کادراس موسسه کادراس
همه ساله همزمان با روز جهانی مبارزه با مواد، دفتر مقابله با جرم و مواد سازمان ملل بر اساس تحولات و روندهای جهانی گزارشی تحت عنوان «گزارش جهانی مواد» منتشر می‌کند. گزارش سال ۲۰۲۰ این دفتر با توجه به همه‌گیری جهانی کرونا ویروس، علاوه بر اینکه گزارشی جامع از تاثیر کرونا ویروس بر بازار مواد روندهای جهانی آن ارائه داده است، کتابچه‌ی دوم را به بررسی روند و تحولات انواع مواد مصرفی، شیوع آنها، میانگین سنی و تاثیر مصرف مواد بر سلامتی برای سال ۲۰۲۰ اختصاص داده است. همچنین طبق آمار این گزارش تعداد مصرف‌کنندگان جهان دست‌کم ۲۶۹ میلیون نفر هستند.
بر اساس اطلاعات این کتابچه، در سال ۲۰۱۸، ۲۶۹ میلیون نفر در سراسر جهان حداقل یکبار در سال گذشته انواع مواد را مصرف کرده‌اند. این آمار دربرگیرنده ۵٫۴ درصد جمعیت جهانی بین ۱۵ تا ۶۴ است و تقریباً از هر ۱۹ نفر ۱ نفر تجربه مصرف مواد را داشته است. از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸، تعداد تقریبی مصرف‌کنندگان مواد از ۲۱۰ میلیون به ۲۶۹ میلیون رسیده است، به عبارتی بیش از یک‌چهارم یا ۲۸ درصد افزایش آمار مبتلایان در این فاصله زمانی بوده که البته باید عامل رشد جمعیت جهانی را هم در نظر گرفت. در نتیجه آمار مصرف کنندگان مواد در جهان بیش از ۱۲ درصد رشد داشته و از ۴٫۸ درصد جمعیت بزرگسالان مصرف کننده مواد در سال ۲۰۰۹ به ۵٫۴ درصد در سال ۲۰۱۸ رسیده است.
در طول یک دهه گذشته، تنوع مواد موجود در بازار انواع مواد، موجب شده تا علاوه بر مواد سنتی گیاه‌پایه مانند کانابیس، کوکائین و هروئین، استفاده از مواد صنعتی و استفاده غیر پزشکی از داروهای تجویزی گسترش یابد. در دسترس بودن مواد بسیار قوی، افزایش و ظهور انواع مواد جدید و استفاده دائمی از آنها توسط مصرف کنندگان، چالشی جدید در حوزه پیشگیری و درمان مصرف کنندگان ایجاد کرده و اختلالات مربوط به مصرف مواد را نسبت به گذشته افزایش داده است.
در سال های اخیر صدها مورد NPS تولید شده است. اکثریت آنها را محرک های مبتنی بر گیرنده های آگونیست کانابیوئید مصنوعی تشکیل می‌دهند. این درحالیست که اوپیوئیدها (مشابه فنتانیل و اوپیوئیدهای تحقیقی) نیز شمار فزاینده ای از NPS ها را تشکیل می دهد. هر گروه از NPS ها (مثلاً محرک ها) شامل طیف وسیعی از مواد شیمیایی است. بنابراین پیامدها و اثرات تخریبی مصرف آنها غیرقابل پیش‌بینی و گاهی عواقب جدی بر سلامت انسان مانند افزایش مرگ و میرها دارد. تقاضا برای مصرف بیشتر مواد روان‌گردان جدید با توجه به ظهور انواع جدید آنها گذرا و موقتی است و به غیر از مصرف میان برخی از مردم گروه‌های حاشیه‌ای ، جایگاه چندانی در بازار مصرف جهانی مواد ندارد. با این حال، الگوی مصرف مواد روان‌گردان جدید، به ویژه گیرنده‌های آگونیستی کانابینوئید مصنوعی[۱] میان گروه‌های حاشیه‌ای، آسیب‌پذیر اجتماعی مانند افرادی بی‌خانمان و افرادی که در زندان به سر می‌برند یا به صورت مشروط بیرون از زندان هستند، مشاهده شده است.
امروزه یکی از نگرانی‌‌های اصلی کشورها، مصرف غیرپزشکی داروهای تجویزی و دیگر مواد اپیوئید مصنوعی مانند فنتانیل است که منجر به افزایش مداوم مرگ و میر ناشی از بیش مصرفی اوپیوئیدها در سال ۲۰۱۸ شده است. به نظر می‌رسد در مناطق فرعی مانند غرب، مرکز و شمال آفریقا، بازار مصرف غیرپزشکی ترامادول رشد چشمگیری داشته است.
بیش از ۳۵ میلیون نفر از اختلالات مصرف مواد رنج می‌برند
از بین ۲۶۹ میلیون نفری که در سال ۲۰۱۸ از انواع مواد مصرف کرده‌اند، حدود ۳۵٫۶ میلیون نفر از اختلالات مصرف مواد رنج می‌برند. به این معنا که از الگوی خطرناک مصرف مواد پیروی یا اینکه برای مدتی آن را تجربه کرده‌اند و در نتیجه نیاز به درمان دارند. این موضوع مربوط به شیوع جهانی اختلالات مصرف مواد بین جمعیت ۱۵ تا ۶۴ سال است که شیوع آن بین این گروه سنی حدود ۰٫۷ درصد است.
کانابیس رایج‌ترین ماده مصرفی در جهان
در سال ۲۰۱۸، حدود ۱۹۲ میلیون نفر حدود ۳٫۹ درصد جمعیت جهانی بین ۱۵ تا ۶۴ سال مصرف کننده کانابیس بوده‌اند. مصرف کانابیس در سال ۲۰۱۸ در آمریکای شمالی با ۱۴٫۶ درصد، استرالیا و نیوزلند با ۱۰٫۶ درصد و غرب و آفریقای مرکزی با ۳٫۳ درصد به طور قابل توجهی بالاتر از میانگین جهانی مصرف بوده است.
در سال ۲۰۰۹، گزارش شده است که مصرف کانابیس در آمریکای مرکزی، آمریکای شمالی، استرالیا و نیوزلند که بازار مصرف دارند، تثبیت یا کاهش یافته است، اما با افزایش استفاده در بسیاری از کشورهای آفریقایی و آسیا این روند کاهشی در همان سال جبران شد. یک دهه بعد و امروز بر اساس گزارش ۲۰۲ دفتر مقابله با جرم و مواد سازمان ملل متحد، روند استفاده از کانابیس در اروپای غربی و مرکزی به طور کلی ثابت بوده و در آمریکای شمالی، آفریقا و آسیا به طور قابل توجهی با افزایش روبرو بوده است. [۲]
پی‌نوشت‌ها
[۱] Synthetic Cannabinoid Receptor:
نوعی از گیرنده‌های سطح سلول هستند که به خانواده گیرنده‌های پروتیین جی تعلق دارند. به وسیله سه گروه از لیگاندها فعال می‌شوند. اندوکانابینوئیدها (در بدن پستانداران ساخته می‌شود), کانابینوئیدهای گیاهی مانند تتراهیدروکانابینول و کانابینوئیدهای سنتتیک مانند HU-210. همه انواع کانابینویید محلول در چربی هستند.
[۲] United Nation Office on Drugs and Crime, “World Drug Report 2020”, Booklet_2. P .10-11. https://wdr.unodc.org/wdr2020/field/WDR20_Booklet_2.pdf
بازنشر این مطلب صرفاً با ذکر منبع «کادراس» بلامانع است
