کادراس موسسه کادراس
پاکستان سه کنوانسیون مرتبط به کنترل مواد مخدر را به امضا رسانده است. تک کنوانسیون مواد مخدر ۱۹۶۲ (و اصلاحیه آن توسط پروتکل سال ۱۹۷۲) مبنی بر محدود کردن مالکیت، استفاده، تجارت، توزیع، واردات، صادرات، تولید مواد مخدر – تریاک، کوکائین و مشتقات آن، کانابیس- و کنوانسیون مواد روان‌گردان سال ۱۹۷۱ و ۱۹۶۱ مبنی بر کنترل مواد روان‌گردان مانند محرک‌های عصبی و مواد روان‌گردان غیرقانونی در سال ۱۹۸۸ و نیز اقداماتی که منجر به نقض مقررات مبارزه با پول‌شویی باشد. پاکستان با امضای تعهدات بین‌المللی و تعهد به انجام آن، اهداف این کنوانسیون‌ها را وارد قوانین ملی کرده است. در حال حاضر قانون مواد مخدر پاکستان مصوب سال ۱۹۹۷ در حال اجراست. این قانون کشت مواد مخدر، تولید، استخراج، آماده‌سازی، ترانزیت، مالکیت، تجارت، تأمین مالی و… مواد مخدر سنتی و صنعتی را به غیر مصارف علمی و پزشکی ممنوع کرده است.
گفتنی است این قانون در عمل به‌خوبی اجرا نمی‌شود چراکه اجرای آن به عهده مقامات فدرال قرارگرفته و برای مثال اجرای آن نیاز به ثبت‌نام مصرف‌کنندگان آن برای تسهیل درمان و توان‌بخشی دارد و دولت در این مرحله نمی‌تواند افراد را تشویق به ترک اعتیاد نماید. درنهایت این قانون موجب تقویت مقامات فدرال و باز گذاشتن دست آن‌ها در شیوه مقابله با مواد مخدر کرده است.
سیاست مواد مخدر دولت پاکستان سعی در هدف‌گذاری نوین در امر قانون‌گذاری ملی در عرصه مواد مخدر دارد؛ و خلأهای قانونی در قانون پیشین را مدنظر قرار داده و تمرکز را روی مکانیسم‌های هماهنگی و کنترل، بسیج مردمی به‌ویژه جوانان و مؤسسات (ملی/ بین‌المللی، خصوصی/ عمومی) به‌منظور تضمین مشارکت فعال درزمینه ریشه‌کنی مواد مخدر با جلب همکاری‌های بین‌المللی قرار داده است. استراتژی مشارکت در مبارزه با مواد مخدر دارای سه بخش است:
- کاهش عرضه: تخریب شبکه‌های قاچاق مواد مخدر، محدود کردن قاچاق در کشور و کنترل دقیق بر جنبش پیش سازه‌ها؛
- کاهش تقاضا: از طریق آگاهی بخشی و برنامه‌های آموزشی در جهت پیشگیری درمان، توان‌بخشی و برنامه‌های کاهش آسیب؛
- همکاری‌های بین‌المللی: تقویت همکاری‌های بین‌المللی در مبارزه با مواد مخدر با حفظ ارتباط نهادهای کنترلی ملی و بین‌المللی نظیر دفتر مقابله با جرم و موادمخدر سازمان ملل متحد، دفتر کنترل بین‌المللی موادمخدر[۱]، اینترپل و اداره بین‌المللی مواد مخدر و امور مربوط به اجرای قانون (ایالات‌متحده).
طرح جامع کنترل برای دوره ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ باهدف کاهش هزینه‌های بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی مرتبط با قاچاق مواد مخدر و سوءمصرف مواد در پاکستان به همراه طرح جامع پاکستان بدون مواد مخدر تا ۲۰۲۰[۲] از زمره استراتژی‌های بلندمدت دولت پاکستان برای مقابله با مواد مخدر در سال‌های اخیر بوده است. همچنین، استراتژی تمرکز بر کاهش عرضه از طریق اجرای قانون و تقویت اجرای قانون با کاهش تقاضا از طریق اقدامات سریع در کنار افزایش حمایت بین‌المللی میسر خواهد بود[۳].
