کادراس موسسه کادراس
بحران های اقتصادی منجر به آسیب های فراوانی به مردم افغانستان شده است. از زمان روی کار آمدن طالبان، ارزش پول ملی این کشور به یک سوم کاهش پیدا کرده و قیمت مواد غذایی اساسی بیش از دو برابر افزایش داشته است و طالبان از پس دستمزد کارمندان خود نیز بر نمی آید. با وجود همه این مشکلات ، بخشی از اقتصاد افغانستان توسط طالبان تقویت گشته است. در هفته اول دسامبر ۲۰۲۱، طالبان برداشت گیاه افدرا را در ولایات غور، فراه، نیمروز و بامیان ممنوع کرد.
اخبار این تصمیم طالبان، در رسانه های محلی افغانستان اعلام نشد و برخلاف گذشته در عرف دیپلماسی مخدری ، هیچ بیانیه ای برای رسانه های بین المللی در این زمینه وجود نداشت. بنابراین تعداد کمی بودند که به این سیاست جدید طالبان توجه کردند. با این وجود، تأثیر این ممنوعیت قابل توجه بوده است. افدرا که در زبان محلی با نام اومان شناخته می شود، گیاهی وحشی است که در ارتفاعات جنوبی و مرکزی افغانستان می روید و از سال ۲۰۱۶ به یکی از اجزای اصلی صنعت تولید مت آمفتامین یا «شیشه» در کشور افغانستان تبدیل شده است که کشت آن به سرعت در حال گسترش است. محصول چند ساله افدرا بین ماه های جولای و نوامبر برداشت می شود، بنابراین ممنوعیت طالبان تاثیری بر روند برداشت این محصول نداشت، چرا که مصادف با پایان فصل برداشت این محصول بود.
قبل از این ممنوعیت، قیمت به پایین ترین حد خود در چهار سال گذشته رسیده بود. زمانی که در سال ۲۰۱۸ تحقیق در مورد افدرا را در غزنی آغاز کردیم، قیمت افدرا تا ۱.۸۰ دلار در کیلوگرم رسیده بود. اما در نوامبر سال ۲۰۲۱، قیمت به ۰.۶۳ دلار در کیلوگرم کاهش یافته بود که عمده دلیل این کاهش، افزایش تعداد افرادی بود که برای جمع آوری این محصول اقدام می کردند. با وجود قیمت پایین در سال ۲۰۲۱، هیچ کمبودی برای افرادی که مایل به انجام این سفر بودند، وجود نداشت.
برداشت به گونه ای بود که در اواخر نوامبر ۲۰۲۱، بازار عبدالودود که نقطه کانونی صنعت مت آمفتامین در جنوب غربی افغانستان است، مملو از افدرای خشک و آسیاب شده بود و آزمایشگاه های افدرین در مجاورت آن به طور فزاینده ای فعال بودند. از آنجایی که بسیاری از تاجران در عبدالودود افدرا را از مناطقی مانند بادغیس، غور، هلمند و غزنی خریداری و ذخیره می کردند، بیش از ۲۵۰ تپه از این محصول در عبدالودود وجود داشت که ارتفاع اکثر آنها بیش از ۱.۶ متر بود.
با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای که در نوامبر ۲۰۲۱ گرفته شده و همچنین تصاویر زمینی که به‌طور مجزا توسط محققان فیلم‌برداری شده است، تخمین زده می‌شود که حجم کل افدرا در بازار ۱۱۸۸۶ متر مکعب می باشدکه به وسیله آن می توان چهار استخر شنای المپیک را پر کرد. با تبدیل افدرا به متامفتامین، این معادل به ۲۲۰ تن متریک می رسید که عبدالودود را به طور بالقوه به بزرگترین بازار عرضه مواد مخدر غیرقانونی در جهان تبدیل می کند.
در زیر ویدئوی کوتاهی وجود دارد که میزان افدرا را بین ژوئن ۲۰۱۸ تا دسامبر ۲۰۲۱ با اندازه‌گیری ردپای تقریبی تپه‌ها در متر مربع نشان می‌دهد. این ویدئو همچنین گسترش بازار عبدالودود را در طول زمان به منظور تطبیق با تجارت رو به رشد در حال وقوع، نشان می دهد.
با وجود چنین مقادیر زیادی از افدرا، تعجبی ندارد که قیمت این گیاه همراه با مشتقات آن یعنی افدرین و متامفتامین، کاهش یابد. در واقع، تا اوایل نوامبر ۲۰۲۱ ، قیمت افدرین به ۵۱ دلار در کیلوگرم و متامفتامین به ۲۰۰ دلار در کیلوگرم رسیده بود. با دو برابر شدن هزینه نهاده های وارداتی به دلیل کاهش ارزش افغانی( واحد پول افغانستان) ، میزان سود،کمتر از روزهایی بود که از داروهای بدون نسخه ساخته شده از افدرین استفاده می شده است.
در اوایل دسامبر ۲۰۲۱ ، ممنوعیت کشت گیاه افدرا توسط وزارت کشاورزی طالبان اعلام شد و این امر، آینده صنعت متامفتامین را با ابهاماتی روبه رو کرد . با این حال، تولیدکنندگان و بازرگانان در عبدالودود و خاشرود، به دور از مقاومت در برابر این ممنوعیت، از تاثیرات آن استقبال کردند. در عرض چند روز، قیمت متامفتامین به سطح ۳۲۰ دلار در کیلوگرم معادل قیمت در سال ۲۰۲۰ بازگشت و در اوایل ژانویه ۲۰۲۲، قیمت‌ها به ۵۷۰ دلار در کیلوگرم رسید. صنعت کلبه تولید افدرین نیز با افزایش بیش از چهار برابری قیمت ها تقویت شد و تا ژانویه ۲۰۲۲ به ۲۳۰ دلار در کیلوگرم رسید. سود از ۳۰ دلار به ازای هر کیلوگرم در سال ۲۰۲۰ که به کمتر از ۱۰ دلار به ازای هر کیلوگرم قبل از ممنوعیت رسیده بود، اکنون تقریباً به ۱۰۰ دلار در هر کیلوگرم رسیده است.
