مروری بر وضعیت معضل مواد با نگاهی بر گزارش جهانی ۲۰۱۹

دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل (UNODC) هم زمان با انتشار گزارش جهانی مواد مخدر [۱]۲۰۱۹، در روزهای پایانی ماه ژوئن سال جاری در گزارشی اجمالی به مرور و تحلیل وضعیت جهانی مواد مخدر پرداخت[i]. بنابر این گزارش که در تاریخ ۲۶ ژوئن در پایگاه اینترنتی این دفتر منتشر شد، پژوهش های اخیر و داده های دقیق تر حکایت از وخیم تر و شایع تر شدن پیامدهای حوزه سلامت و بهداشت مرتبط با مصرف مواد در سطحی جهانی دارد. بر اساس برآوردهای اخرین گزارش جهانی مواد مخدر، حدود ۳۵ میلیون نفر از اختلالات مرتبط با مصرف مواد رنج می برند و نیاز به خدمات درمانی دارند. شاید یکی از دلایل آمارهای روزآمدتر و نزدیک تر به واقعیت، به دلیل اطلاعاتی است که ماحصل دو پیمایش ملی در کشورهای هند و نیجریه است که هر دو در میان ۱۰ کشور پرجمعیت دنیا قرار دارند.

در این گزارش، تعداد مصرف کنندگان اوپیوئید ۵۳ میلیون نفر برآورد شده است و دلیل مرگ حدود دو سوم از ۵۸۵ هزار مورد مرگی که در نتیجه مصرف مواد در سال ۲۰۱۷ رخ داد اوپیوئید اعلام شده است. طبق این گزارش، تعداد مصرف کنندگان تزریقی مواد در سال ۲۰۱۷، یازده میلیون نفر بوده است که از این تعداد، ۱٫۴ میلیون نفر با ویروس اچ ای وی و ۵٫۶ میلیون نفر با هپاتیت سی زندگی می کنند.

مدیر اجرایی دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل (UNODC)، یوری فدوتوف معتقد است، یافته های گزارش جهانی مواد مخدر تصویر جهانی کنونی از چالش‌ های مواد مخدر را پیچیده تر کرده است و بر همین اساس نیاز به همکاری عمیق تر بین المللی برای پیش برد پاسخ های مبتنی بر عدالت کیفری و سلامت متوازن و یکپارچه در برابر عرضه و تقاضای مواد بیشتر از گذشته احساس می شود.

 

شدت و پیچیدگی وضعیت جهانی مواد مخدر رو به افزایش است

طبق برآوردها، در سال ۲۰۱۷، حدود ۲۷۱ میلیون نفر یعنی ۵٫۵ درصد از جمعیت بین ۱۵ تا ۶۴ ساله در سال گذشته اش اقدام به مصرف مواد کرده اند. در حالی که این آمار مشابه برآوردهای سال ۲۰۱۶ بود، با رویکردی بلندمدت تر، می توان گفت تعداد مصرف کنندگان مواد در حال حاضر ۳۰ درصد بیشتر از آمار سال ۲۰۰۹ است. هرچند این افزایش میزان شیوع را می توان به افزایش ۱۰ درصدی جمعیت جهانی افراد بین ۱۵ تا ۶۴ سال مرتبط دانست، اما داده ها نیز حکایت از شیوع بیشتر مصرف اوپیوئیدها در آفریقا، آسیا، اروپا  و آمریکای شمالی و مصرف حشیش در آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی و آسیا در مقایسه با سال ۲۰۰۹ دارد.

در سال ۲۰۱۷، تولید غیرقانونی کوکائین به بالاترین میزان خود یعنی ۱۹۷۶ تن رسید، و افزایشی ۲۵ درصدی نسبت به سال قبلش را تجربه کرد. هم زمان، حجم کوکائین کشف شده در سطح جهانی نیز در این سال با افزایش ۱۳ درصدی به ۱۲۷۵ تن، بالاترین میزان خود، رسید.

بحران مرگ های ناشی از بیش مصرفی (اوردوز) اوپیوئید های صنعتی در شمال آمریکا در سال ۲۰۱۷ به بالاترین میزان خود رسید، به این ترتیب که ۴۷ هزار مورد مرگ در ایالات متحده آمریکا (افزایش ۱۳ درصدی نسبت به سال گذشته) ناشی از مصرف اوپیوئید و ۴ هزار مرگ در کانادا (افزایش ۳۳ درصدی به نسبت سال ۲۰۱۶) ثبت و گزارش شد.

