جایگاه ترکیه در قاچاق مواد به اروپا

به طور کلی مسیر بالکان به سه مسیر فرعی تقسیم می شود که عبارتند از: مسیر جنوبی از طریق ترکیه، یونان، آلبانی و ایتالیا مشخص شده و علاوه بر این، یک مسیر مرکزی نیز از طریق ترکیه، بلغارستان، مقدونیه، صربستان، مونته نگرو، بوسنی و هرزگوین، کرواسی، اسلوونی  و منتهی به ایتالیا و اتریش وجود دارد. در آخر اینکه، مسیر شمالی از طریق ترکیه، بلغارستان و رومانی به سمت اتریش، مجارستان، جمهوری چک، لهستان یا آلمان ترسیم گردیده است. از مسیر بالکان مقادیر بزرگی از هروئین به هلند یا انگلستان قاچاق شده و از طریق این کشورها در کشورهای همجوار با آنها توزیع می شود. از جمله این کشورها می توان به ایرلند و یا کشورهای حوزه اسکاندیناوی اشاره کرد.

نقطه کلیدی در تمامی این مسیرها، ترکیه است که همچنان یک منطقه مهم در مسیرهای انتقالی و حمل و نقل بین المللی مطرح بوده و هروئین قاچاق به مقصد بازارهای اروپایی به طور عمده و به دلائل جغرافیایی از این مسیر و از این کشور عبور می نمایند. همانگونه که ملاحظه می شود، با توجه به مسیرهای گفته شده، وزن راهبردی ترکیه در سیاست ها و اقدامات اتحادیه اروپایی برای تاثیرگذاری بر مسیر بالکان بیش از پیش نمایان می گردد. این وزن به همراه برنامه های اتحادیه اروپایی، مسیر بالکان از مبداء افغانستان و در ادامه راه ترانزیتی از مسیر ایران را مورد توجه قرار می دهد و لذا سد بندی فیزیکی و اطلاعاتی مشترک ترکیه و اتحادیه اروپایی اهمیت زیادی پیدا می نماید.

ترانزیت مواد از افغانستان مرکز بیشترین کشت خشخاش دنیا از طریق ایران و سپس به ترکیه و از آنجا به کشورهای اروپایی، یکی از مهمترین جاذبه‌های قاچاق موادی مانند هروئین و مورفین و بسیار کمتر تریاک است. در سال ۲۰۱۸، بر اساس گزار ش‌ها کل کشفیات مورفین ترکیه ۳۴۵ کیلوگرم بوده است[۱] که بالاترین میزان کشفیات از سال ۲۰۰۷ است (بالاترین میزان کشفیات مورفین در ترکیه باز می گردد به سال ۲۰۰۲ به مقدار ۷۸۹ کیلوگرم). از اواخر دهه ۱۹۹۰ و اوایل ۲۰۰۰، مقادیر بالایی مورفین در ترکیه کشف و ضبط شد؛ این میزان از کشفیات در این سال‌ها می‌تواند ناشی از وجود لابراتورهای تولید هروئین در ترکیه و کشف آنها باشد. همچنین می تواند ناشی از بهبود عملکرد اجرای قانون در سال ۲۰۰۰ باشد[۲] که بر اساس اظهارات پلیس ترکیه در کاهش تعداد لابراتورها و متعاقباً میزان مورفین قاچاق شده نقش مهمی داشته است[۳]. در حال حاضر در منطقه مرزی ایران، عراق و ترکیه برخی لابراتورهای فعال تولید هروئین وجود دارد اما به نظر می‌رسد ظرفیت تولید این لابراتورها محدود است. با این همه، وجود احتمالی لابراتورها در این منطقه ممکن است باعث ادامه قاچاق مورفین در مقیاس کم شود.

