کادراس موسسه کادراس
موسسه کادراس در ادامه تلاش‌های خود در راستای آگاهی‌بخشی موثر جامعه در حوزه مواد و اعتیاد به مشارکت در تولید برنامه‌هایی با این محتوا و کارشناسی دقیق در رسانه ملی اقدام کرده است. برنامه هاشور از سلسله برنامه‌های شبکه رادیویی گفت‌و‌گو است که به مسائل و آسیب‌های اجتماعی می‌پردازد. در این راستا، به مناسبت هفته مبارزه با مواد مخدر برنامه کارشناسی با موضوع « چشم‌انداز مخدری جهان در آستانه روز جهانی مبارزه با مواد مخدر » با حضور «منصور براتی» و «فرزانه سهرابی»، پژوهشگران ارشد موسسه کادراس روی آنتن زنده رفت.
در این برنامه منصور براتی با اشاره به اینکه روندهای مصرف و الگوی مصرف مواد مخدر و قاچاق آن در دنیا متفاوت است. افزود: هرچه از گذشته به سمت حال حرکت می کنیم، ملاحظه می شود روند مصرف به سمت مواد صنعتی پیش می رود. البته هنوز در کشورمان ماده مخدر تریاک ۵۰ درصد مصرف را تشکیل می دهد. در حالی که براساس یک تحقیق شیوع شناسی در سال ۹۴ مواد مخدر حشیش و گل ۱۲ درصد بودند و ماده محرک شیشه ۹ درصد بوده است.
براتی سپس گفت: مواد مخدر از نوع قرص در ایران کمتر رایج است و ۶ نوع ماده شناخته شده وجود دارد. البته مصرف قرص شایع تر است و تعداد قرص های شناخته شده به ۶۰۰ نوع می رسد. باید توجه داشت در کشورمان به علت تثبیت شدن بازارها، به سختی امکان دارد مواد مخدری جدید جای خود را باز می کنند.
وی با اشاره به اینکه در ایران ماده مخدر گل در ابتدای سال ۹۰ جایگاهی نداشت اما چهار سال بعد شیوع مصرف آن شتاب زیادی گرفت که البته این موضوع مطابق روند جهانی است. این در حالی است که همزمان جایگاه ماده مخدر تریاک رو به کاهش گذاشته است، هرچند با وجودی که همچنان نیمی از مصرف کنندگان در کشور تریاک مصرف می کنند بعید به نظر می رسد در کوتاه مدت تریاک از صدر جدول مصرف انواع مواد مخدر پایین بیاید. درعوض شتاب و گسترش مصرف انواع مواد صنعتی، گل و شیشه رو به افزایش است. اما چون مصرف کنندگان تریاک هنوز تعداد زیادی دارند زمان می برد تا الگوی مصرف تغییر کند.
براتی در ادامه با اشاره به اینکه الگوی اول مصرف مواد مخدر حرکت از سمت مواد مخدر سنتی به سمت مواد صنعتی است که ایران و جهان رخ داده است، درباره الگوی دوم مصرف گفت: پایین آمدن سن اعتیاد در جهان عاملی است که تاحدی در کشورمان مصداق آن دیده می شود.
براتی درباره جایگاه درمان در ایران گفت: درمان یکی از مفاهیم مهم در حوزه اعتیاد است، چند مفهوم مهم در این رابطه داریم که به شکل کلیدواژه هایی مطرح هستند که از جمله آنها پیشگیری، مبارزه با عرضه و کاهش تقاضاست. درمان هم یکی از ابعاد کاهش تقاضاست.
