کادراس موسسه کادراس
امروزه یکی از آسیب های رایج در میان جوامع بشری، رشد آفتی فراگیر به نام «اعتیاد» است. محققان و کارشناسان علل متعددی را برای اعتیاد افراد به الکل و یا مواد مخدر ذکر کردند، که هر کدام در بستر خاصی می تواند، شانس وابستگی فرد به یکی از انواع مواد را افزایش دهد. ما در ادامه این متن نگاهی به برخی عوامل که میزان ریسک ابتلا افراد به اعتیاد را افزایش می دهد، خواهیم انداخت.
به گزارش سایت علمی «هلث لاین[۱]» افراد مختلف با هر اعتقاد و پیشینه ای ممکن است اعتیاد را تجربه کنند. فهم این نکته که چرا برخی افراد بیش از دیگران مستعد ابتلا به اعتیاد هستند، دشوار است. صرف نظر از نقش تربیت و ویژگی های اخلاقی هر فرد، عوامل دیگری نیز میزان ریسک اعتیاد افراد به الکل یا سایر مواد مخدر را افزایش می دهند. ژنتیک[۲]، محیط[۳]، تشخیص دوگانه[۴]، نخستین تجربه مصرف مواد مخدر، نوع مواد مصرفی و سن از جمله عواملی هستند؛ که نقش مهمی در روی آوردن افراد به اعتیاد دارند. همچنین گونه های خاصی از مواد و روش های استفاده از آن ها در مقایسه با دیگر مواد اعتیاد آورتر هستند.
ژنتیک
تمایل افراد به اعتیاد، لزوما نشانه ضعف اراده یا فقدان صفات اخلاقی نیست. واکنش های شیمیایی که در مغز فرد هنگام مصرف مواد رخ می دهد با واکنش های شیمیایی در مغز فرد دیگر کاملاً متفاوت است. این مسئله به ما نشان می دهد که چرا یک نفر ممکن است، هر چند وقت یکبار برای کسب لذت سیگار بکشد، در حالی که شخص دیگر نیاز به مصرف روزانه سیگار داشته باشد. عامل وراثت یکی از متغییر های مهم در ایجاد تمایل در افراد برای مصرف مواد مخدر است. به گزارش موسسه ملی سوء مصرف مواد مخدر، عامل وراثت نقش جدی در گرایش افراد به سمت مصرف الکل، نیکوتین یا سایر مواد مخدر دارد. اگر در میان اعضا خانواده شما افرادی هستند که سابقه اعتیاد به یکی از مواد مخدر را دارند، شانس معتاد شدن شما افزایش خواهد یافت.
محیط
در سوی دیگر عوامل محیطی نیز می توانند احتمال گرایش افراد به سمت اعتیاد را افزایش دهند. عدم توجه به کودکان و نوجوانان توسط والدین می تواند منجر به افزایش ریسک مصرف الکل و سایر مخدر ها در این گروه سنی شود. جوانانی که با بی توجهی والدین روبه رو می شوند، ممکن است برای کنار آمدن با احساسات منفی خود به سمت مصرف الکل و انواع مواد مخدر بروند.
فشار گروه همسالان یکی از متغییر های محرک افراد به سمت اعتیاد، بویژه در میان جوانان است. در مواردی نیز که در ظاهر فشار از سوی گروه همسالان وجود ندارد، وجود دوستان معتاد می تواند سبب ایجاد انگیزه در فرد برای تجربه مواد شود. وجود مواد مخدر جمع های دوستانه نیز می تواند روند گرایش فرد به سمت اعتیاد را تسریع کند. به عنوان مثال وجود مقداری زیادی از الکل در بسیاری از محیط های اجتماعی که دانشجویان در آن ها حضور دارند، بسیار رایج و محبوب است. اگر شخصی به دنبال ترک اعتیاد است، یکی از شروط لازم آن دوری و پرهیز از برخی فعالیت ها، افراد و … است. به عنوان مثال لازم است تا شخص از افرادی که پیش از این با آن ها تجربه مصرف مواد داشته است، دوری کند. همچنین ممکن است فرد در برخی محافل و موقعیت های اجتماعی اشتیاق به مصرف مواد داشته باشد، که باید از آن محیط ها نیز دوری کند.
