کادراس موسسه کادراس
کانابیس رایج‌ترین ماده و اوپیوئیدها خطرناک‌ترین
در سال ۲۰۱۸، با مصرف کانابیس توسط حدود ۱۹۲ میلیون نفر، این ماده به پرمصرف‌ترین ماده جهان مبدل شد. در مقایسه با آن، ۵۸ میلیون تن نیز انواع اوپیوئیدها را مصرف کرده‌اند. اما آن تعداد کمتر مصرف کنندگان درباره آسیب‌های ناشی از مصرف اوپیوئیدها دروغ می‌گویند. ۶۶ درصد مرگ‌های ناشی از مصرف مواد (حدود ۱۶۷ هزار تن) که در سال ۲۰۱۷ برای افراد دارای اختلال مصرف مواد روی داده، از مصرف این دسته از مواد ناشی شده است. در واقع ۵۰ درصد از ۴۲ میلیون سالی که (۲۱ میلیون سال) با مصرف انواع مواد به صورت معلولیت و یا مرگ زودرس از جهانیان دزدیده شده، مربوط به گروه اوپیوئیدها است.
مصرف غیر درمانی اوپیوئیدهای مصنوعی به بحران سلامت عمومی منجر می‌شود.
در غرب، مرکز و شمال آفریقا، بحران اوپیوئیدها با مصرف ترامادول در حال تشدید شدن است؛ در شمال آمریکا نیز همین وضعیت به دلیل مصرف فنتانیل‌ها به‌وجود آمده است. اگرچه این مناطق از منظر اقتصادی، جمعیتی یا الگوهای عمومی مصرف مواد شباهت کمی به هم دارند، اما هر دو به دلیل دسترسی آسان و ارزانی قیمت تمام شده، با بحران اوپیوئید دست به گریبان هستند.
در آمریکای شمالی، مصرف اوپیوئیدهای صنعتی همچون فنتانیل، دو دهه است که به افزایش مرگ‌های ناشی از بیش‌مصرفی انجامیده. در سال ۲۰۱۸ مصرف فنتانیل در مجموع دو سوم ۶۷٫۳۶۷ مرگ ناشی از بیش‌مصرفی ثبت شده در ایالات متحده را به نام خود رقم زد. کانادا هم یافته‌های مشابهی را البته با آمار کمتری گزارش داده است. مرگ‌های ناشی از بیش‌مصرفی فنتانیل عمدتاً از این امر ناشی می‌شود که قدرت فنتانیل موجود در بازار مواد غیرقانونی، قابل پیش‌بینی نیست.
در غرب، مرکز و شمال آفریقا، بازار مصرف غیردارویی ترامادول رشد چشمگیری کرده است. در این منطقه شمار فزاینده‌ای از افراد دارای اختلال مصرف ترامادول خواستار درمان شده‌اند. همچنین مقدار ترامادول کشف شده در جهان نیز به طرزی قابل توجهی تا ۱۲۵ تن در سال ۲۰۱۷ افزایش یافت. با این وجود وقتی در سال ۲۰۱۸ قانون جدیدی درباره ترامادول در هند به تصویب رسید، کشفیات جهانی به ۳۲ تن تنزل کرد.
سهولت تولید و نیز پایین بودن هزینه‌های تولید در غیاب قواعد بین‌المللی نظارت بر ترامادول و بسیاری از مشتقات فنتانیل و یا پیش‌سازهای آنها به این هر دو بحران دامن زده است. دو بحران مذکور از طریق دسترسی به مواد در بازار دارو و نیز بازار غیرقانونی به دشواری رهگیری و جلوگیری از سوء مصرف انجامیده است.
افزایش مصرف مواد محرک
کوکائین و مت‌آمفتامین‌ها اصلی‌ترین مواد بازار محرک‌ها به حساب می‌آیند و شیوع آنها در حال افزایش است.
در سال ۲۰۱۸ حدود ۱۹ میلیون تن در جهان کوکائین مصرف کرده‌اند، که بخشی از این افزایش در نتیجه محبوبیت مصرف این ماده در شمال آمریکا و اروپای غربی بوده است. در همان سال نزدیک به ۲۷ میلیون نفر نیز انواع مت آمفتامین‌ها را مصرف کرده‌اند. مصرف محرک‌های آمفتامینی[۱] در جنوب و شرق آسیا رواج چشمگیری دارد. طبق اطلاعات موجود در دو دهه گذشته مصرف مت‌آمفتامین در این دو منطقه گسترش یافته است.
کوکائین و مت‌آمفتامین در برخی بازارها ظرفیت هم‌زیستی از خود نشان می‌دهند و به عنوان جایگزین یک دیگر نیز عمل می‌کنند. به این ترتیب با افت مصرف یکی، مصرف دیگری افزایش می‌یابد یا با تغذیه بازار مشابه با افزایش یا کاهش موازی.
