرزیو نیز دوگانگی مذهب ، تعدد قومیت ها  و تاریخ طولانی و ارتباط  قومی اهالی این مناطق با پاکستان  نقش تعیین کننده ای در قاچاق مواد مخدردارند. همچنین ریشه های قومی و عشایری و نیز قرابت های فامیلی، باعث وابستگی بین اهالی استان سیستان،بلوچستان و پاکستان شده است.

متاسفانه  شهرهای میرجاوه، زاهدان ، خاش،سراوان و ایرانشهر نیزاز جمله شهرهای کلیدی از منظر قاچاق مواد مخدر محسوب می شوند.
امروزه به دلیل مشارکت عراق در امر مبارزه با قاچاق مواد مخدر و افزایش نظارت ها و سخت گیری ها، از مسیرهای جدیدی از طریق کرمانشاه و کردستان توسط قاچاقچیان استفاده می شود.

ایران با وجود داشتن همسایگان متعدد همواره در امر مبارزه با قاچاق مواد مخدر خسارت های جانی و مالی فراوانی متحمل شده است. به گونه ای که امروزه در زمینه قاچاق مواد مخدر امنیت ایران به امنیت بین المللی متصل شده است امروزه به دلیل مشارکت عراق در امر مبارزه با قاچاق مواد مخدر و افزایش نظارت ها و سخت گیری ها، از مسیرهای جدیدی از طریق کرمانشاه و کردستان توسط قاچاقچیان استفاده می شود.

بزرگترین و تنها راه قاچاق هروئین جهان از طریق مسیر بالکان است که منشا آن از طریق افغانستان و سپس ایران می‌گذرد. ۴۷ درصد کل میزان هروئین و مورفین کشف شده در جهان در سال ۲۰۱۷ در کشورهای درگیر این مسیر ضبط شده است.

مدیرکل حقوقی و امور مجلس ستاد مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه ۹۰ درصد موادمخدر دنیا در ایران کشف می‌شود، گفت: باید قوانین مبارزه با مواد مخدر پویا باشد. وی افزود: حضور آمریکا در افغانستان، علاوه بر افزایش مزارع خشخاش، این کشور را از یک منبع مواد مخدر سنتی به یک تولیدکننده عمده مواد مخدر صنعتی تبدیل کرده که ابتدا باید گفت این کشور (افغانستان) و سپس کشورهای منطقه متضرر می شوند.

1- شخصیت اعتیادآور
در ابتدا لازم است تا مفهوم شخصیت اعتیادآور روشن شود؛

تجربه نشان داده، اعتیاد می تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند، زندگی اجتماعی، محیط اجتماعی، خانواده و وضعیت زیست شناختی و روان شناختی یک فرد ظهور کند و در این میان شخصیت که منعکس کننده ادغام تعدادی از صفات فردی است، یکی از عوامل مهم بروز آن به شمار می رود. به مجموعه خاصی از ویژگی های شخصیتی که فردی را مستعد ابتلاء به انواع اعتیاد و رفتار اعتیادآور می کند، عنوان شخصیت اعتیاد آور اطلاق می شود.

مثال های زیر بهتر می تواند این شخصت را تصویرسازی کند: 
یکی برای رسیدن به حس آرامش و راحتی هر شب سیگار می کشد. یکی هربار، وارد محیطی می شود که سیگار یا مواد مخدر به فروش می رسد، بی توجه به این امر که نیاز دارد یا نه، شروع به مصرف می کند. یکی به جای گذراندن تعطیلات آخر هفته با خانواده، به قمار می پردازد و تمام حقوق و دستمزده خود را بازی می کند.

