کادراس موسسه کادراس
۶ مه ۲۰۲۳ ایمن الصفدی وزیر خارجه اردن در مصاحبه با شبکه آمریکایی «سی ان ان» بدون اشاره به نقش شبکه بین‌المللی مواد مخدر، همکاری گروه‌های تروریستی و تولیدکنندگان مواد مخدر گفت که اگر دمشق اقدام جدی برای توقف قاچاق مواد مخدر به اردن و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس انجام ندهد؛«اقدامات لازم برای برخورد با این روند صورت خواهد گرفت». وی در ادامه از محتمل بودن گزینه حمله نظامی در صورت عدم توقف روند قاچاق مواد سخن به میان آورد. الصفدی در حالی دمشق را تهدید به حمله نظامی می‌کند که به گزارش «اکونومیست» شاهزادگان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نقش پررنگی در روند قاچاق کپتاگون در سراسر منطقه غرب آسیا، ترکیه و حتی بازارهای اروپایی دارند.
تنها دو روز پس از ایراد تهدیدات وزیر خارجه اردن، نیرو هوایی این کشور عربی اقدام به بمباران مناطق مرزی با سوریه کرد. به گزارش «روسیا الیوم» جنگنده‌های اردنی مناطقی را که منتسب به تولید مواد مخدر و روان گردان هستند را در درعا، تلی الخاره و الجموع هدف قرار دادند و مرعی الرمثان یکی از تاجران برجسته مواد مخدر را کشتند. پس از این حمله وزیر خارجه اردن در نشست مطبوعاتی با همتای هلندی خود این موضوع را تایید و از تشکیل تیم امنیتی- سیاسی مشترک میان سوریه و اردن برای مقابله با قاچاق مواد مخدر در مرز مشترک دو کشور خبر داد!
۱۳ ژوئن ۲۰۲۳ ارتش اردن با انتشار بیانیه‌ای از ساقط کردن پهپاد حامل ۵۰۰ گرم کریستال از مبدا خاک سوریه خبر داد. از این حمله به عنوان عملیات مشترک فرماندهی کل نیروهای مسلح، دستگاه‌های امنیتی و مدیریت مبارزه با مواد مخدر یاد شده بود. ارتش اردن در روزهای ۱۶و ۲۸ژوئن طی عملیات‌های مشابهی خبر از مقابله با پهپادهای حامل مواد داده بود. ۷جولای ایمن الصفدی وزیرخارجه اردن در نشست غیرحضوری «مقابله با تهدید مواد مخدر صنعتی» به میزبانی آمریکا مدعی شد که این کشور عربی تاکنون ۶۵ میلیون قرص کپتاگون غیرقانونی در مرز مشترک سوریه- اردن کشف و ضبط کرده است.در بیست‌وسوم جولای نخستین نشست امنیتی امان- دمشق پیرامون مبارزه با قاچاق مواد مخدر با حضور محمود عباس وزیر دفاع سوریه، یوسف الحنیطی فرمانده کل ارتش اردن و مدیران اطلاعاتی دو کشور برگزار شد. در جریان این نشست طرفین بر انجام اقدامات لازم و همکاری مشترک برای مقابله با این تهدید منطقه‌ای توافق کردند.
رسانه‌های اردنی پس از این نشست میان مقامات نظامی- امنیت سوریه و اردن بارها از هدف قرار دادن پهپادهای حامل مواد مخدر از مبدا خاک سوریه گزارش دادند. به عنوان مثال در روزهای پایانی سال ۲۰۲۳ میلادی ارتش اردن طی عملیاتی در ناحیه شرقی این کشور برای جلوگیری از ورود ۲۳۳ هزار قرص کپتاگون و ۱۰۰ کیلوگرم حشیش، سه قاچاقچی مواد مخدر را کشته است. ۱۶ آگوست ۲۰۲۳ گارد مرزی اردن در گزارشی قابل تأمل از هدف قرار دادن پهپادی خبر داد که نه حامل مواد مخدر، بلکه انتقال دهنده مواد منفجره به داخل خاک اردن بود. به نقل از خبرگزاری «عمون» سپاه مهندسی پادشاهی اردن این تهدید بالقوه علیه امنیت همسایه جنوبی سوریه را خنثی کرده است. انتشار چنین خبری به این معنا بود که تهدیدات ناشی از خاک سوریه از مرحله «مخدری» عبور کرده و وارد مرحله «تروریستی» شده است. به عبارت دیگر امان با مانور بر روی این خط خبری به دنبال کسب مشروعیت برای حمله مجدد به اهدافی در داخل خاک سوریه بود.