وی افزود: طبق بررسی که انجام شده است ۱۲ تا ۱۳ هزار مرکز ترک اعتیاد در کشور داریم که اقدام به برنامه های سم زدایی می کنند این رقم و آمارها قابل توجه است. وجود این مراکز ترک اعتیاد بسیار مغتنم است و بخش بزرگی از زحمت به دوش این افراد است اما یک ایرادی که در بخش درمان وجود دارد و به عنوان یک خلاء و مشکل مطرح است این است که آمار «عود» یا بازگشت به مصرف پس از درمان در این مراکز بسیار بالاست. براتی درباره آمار بازگشت به مصرف مواد مخدر این طور توضیح داد: طبق آمارهای رسمی که پلیس مبارزه با مواد مخدر یا دست اندرکاران بخش مقابله با مواد مخدر می دهند ۹۰ درصد افراد بعد از درمان بازگشت به مصرف می کنند.
در ادامه برنامه هاشور از شبکه رادیویی گفت‌و‌گو فرزانه سهرابی با اشاره به اینکه پیشبرد برنامه های پیشگیرانه براساس تجربه جهانی و بر اساس روندها در ایران سوددهی بالایی دارد و توجه به این موضوع برای اتخاذ استراتژی مناسب در حوزه پیشگیری لازم است، گفت: البته نمی توان برنامه های درمان و مقابله با عرضه در داخل را نادیده گرفت؛ پیشگیری، درمان و مقابله با عرضه اضلاع مثلثی هستند که باید با هم و در کنار هم حرکت کنند.
وی تأکید کرد: در ایران رشد اعتیاد سه برابر جمعیت است، در خوشبینانه‌ترین حالت اگر رشد جمعیت در کشور ۲ درصد در نظر گرفته شود، رشد اعتیاد سالانه حدود ۶ تا ۸ درصد است. مقایسه این آمارها وخامت اوضاع را نشان می دهد که بخشی از آن مربوط به گسترش مصرف مواد مخدر میان جوانان و نوجوانان است و به نگرانی ها می افزاید.
وی ادامه داد: به تازگی در برنامه های ستاد مبارزه با مواد مخدر تأکید زیادی بر اجتماعی شدن مبارزه با اعتیاد شده و تأکید اصلی بر توجه به حوزه پیشگیری است. البته اینکه ۱۰ درصد جمعیت کشور مبتلا به اعتیاد هستند و اینها برای درمان و خروج از چرخه مصرف برنامه می خواهند موضوعی مستقل و قابل توجه است، اما از سوی دیگر برای ۹۰ درصد بقیه جمعیت –به طور جدی- باید برنامه های پیشگیری از اعتیاد نیز دنبال شود.
سهرابی در بخش دیگری با بیان اینکه طی یکسال اخیر تغییر رویکردی در نگاه ها به حوزه پیشگیری و حتی بخش درمان صورت گرفته است، گفت: حرکت از دیدگاه های صرف انتظامی و پزشکی خارج شده است. در این مدت برنامه های ستاد مبارزه با مواد مخدر و حتی روزشماری که برای هفته مبارزه با مواد مخدر تعیین شده نشان از اولویت رویکرد اجتماع محور، با تاکید بر مسئولیت اجتماعی و نقش مردم و پژوهش دارد. وی ادامه داد: امروز در همه دنیا ثابت شده است که معضل اعتیاد یک موضوع فردی نیست و برای درمان و کنترل آن نیاز به مشارکت اجتماعی است
سهرابی با اشاره به اینکه امروزه غلبه گفتمانی در حوزه اعتیاد که مثلا اعتیاد یک بیماری است یا جرم است به حاشیه رفته و باید در کنار توجه به این گفتمان‌ها، راه را برای ظهور گفتمان‌های دیگر مانند گفتمان اجتماعی شدن مبارزه با اعتیاد و مواد در کشور هموار کرد، ادامه داد: تا کنون در کشورمان کمتر از رویکرد اجتماعی شدن مبارزه با اعتیاد صحبت شده ، اما امروزه – در دنیا و ایران- به این نتیجه رسیدند که دولت تنها کارگزار حل موضوع اعتیاد نیست بلکه باید مردم خودشان به میدان بیایند. در این خصوص حضور نهادهای مردمی و موسسات غیرانتفاعی و افراد نیکوکار و خیرین اهمیت ویژه ای دارد.