تشخیص دوگانه
در علم پزشکی اگر شخصی به شکل هم زمان دچار اختلال اعتیاد و هم دچار بیماری روانی مانند افسردگی باشد، اصطلاحاً وی دچار بیماری «تشخیص دوگانه» می شود. وجود زمینه های بیماری روانی در فرد می تواند، ریسک اعتیاد را در وی افزایش دهد. اعتیاد نیز به نوبه خود می تواند، سبب تشدید مشکلات روانی شود. این مسئله سبب ایجاد یک چرخه معیوب می شود، که در طی آن سرعت عوارض و بیماری در فرد افزایش می یابد. افراد مبتلا به بیماری افسردگی ممکن است تصور کنند، که مصرف مواد می تواند علائم افسردگی در ایشان را کاهش دهد؛ اما واقعیت آن است که مصرف این مواد در طولانی مدت می تواند سبب تشدید علائم این بیماری در فرد شود.
دیگر مسائل مربوط به حوزه پزشکی نیز می تواند خطر ابتلاء افراد به اعتیاد را افزایش دهد. به عنوان مثال، اگر فرد قرص مسکن نسخه ای مصرف می کند، ممکن است بیش از دیگران در معرض اعتیاد باشد. یک اختلال یا بیماری نیز می تواند شیوه زندگی شخص را تغییر داده و به سمت اعتیاد هدایت کند.
نخستین تجربه مصرف مواد مخدر
نخستین تجربه مصرف مواد، دیگر متغییر تاثیر گذار در فرآیند اعتیاد افراد است. تحقیقات انجام شده نشان می دهد که جوانان بالغ در گروه سنی ۱۸ تا ۲۴ سال که اقدام به مصرف الکل یا سایر مواد مخدر می کنند، احتمال معتاد شدن آن ها افزایش می یابد. روی آوردن به اعتیاد در دوران جوانی می تواند به روی رشد ذهنی شخص تاثیر گذاشته و با افزایش سن و تشدید اعتیاد، فرد را مستعد ابتلا به اختلالات روانی کند.
نوع مواد مخدر
در حالی که اعتیاد به برخی مواد مخدر در حال پیشرفت تدریجی است، برخی مخدرهای دیگر با سرعت بیشتری در حال همه گیری هستند. مخدرهایی همچون کوکائین[۵]، هروئین[۶] و مت آمفتامین[۷] بیش از الکل یا ماری جوانا[۸] اعتیاد آور هستند. این مواد ها در مرحله ترک نیز عوارض جسمی خطرناک برای فرد در پی دارند. این مسئله ممکن است فرد را در جبر مصرف بیشتر قرار دهد تا بتواند از عوارض ترک اعتیاد رها شود! چنین وضعیتی می تواند روند اعتیاد در فرد را تسریع کرده و خطر عوارض جدی ناشی از مصرف بیش از حد مواد را افزایش دهد.
شیوه استعمال
همان طور که برخی مواد می توانند از سایر مواد مخدر اعتیاد آور تر باشند، روش استعمال مواد نیز می تواند خطر اعتیاد را در فرد افزایش دهد. داروهایی که به شکل دود یا تزریق مصرف می شوند، بیش از مواد خوردنی اعتیاد آور هستند. وقتی شخص سیگار می کشد یا مواد تزریق می کند، مواد مصرف شده به شکل مستقیم وارد خون یا مغز فرد می شود و از فیلترهای بدن مانند کبد یا کلیه عبور نمی کند.
پیشگیری
حتی اگر عوامل محرک بسیاری برای سوق دادن افراد به سمت اعتیاد وجود داشته باشد، آن ها می توانند با آگاهی از این مسیر اشتباه بازگشته و از آن اجتناب کنند. عواملی که ریسک اعتیاد در افراد را افزایش می دهد، لزوما سبب معتاد شدن آن ها نمی شوند. اگر محرک های زیادی در زندگی فرد وجود دارد، وی باید این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارد. ایشان می توانند به فرد درباره اعتیاد، خطر ابتلاء و راه های جلوگیری از آن مشورت داده و به وی کمک کنند. در آخر باید گفت اگر فکر می کنید دچار اعتیاد به ماده مخدری شده اید، از پزشک خود کمک بخواهید. پزشک ممکن است به فرد مشاوره، دارو یا سایر گزینه های درمانی را پیشنهاد کند.
[۱] https://www.healthline.com/health/addiction/risk-factors#type-of-drug
[۲] Genetics
[۳] Enviroment
[۴] Dual diagnoses
[۵] Cocaine
[۶] heroin
[۷] methamphetamines
[۸] marijuana