افزایش ریسک تزریق مواد در نتیجه شیوع کووید – ۱۹
حدود ۱۱٫۳ میلیون نفر در سال ۲۰۱۸، مواد را از طریق تزریق مصرف کردند، این امر مسئول شیوع ۱۰ درصد HIV در جهان است. بیش از ۱ میلیون نفر از افرادی که مواد تزریق می‌کنند دارای HIV هستند و ۵٫۵ میلیون نفر از آنان نیز از هپاتیت سی رنج می‌برند. از حدود ۵۸۵ هزار مورد فوت مرتبط با مواد در سال ۲۰۱۷، نیمی از آن ناشی از بیماری‌های کبدی بوده که در نتیجه شیوع هپاتیت سی به‌وجود آمده بود و در افرادی که مواد تزریق می‌کنند، عمدتاً درمان نشده باقی می‌ماند.
از سوی دیگر کمبود اوپیوئید ناشی از اعمال محدودیت‌های کرونایی ممکن است مصرف کنندگان را به صرافت جایگزین کردن ماده مصرفی خود با مواد در دسترس‌تری نظیر الکل و بنزودیازپین‌ها[۲] یا ترکیب کردن مواد مصنوعی بیاندازد. همچنین ممکن است الگوهای خطرناک‌تر مصرف مانند تزریق در نتیجه این محدودیت‌ها گسترش پیدا کند.
رکود مالی و نیز فاصله‌گذاری اجتماعی نیز می‌تواند اثر مضاعفی بر افرادی که مواد تزریق می‌کنند برجا بگذارد. افزون بر آسیب‌پذیری بیشتر در برابر کووید – ۱۹ و پیچیدگی‌های ناشی از این بیماری در نتیجه ضعف سیستم ایمنی بدن، آنها همچنین ممکن است با مسائل بیشتری در دسترسی به درمان و دیگر خدمات بهداشتی نیز روبهرو شوند.
محدودیت‌های کرونایی ممکن است به افت مصرف برخی مواد منجر شود.
اجرای محدودیت آمد و شد و تجمع در کنار فاصله‌گذاری اجتماعی برای جلوگیری از شیوع کووید – ۱۹ ممکن است به کاهش مصرف کلی منجر شود، هرچند در کوتاه مدت و تا هنگام برداشته شدن محدودیت‌ها. این امر به ویژه درباره موادی که در بارها و یا کلوپ‌ها و جشنواره‌های موسیقی مصرف می‌شود، صادق است. تا کنون نیز در برخی کشورها کمبود عرضه گزارش شده و به افزایش بهای مواد انجامیده است.
زنجیر عرضه
عرضه مواد گیاه پایه با وجود اندکی کاهش هنوز در سطح بالایی قرار دارد.
در سال ۲۰۱۹ شاهد آن بودیم که مناطق تحت کشت تریاک برای دومین سال پیاپی روندی کاهشی را در افغانستان و میانمار از سر گذراند. اما ارقام ثبت شده هنوز نسبت به دهه گذشته به شدت بالا هستند. مقادیر کشف شده در سال ۲۰۱۸ نیز کاهش چشمگیری را نسبت به سال قبل نشان می‌دهد، اما با این حال از منظر رکورد زدن، در مقام سوم کل سال‌ها در سطح جهان قرار گرفته است. تقریباً ۸۰ درصد کشفیات جهانی در آسیا روی داده که مسئول عرضه بیش از ۹۰ درصد تریاک غیرقانونی جهان است.
کشت بوته کوکائین اما در سطح بسیار بالایی باقی مانده است. سطح زیر کشت نیز در سال‌های ۲۰۱۷ – ۲۰۱۸ ثابت مانده و حتی اندک کاهشی که در بولیوی و کلمبیا می‌بینیم تغییر کلانی را پدید نیاورده است. هرچند، میزان تخمینی تولید جهانی کوکائین دیگر بار رکورد کلی را شکسته و البته میزان کشفیات کوکائین نیز اندکی افزایش یافته که البته آنهم رکورد جدیدی به شمار می‌آید.
بازارهای آمفتامین
مواد محرک همچنان در وضعیت رشد هستند.
برخلاف مواد گیاه پایه از جمله کوکائین و هروئین، برای ارزیابی وضعیت تولید محرک‌های آمفتامینی نمی‌توان از روش‌های چندان دقیقی استفاده کرد. با این وجود برخی شاخص‌ها نشان از آن دارند که بازار جهانی این مواد به‌ویژه مت‌آمفتامین در حال گسترش است. در بین مقادیر کشفیات مت‌آمفتامین ها نیز محرک های آمفتامینی بیشترین میزان را در سطح جهان داردند و با ۲۲۸ تن رکورد جدیدی ثبت کرده اند. همچنین نشانه‌هایی از گسترش چشمگیر در میزان قاچاق مواد در بازارهای منطقه‌ای اصلی شمال آمریکا و نیز آسیای جنوبی. درحالیکه عرضه در چین در سال‌های اخیر کاهش قابل توجهی را تجربه کرده (اکنون به پایین‌ترین سطح در یک دهه گذشته رسیده است). از منظر خلوص نیز هم در قالب کریستالی و هم به صورت قرص در جنوب شرق آسیا شاهد افزایش هستیم.
[۱] . ATS
[۲] . benzodiazepine
بازنشر این مطلب صرفاً با ذکر منبع «کادراس» بلامانع است