سوال  مهم این است، این افراد در چه ویژگی هایی با هم اشتراک دارند که بیشتر به سمت رفتارهای تخریبی کشیده می شوند؟ آیا همه افرادی که به انواع مختلفی از مواد اعتیاد دارند، ویژگی های شخصیتی خاصی یا اینکه تجربیات مشترکی دارند؟ برخی از کارشناسان به این سوال ها پاسخ مثبت می دهند و برخی عقیده دارند، تعمیم مجموعه ای از ویژگی ها که منجر به اعتیاد می شود به همه افراد معتاد، امری پیچیده است و نمی توان به راحتی بدان پاسخ داد. با توجه به این که انسان ها یک گروه متنوع‌اند، نمی توان تعریف جامعی از «شخصیت اعتیادآور»که تمام افراد در معرض اعتیاد را پوشش دهد، ارائه داد. با این حال افراد مبتلاء به سوء مصرف انواع مواد دارای برخی ویژگی های مشترک هستند.
ویژگیهای شخصیت اعتیادآور:

1-  شخصیت ضد اجتماعی: افرادی که خود را نسبت به جامعه بیگانه و ناسازگار با اهداف و باورهای جامعه هستند و نسبت به اعضای جامعه خود بی تفاوت و حتی احساس دشمنی دارند، دارای شخصیت ضد اجتماعی هستند، بر اساس اطلاعات موجود این افراد بیشتر در معرض اعتیاد قرار دارند. این افراد احساس تنهایی شدید دارند و از مواد به عنوان جایگزینی در عدم روابط شخصی و اجتماعی خود برای رسیدن به آرامش استفاده می کنند.

2- ضعف در مهارت تاب‌آوری (آستانه صبر پایین): کمبود در مهارت های مدیریت استرس یا ضعف در به کارگیری مهارت های مقابله ای با آسیب های اجتماعی باعث می شود، افرادی که در سختی ها و استرس ها تحمل پایینی دارند، به دارو، الکل یا مواد روی آورند.

3- شخصت اعتیادآور، کمتر به برنامه ریزی و دستیابی به اهداف بلند مدت فکر می کند. در واقع بیشتر تمرکز خود را بر برنامه های کوتاه مدت می گذارد و حتی ممکن است رفتارهایی را به دنبال احساسات زودگذر خود بروز دهد. این گونه از افراد اغلب استفاده از مواد و الکل را به عنوان راه سریعی برای حل مشکلات زندگی می بینند.

4- جایگزینی رفتارهای ناهنجار: افراد دارای شخصیت اعتیادآور تمایل دارند، فعالیت های لذت بخش دیگری، زمانی که در مرحله ترک یا مشارکت برای ترک هستند، جایگزین رفتارهای قبلی خود کنند. به همین دلیل است که اعضای «الکلی های ناشناس» در بیشتر مواقع سیگار مصرف می کنند و افرادی که سیگار را ترک کرده اند دائماً آدامس می جوند.

5- ناامنی: رفتارهای ناهنجار مانند سوءمصرف مواد و الکل اغلب در پی یک احساس نامنی یا ترس از شکست بروز می کند. افرادی که دچار مشکلات تایید از جانب دیگران یا به دنبال تقویت روابط خود با دیگران هستند، ممکن است از مواد به عنوان جایگزینی برای تقویت اعتماد به نفس خود استفاده کنند.

6- افسردگی: افرادی که دچار اضطراب و افسردگی هستند، بیشتر ممکن است از اعتیاد به عنوان راهی برای مدیریت یا خروج از احساسات دردناک و همران با نگرانی خود استفاده کنند. این گونه از افراد وقتی با مشکلی مواجه می شوند از مواد مخدر و الکل و حتی سایر فعالیت های لذت بخش برای رهایی از مسائل و مشکلات واقعی استفاده می کنند.

علاوه بر موارد بالا، سوءاستفاده جنسی در دوران کودکی، ناسازگاری عمیق والدین، محرومیت یا پرخوری در اوایل رشد و زندگی و همچنین افرادی که دچار اختلال استرس و در معرض مشکلات پیچیده هستند، ویژگی های شخصیت اعتیادآور در آن ها بیشتر دیده می شود.