فنتانیل و آنالوگ های آن (مواد مشابه به لحاظ فرمول شیمیایی) هم چنان معضل کلیدی بحران اوپیوئیدهای صنعتی در شمال آمریکاست، اما غرب، مرکز و شمال آفریقا در حال تجربه بحران اوپیوئیدی دیگری به نام ترامادول است. کشفیات جهانی ترامادول از کمتر از ۱۰ کیلوگرم در سال ۲۰۱۰ به حدود ۹ تن در سال ۲۰۱۳ رسید و  در سال ۲۰۱۷ با جهشی خیره کننده به بالاترین میزان خود یعنی ۱۲۵ تن رسیده است.

بر اساس گزارش جهانی مواد مخدر ۲۰۱۹، بیشترین ماده مصرفی در جهان کماکان حشیش است به طوری که طبق برآوردها حدود ۱۸۸ میلیون نفر در سال ۲۰۱۷ از این ماده مصرف کرده اند.

این گزارش نشان می دهد که یکی از حوزه هایی که جامعه بین الملل تا حدودی موفق عمل کرده است، رویارویی با مواد روان گردان جدید (ان پی اس ها) بوده است چرا که شواهد حکایت از روند کاهشی در مواد روان گردان شناسایی و گزارش شده برای نخستین بار به دفتر UNODC دارد. ورود روان گردان های جدید به بازار دیگر همچون چند سال گذشته نگران کننده نیست و جامعه بین الملل به نحوی وارد عمل شده که به سرعت با  بازنگری در جداول کنترل بین المللی آن ها را نیز تحت کنترل و نظارت دقیق درآورده است.

 

پیشگیری و درمان هم چنان مورد غفلت واقع شده است

در بسیاری از نقاط دنیا، برنامه های پیشگیری و درمان هم چنان مورد غفلت واقع شده به نحوی که تنها از هر هفت نفر مصرف کننده دارای اختلال تنها یک نفر قادر به دریافت خدمات درمانی در هر سال هستند.

این آمار به شدت در زندان ها وخیم تر و شدید تر است. در گزارش جهانی امسال، به طور مفصل به تحلیل مبحث مصرف مواد و پیامدهای مخرب سلامتی آن در زندان که از آن جمله می توان به شیوع بیماری های عفونی هم چون اچ ای وی، هپاتیت سی و بیماری سل فعال اشاره داشت می پردازد. این موارد به طرز قابل ملاحظه ای در میان جمعیت زندان به نسبت جمعیت بیرون از زندان به ویژه در میان مصرف کنندگان تزریقی در زندان ها بالاتر است.

در سال ۲۰۱۷، از میان کشورهای جهان، ۵۶ کشور اعلام کردند که برنامه درمان جایگزین اوپیوئید را حداقل در یک زندان پیاده سازی کردند، در حالی که ۴۶ کشور هیچ گونه برنامه درمانی در فضای زندان ارائه نکردند. برنامه های سوزن- سرنگ کمابیش در زندان ها در دسترس بوده است: ۱۱ کشور دسترسی به این برنامه را حداقل در یک زندان گزارش کرده اند، اما غیبت این برنامه ها در ۸۳ کشور صراحتاً گزارش شده است.

این گزارش نشان می دهد که مداخلات درمانی اثربخش بر محور شواهد علمی و در راستای الزامات حقوق بشری ان چنان که باید در دسترس نیستند و دولت ها و جوامع بین الملل باید سریعاً اقدام به پیاده سازی و اجرای این مداخلات کنند تا شکاف های موجود را پر کنند.

شایان ذکر است گزارش جهانی مواد مخدر ۲۰۱۹، مروری جهانی از وضعیت عرضه و تقاضای تریاک، کوکائین، کانابیس، محرک های نوع آمفتامین و مواد روان گردان جدید ارائه می دهد و تأثیرات این مواد را بر حوزه سلامت تشریح می کند. این گزارش همچنین از طریق ارائه داده های متقن و دقیق پیامدهای مخرب مصرف مواد اقدام به روشن گری در سطحی جهانی می کند.

پی‌نوشت‌ها

[۱] UNODC (2019) World Drug Report. Vienna

https://wdr.unodc.org/wdr2019/

[i] https://www.unodc.org/unodc/en/frontpage/2019/June/world-drug-report-2019_-35-million-people-worldwide-suffer-from-drug-use-disorders-while-only-1-in-7-people-receive-treatment.html?ref=fs1

بازنشر این مطلب صرفاً با ذکر منبع «کادراس» بلامانع است