ترکیه به عنوان یک کشور مهم در ترانزیت تریاک بر اساس میزان کشفیات به حساب نمی‌آید. اگرچه در سال‌های اخیر به نظر می‎رسد میزان کشفیات تریاک این کشور افزایش داشته اما این میزان بسیار اندک است و سالیانه کمتر از یک تن کشفیات ترکیه مربوط به تریاک می‌شود. بر اساس گزارش نهادهای اجرای قانون مقابله با مواد ترکیه در سال ۲۰۱۸، کل کشفیات تریاک ۷۰۹ کیلوگرم بود که در مقایسه با ۹۳۴ کلیوگرم کشفیات در سال ۲۰۱۷، ۲۵ درصد کاهش داشته است[۴]. تریاک می تواند از ایران یا از طریق مصرف کنندگانی که آن را مصرف می‌کنند به ترکیه وارد شود[۵] و یا به میزان کمتری از طریق مسیر زمینی به اروپا فرستاده می‌شود. کشفیات تریاک می‌تواند نشانه‌ای از وجود کارخانه‌های تولید هروئین نیز باشد؛ هر چند، به نظر می‌رسد از سال ۲۰۱۵ با ورود پناهندگان به ترکیه و بعد از آن اروپا این امر می‌تواند ناشی از مصرف تریاک توسط افرادی باشد که در نتیجه مهاجرت وارد ترکیه و اروپا شده‌اند. در حالی که مطالعات در این مورد تصویری آشفته و چند بعدی دارند، برخی از تحقیقات نشان می‌دهند، مهاجران ممکن است الگوهای مصرف مواد را از کشورهای خود به همراه دارند، ادامه داده و گاهی حتی الگوی مصرف آنها نیز تشدید شود[۶].

بر اساس گزارش پلیس مواد مخدر ترکیه، طی سال‌های اخیر چندین محموله کشفیات استیک انیدرد صورت گرفته که از طریق ترکیه به عراق و ایران منتقل شده و مقصد نهایی آنها افغانستان بوده است، این امر حاکی از جریان قاچاق معکوس پیش سازهای تولید هروئین در داخل ترکیه و مناطق دیگر است[۷]. در ماه می سال ۲۰۱۷، رسانه ها از کشف ۲۱۰ کیلوگرم استیک انیدرید در شهر باسکالا در استان وان ترکیه که در نزدیکی مرز مشترک با ایران قرار دارد، خبر دادند[۸]. همچنین در می ۲۰۱۹، رسانه ها از کشف ۶۵ کیلو استیک انیدرد در شهر یوکسکوا[۹] در استان هکاری، که در مرز ایران و عراق واقع شده، خبر دادند[۱۰]؛ مبدأ و مقصد هر دو کشفیات گزارش نشده است. بر اساس گزارش کشور ترکیه در سال ۲۰۱۸، کل کشفیات استیک انیدرد بیش از ۳۸۰۰۰ کیلوگرم است که نشان از افزایش ۶۰ درصدی در مقایسه با سال ۲۰۱۷ به میزان ۲۳۰۰۰ کیلوگرم دارد[۱۱]. این امر نشان می دهد ترکیه به عنوان کشور مهم در ترانزیت پیش سازها است و بعید است جذابیت آن برای قاچاقچیان کم شود.

 

سال	محل ضبط	مقدار (به کیلوگرم)	نقطه عزیمت	مقصد	ملیت افراد دستگیر شده همراه محموله
۲۰۱۳	گرجستان	۱۱۶	ارمنستان	اروپا	–
۲۰۱۴	ارمنستان	۸۵۰	ایران	گرجستان- اروپا	ترکیه‌ای و  گرجستانی
۲۰۱۴	گرجستان	۲۵۳۰	ج.آذربایجان	ترکیه	گرجستانی
۲۰۱۵	بلغارستان	۴۲	گرجستان	اروپا	ترکیه ای
۲۰۱۵	رومانی	۳۳۳	ج.آذربایجان، ترکیه، اوکراین	اروپا	–
۲۰۱۶	ج.آذربایجان	۵۰۰	ایران	بلژیک	بلاروسی
۲۰۱۷	ارمنستان	۱۰۵	ایران	گرجستان- اروپا	ترکیه ای
۲۰۱۸	ج.آذربایجان	۵۰۵	خاورمیانه	اروپا	–
۲۰۱۸	ج.آذربایجان	۱۰۵	ج نخجوان	ترکیه	–
۲۰۱۸	ج.آذربایجان	۲۶۰	ایران	–	ج.آذربایجان
۲۰۱۸	ج.آذربایجان	۱۰۸	ایران	ترکیه	–
۲۰۱۹	ج.آذربایجان	۹۳۳	ایران	اوکراین	آذربایجانی
۲۰۱۹	ج.آذربایجان	۳۰۴	ایران	اوکراین	اوکراینی

جدول ۱) کشفیات عمده هروئین در منطقه قفقاز و اروپای شرقی از ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹

 

بازنشر این مطلب صرفاً با ذکر منبع «کادراس» بلامانع است.