اکنون که عناصر شخصیت اعتیادآور معرفی شد، مسئله مهم این است که افراد غیر معتاد دارای چه ویژگی هایی هستند که با وجود استرس، درد، رنج و نگرانی جوامع امروز همچنان به دور از وابستگی از مواد یا الکل زندگی می کنند. به نظر می رسد افراد غیر معتاد کسانی اند که خانواده مستحکم و قوی، روابط اجتماعی خوب و عقاید مذهبی عمیق دارند. از این رو فردی که ویژگی های شخصیت معتادساز در آنها دیده می شود با تقویت پیوندهای خانوادگی، اجتماعی و مذهبی می توانند به بهبود شخصیت خود کمک کنند.

در واقع بروز اعتیاد در یک فرد محصولی از درگیری‌های پیچیده بین عوامل اجتماعی، روحی و فیزیولوژیکی است که متخصصان دائماً در تلاش برای درک بهتر آن هستند. اگر بتوانیم عوامل شخصیتی سازنده اعتیاد را بهتر شناسایی کنیم، خواهیم توانست روش های درمانی بهتر و الگوهای مداخلاتی رفتاری و شناختی جایگزین اعتیاد را معرفی کنیم.

2- تفکر اعتیادآور

آنچه با عنوان تفکر اعتیادآور شناخته می‌شود، در واقع افکار و الگوهای تحریف شده ذهنی ما است. به این معنا که اکثر افکار و باورهای ما براساس تجارب گذشته و نتیجه‌گیریهایمان در مورد اتفاقات و موضوعات زندگی مان رخ می دهد. الگوهای ذهنی نقش حاکم ذهن انسان را دارد که از اوایل زندگی یک فرد شکل می گیرد. بسیاری از الگوها و دیدگاه های ذهنی ما حاصل پیام هایی از والدین،خواهر، برادر، همسر، معلمان و دیگر افراد با نفوذ است. اما آنچه به عنوان تفکر اعتیادآور شناخته می شود، افکارو الگوهای تحریف شده ذهنی هستند.

افکار ممکن است منطقی یا تحریف شده باشند. افکار منطقی و واقع گرایانه بر منطق، حقایق و عقل استوار است، در حالی که افکار منحرف منطق و شواهد واقعی را تا حدودی نادیده می گیرد.

به عبارتی، افکار پراکنده ممکن است، ناشی از تصورات غلط حاصل از آموزش ناقص، ارتباط ضعیف با خانواده و عدم جامعه پذیری مناسب، یا فقدان اطلاعات کافی یا دسترسی به اطلاعات ناقص از رفتار و عقاید دیگران مانند گروه دوستان و همسالان باشد.

با توجه به تعربف و ویژگی‌های شخصیت و تفکر اعتیادآور، وقتی فردی مبتلاء به سوءمصرف مواد می شود، یک نوعی از سبک خاص تفکر در او به وجود می آید که با وجود آگاهی فرد از پیامدهای ناگوار مصرف مواد، باز هم به مصرف ادامه می‌دهد. نتایج منتشر شده تحقیقات موسسه ملی بهداشت آمریکا در مورد اعتیاد و شناخت آن نشان می دهد، تفاوت های شناختی در افراد معتاد، الگوهای رفتاری مشترکی نیز دارد.

به عبارتی افکار که در نتیجه تربیت خانوادگی، نظام آموزشی و حضور در جامعه قوام می گیرند، می تواند در یک جریان انحرافی به زندگی عاطفی و احساسی فرد آسیب برسانند و فرد به سوی رفتارهای اعتیادآور تمایل داشته باشد. همچنین در صورت رسیدن به بهبودی و ترک مواد ، عدم درمان افکار پراکنده و اعتیادآور می تواند منجر به عود دوباره اعتیاد شود.

اندیشمندان حوزه اعتیاد و روان پزشکان، تفکر اعتیادآور را در نتیجه بروز انگیزه هایی در فرد مورد بررسی قرار می دهند. بر این اساس که سیستم های عصبی «لیمبیک» و «اتونومیک»  سیگنال هایی از محرکهای مختلف دریافت می کنند؛ سیستم عصبی لیمبیک شامل «هیپوتالاموس» است که مسئول تنظیم خستگی، گرسنگی، تشنگی، سطح پاسخ به لذت، رضایت جنسی، تجاور و خشم است.