قبل از این رونق فعالیت، تولید مت آمفتامین در جنوب غربی افغانستان حدود ۱۰۰۰ تن متریک در سال بود. ۴۴۸ آزمایشگاه افدرین که قبلاً در این منطقه از طریق تصاویر ماهواره‌ای شناسایی شده بودند، به همراه آزمایشگاه‌های متامفتامین ، اشتغال تمام وقت برای حدود ۱۵۰۰ نفر ایجاد کردند. صدها هزار روز کار نیز برای تجارت، بارگیری، تخلیه و آسیاب افدرا در حین حرکت از کوه به بازار در عبدالودود مورد نیاز بود و امکان کار به صورت روزمزد که مورد نیاز منطقه بود را فراهم می کرد. در کوهستان، یک میلیون روز کار بیشتر در سال برای برداشت افدرا مورد نیاز برای این آزمایشگاه ها مورد نیاز بوده و درآمدی معادل ۲۲ میلیون دلار در سال را در منطقه ای با فرصت های درآمدی خارج از مزرعه ایجاد می کند.
به این ترتیب، در آغاز سال ۲۰۲۲ ، به سختی می توان مشاهده کردکه کسی از ممنوعیت افدرا توسط طالبان شکست خورده باشد. حتی آن‌هایی که در کوهستان‌ها می‌بایست بیشتر تحت تأثیر این ممنوعیت قرار می‌گرفتند، تحت تاثیر قرار نگرفتند، چرا که فصل درو هنوز به اتمام نرسیده بود و تقریباً دو برابر قیمت افدرا را که جمع‌آوری و خشک کرده بودند، به دست آوردند. و همچنین تاجرانی که افدرا را از غور به بکواه می‌برند، اکنون به ازای هر کامیون ۵۷۰۰ دلار به طالبان مالیات می دهند. این افزایش قابل‌توجهی نسبت به ۱۰۰۰ دلار پرداختی در زمانی است که طالبان صرفاً گروهی شورشی بود و دولت تشکیل نداده بود. آنها همچنان شاهد افزایش سود، به دلیل افزایش چشمگیر قیمت افدرا هستند.
افزایش مالیات بر تجارت افدرا و قاچاق مواد مخدر از طریق مرزها (از ۳.۷۵ دلار در هر کیلوگرم به ۷.۱۵ دلار در هر کیلوگرم) به موهبتی برای طالبان تبدیل شده است و سالانه ۲۶ میلیون دلار برای خزانه آنها سود آوری دارد که افزایش قابل توجهی نسبت به میزان ممکن است. آنها ۱۰ میلیون دلار قبل از افزایش مالیات به دست آوردند. به این ترتیب ممنوعیت افدرا یک لحظه مهم برای دولت طالبان است. تصمیم آنها برای ممنوعیت افدرا، تا کنون مزایایی را برایشان به همراه داشته است و این اقدام ایشان را می توان صرفا یک دستکاری ساده در بازار تلقی کرد که ناشی از نگاه بدبینانه است.
آزمایش واقعی در تابستان ۲۰۲۲ خواهد بود، یعنی زمانی که برداشت افدرا دوباره شروع می شود. لذا تنها زمان نشان خواهد داد که آیا طالبان مایل یا قادر به اجرای ممنوعیت و کاهش درآمد خود و کسانی هست که در زنجیره ارزش قرار دارند یا خیر. نادیده گرفتن این واقعیت دشوار است که افدرای خشک موجود در بازار عبدالودود در ۲۶ نوامبر ۲۰۲۱ ، اکنون ۱۲۵.۴ میلیون دلار ارزش دارد که سه برابر ارزشش پیش از ممنوعیت بود.
پیامدهای اقتصادی و سیاسی این ممنوعیت، ممکن است هزینه زیادی داشته باشد، به ویژه پس از زمستان سختی که بر مردم افغانستان گذشته است. در همین حال، نتیجه رونق در کشت افدرا و افزایش تولید مت آمفتامین، راه خود را به کشورهای مختلف در منطقه، و همچنین مناطق دورتر، از جمله شرق و جنوب آفریقا، استرالیا و در امتداد مسیر بالکان به ترکیه و احتمالاً فراتر از آن بازخواهد کرد.
از زمان ممنوعیت کشت افدرا توسط طالبان در نوامبر ۲۰۲۱، فروش این گیاه در بازار عبدالودود در بکواه به طور ناگهانی متوقف شده است. تخمین مقادیر افدرا که در بازار هوای آزاد فروخته می شود، با استفاده از تصاویر ماهواره ای انجام شده شده است ، که این کاهش سریع را نشان می دهد.
همچنین با استفاده از تصاویر ماهواره ای، می توان تأیید کرد که افدرا دیگر در این مکان یافت نمی شود. این مطابق با دستورالعمل مقامات طالبان در اوایل دسامبر ۲۰۲۱ است، زمانی که آنها به تاجران گفتند که دیگر نمی توانند افدرا را در عبدالودود ذخیره کنند و باید ذخایر موجود را به اتمام رسانند. همانطور که در تصاویر می شود دید، این اولین بار در چهار سال گذشته است که عبدالودود به طور کامل از هر گونه موجودی قابل مشاهده افدرا ، خالی می شود.