در ۱۹دسامبر ۲۰۲۳ نیرو هوایی اردن در حملاتی بی‌سابقه در داخل خاک سوریه، مدعی شد که مخفیگاه قاچاقچیان مواد مخدر را هدف قرار داده است. به گزارش «الشرق» در ۹ ژانویه ۲۰۲۴ ارتش اردن سه حمله به شهرک الشعب و عرمان در استان السویدا و یک حمله به مزرعه‌ای در روستای الملاح ترتیب داد. در این حملات مجموعاً نه شهروند غیرنظامی سوری کشته شدند. آخرین دور از تجاوز آشکار امان علیه تمامیت ارضی سوریه سبب شد تا دمشق با انتشار بیانیه‌ای ضمن محکوم کردن حملات اردن، اقدامات همسایه جنوبی را در تضاد با مسیر احیای روابط دوجانبه و توافقات کمیته مشترک برای مبارزه با باندهای جنایتکار و قاچاقچیان مواد مخدر بداند.
پس از آغاز ناآرامی‌های داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱، بسیاری از کشورهای عربی، من جمله اردن تبدیل به مسیر انتقال تروریست و سلاح به داخل خاک این کشور عربی شدند. در آن دوران کشورهای عضو بلوک محافظه‌کار سنی و محور اخوانی امیدوار بودند با حمایت مالی- تسلیحاتی از گروه‌های سلفی- تکفیری دولت قانونی اسد سقوط کرده و دمشق از مدار محور مقاومت خارج شود. متاسفانه یکی از نتایج حمایت دولت‌های منطقه از گروه‌های شبه نظامی و شبکه‌های مرتبط با جرائم سازمان یافته در خاک سوریه، رشد پدیده نارکوتروریسم در حوزه مدیترانه شرقی بوده است. به عبارت دیگر دولت اردن (ظاهراً) در حال مبارزه با پدیده‌ای است که خود یکی از عوامل شکل‌گیری آن در جنوب سوریه بوده است.
رسانه‌های نزدیک به جریان محافظه‌کار سنی مانند پایگاه «الحره» سعی دارند تا سلسله تجاوزات ارتش اردن به خاک سوریه را نبرد نیابتی امان علیه گروه‌های نارکوتروریستی مورد حمایت دولت‌های خارجی معرفی کنند. در این خط عملیات روانی قرار است تا ۳۷۵ کیلومتر مرز مشترک با سوریه علاوه بر قاچاق مواد مخدر به عنوان محلی برای انتقال سلاح و مهمات معرفی شود. در روی دیگر سکه اردن قصد دارد تا خود را حامی بازگشت سوریه به جهان عرب معرفی کند و با گرفتن انگشت اتهام به سوی «شبه‌نظامیان» زمینه دور کردن محور مقاومت از دمشق را فراهم کند.
شاید مهم‌ترین متغیر در خصوص حملات هوایی اردن به خاک سوریه, عدم امتیازدهی دولت اسد پس از بازگشت سوریه به اتحادیه عرب باشد. به گزارش روزنامه انگلیسی فایننشنال تایمز پس از تبدیل شدن دمشق به مرکز «دیپلماسی عربی» و چراغ سبز کشورهایی همچون پادشاهی عربی سعودی، مصر و اردن برای احیای روابط دوجانبه با سوریه، اعضای بلوک محافظه‌کار سنی امیدوار بودند که اسد امتیازهای نظامی، سیاسی و اقتصادی برای کشورهای عربی در نظر بگیرد؛ اما تاکنون اسد تمایلی به این کار نشان نداده است. امان به عنوان یکی از بزرگ‌ترین متحدان نظامی- امنیتی سنتکام در منطقه غرب آسیا به دنبال آن است تا با استفاده از ابزارهای «سیاسی» و «نظامی» زمینه کاهش حضور پایگاه‌های مستشاری و نظامی محور مقاومت در مناطق جنوبی سوریه را فراهم کند. اما تاکنون توفیقی در این زمینه به دست نیاورده است. همچنین اردن هاشمی به دنبال آن است تا به تدریج از طریق بازگشت ۱.۳ میلیون آواره سوری به سرزمین اصلی زمینه افزایش فشار به دمشق برای تن دادن به مفاد قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت و ورود گام‌به‌گام معارضان سوری به سپهر سیاسی همسایه شمالی را فراهم کند.
رایان پل محقق آمریکایی در امور خاورمیانه، با دیدی متفاوت اقدامات نظامی اردن را در مرز مشترک با سوریه رصد می‌کند. وی معتقد است مبارزه با «مواد مخدر» ظاهراً اقدام نظامی اردن در نقاط مرزی است. در نگاه این محقق، امان به دنبال جلوگیری از انتقال سلاح به کرانه باختری و تسلیح هسته‌های مقاومت در این منطقه است. برهمین اساس ارتش اردن با حمله پیش‌دستانه به نقاطی از خاک سوریه، به عنوان بازوی اجرایی تل‌آویو، قصد دارد تا جلوی تقویت گروه‌های مقاومت در غرب رود اردن را بگیرد.