سیستم عصبی اتونومیک توانایی‌های عاطفی و پاسخ‌های اوج و فرود را در انسان کنترل می‌کند. ترکیبی از پاسخ های این دو سیستم عصبی، لذت رفتار اعتیاد‌آور و حتی احساس درد یعنی عذاب را بر اساس نوع رفتار تجربه شده در انسان ایجاد می کند. اثرات لذت بلافاصله ارتباطی را بین عمل و آنچه حس شده  و به لذت انجامیده ایجاد می کند و تکرار این رفتار اعتیادآور به سوء مصرف مواد ادامه می یابد.

اما نکته مهم این است، اتصال بین افکار، احساسات و رفتار چطور در ذهن انسان ایجاد می شود؟ بر اساس مطالعات، افکار ما بر احساسمان تاثیر می‌گذارد. برای مثال، اگر فکر کنید سخت کار می‌کنید و ارزیابی مثبتی از عملکرد خود داشته باشید، ممکن است در آینده احساس دلگرمی و افتخار داشته باشید. در عوض اگر به این باور برسید که کسی از شما سوء استفاده می‌‌ ‌کند، ممکنه احساس خشم، تحریک یا ناراحتی کنید؛ یا اگر فکر کنید در معرض خطر هستید، احساس اضطراب و ترس از آسیب باعث می ‌شود شما محل را ترک کنید.

می توان گفت افکار و احساسات ما به رفتارمان بسیار نزدیک است. خطا در تفکر و فکر در صورت اعتیاد به الکل و مواد امری متداول است. اگرچه برخی از افکار به طور خودکار درست هستند، اما بسیاری دقیق نیستند یا فقط کمی به حقیقت نزدیک هستند.

از این رو توجه به درمان شخصیت و تفکر اعتیاد آور جهت برنامه‌ریزی در حوزه درمان و پیشگیری امری ضروری است. در واقع برنامه‌های پیشگیرانه در صورتی می‌توانند اثرگذار باشند که ویژگیهای شخصیت اعتیادآور را از مراحل اولیه آموزش و پرورش کودکان کم‌رنگ و مهارت‌های زندگی مانند حل مسئله، تاب‌آوری، کنترل استرس و اضطراب، نه گفتن و غیره را تقویت کنند.

خطاهای مشترک تفکر اعتیادآور:

تفکر مطلق در مورد همه چیز یا هیچ چیز، دیدن همه چیز یا بد یا خوب، بدون در نظر گرفتن امکان حالت میانی؛

بیش از حد تعمیم، رسیدن به یک نتیجه کلی و مطلق در مورد حادثه که دارای شواهد بسیار کمی است؛

فیلتر کردن، تمرکز در مورد رفتارهای منفی در شرایطی که تمام جنبه های مثبت فیلتر شده است؛

تبدیل امر مثبت به منفی، نادیده گرفتن موفقیت ها یا تجربیات مثبت و بزرگ نمایی تجربیات منفی؛

پریدن به نتایج منفی، نتیجه گیری معکوس و منفی در مورد اتفاقی که شواهد برای حامیت ار آن فکر بسیار اندک است؛

احساسات اشتباه همراه با واقعیت های گیج کننده در مورد حقایق؛

شخصی سازی، مزمت کردن در مورد هر امر ناخوشایند و فکر کردن به اینکه در برابر هر چیزی که مردم می گویند یا انجام می دهند باید واکنش نشان داد؛

بزرگ و کوچک شمردن، در هنگام ارزیابی فرد از خود، اشتباهات را بیش از حد بزرگ و دستاوردها را بیش از حد کوچک کردن.

بر اساس خطاهای مشترک بالا در تفکر اعتیادآور، یکی از برجسته ترین مشخصه های معمول انواع تفکر اعتیاد آور رفع مسئولیت فرد معتاد از خود در برابر مشکلات است. بخشی از این نگرش ناشی از این است که فرد معتاد خود را یک قربانی می داند و بخش دیگر ناشی از سیستم انکار است که او مدام اعتیاد و وابستگی خود به مواد را انکار می کند.