در اوایل سال ۱۹۸۹ بخش کنترل مواد مخدر[۴] ایجاد و نیروهای مقابله با مواد مخدر و دفتر مقابله با مواد مخدر بازوی قانونی برای کنترل و مقابله با مواد مخدر در پاکستان بودند که با ادغام آن‌ها دفتر واحدی با عنوان نیروی مقابله با مواد مخدر[۵] تأسیس شد و در سال ۱۹۹۵ فعالیت آن از سوی دپارتمان کنترل مواد مخدر مورد تائید قرار گرفت. این دفتر نقش بسیار مهمی در ریشه‌کنی، مقابله، کنترل عرضه و مصرف در پاکستان دارد و در سال ۲۰۱۳ به‌عنوان بخشی از پیکره هیات دولت درآمد و تبدیل به وزارت داخله و کنترل مواد مخدر شد.
جریان ورود پول هروئین، تریاک و قاچاق به پیکره جامعه پاکستان و سودآوری آن سبب شد خرده‌فروشان تا رأس هرم سعی در استوار کردن گام‌های خود در این راه کنند برای مثال تنها در سال ۱۹۸۹ فروشندگان مواد مخدر نزدیک به ۱۹۴ میلیون روپیه صرف انتخابات مجلس نمایندگان کردند تا نمایندگان خود را وارد مجلس نمایند. صادرات این ماده در دهه ۸۰ میلادی نزدیک به ۸ میلیارد دلار امریکا بود که سودآوری این تجارت خرج کردن در حوزه سیاسی برای تغییر رأی قانون‌گذاران و سیاستمداران را توجیه می‌نماید.
تریاک نیز به‌عنوان بخش جدایی‌ناپذیر زندگی روستائیان پاکستانی بدل شده است و بخش عمده درآمد بخش کشاورزی را به خود اختصاص داده است. خانوارهای روستایی بدون وجود درآمد حاصل از آن توان تأمین نیازهای خویش را نخواهند داشت. کشت خشخاش نظیر دیگر محصولات دشواری‌های خاص خود را دارد اما پس از برداشت ارزش مالی هر کیلو از این محصول با هیچ محصول دیگر قابل قیاس نیست. این ماده در مناطق مرزی پاکستان به‌عنوان پول مورد مبادله قرار می‌گیرد. مردم عادی و تجار ترجیح می‌دهند پول خود را با خرید تریاک پس‌انداز نمایند تا ذخیره کردن آن در بانک.
جدا از ارزش مالی فروش و کشت خشخاش جنبه‌های اجتماعی و اقتصادی تریاک را نمی‌توان نادیده گرفت. زندگی روستائیان مناطق دورافتاده متکی به تریاک است، این روستائیان از تریاک برای درمان بسیاری از بیماری‌های خود استفاده می‌کنند. این ماده دارای خواص ضد درد، از بین برنده سرفه و اسهال است. مردم در مناطق روستایی استفاده از تریاک را به مراجعه به مراکز بهداشتی و درمانی ترجیح می‌دهند و طب سنتی نیز در این مناطق از کارآمدی تریاک حمایت می‌نماید. با توجه به فقر و عدم وجود امکانات لازم در این مناطق، مردم با کشت و فروش تریاک هزینه لازم برای تحصیل فرزندان خویش را تأمین می‌نمایند ازاین‌روست که بسیاری به تریاک به‌عنوان بخشی جداناپذیر از پیکره اجتماعی و اقتصادی در این مناطق نگاه می‌کنند.
کشت و صدور تریاک یک معضل جهانی است اما این مسئله با زندگی مردم پاکستان عجین شده است. مقامات
پاکستان به لحاظ جغرافیایی در برابر قاچاق مواد مخدر بسیار آسیب‌پذیر است. وجود ۲۴۳۰ کیلومتر مرز مشترک و متخلخل با بزرگ‌ترین تولیدکننده مواد مخدر جهان یعنی افغانستان این امر را سبب شده است. مقادیر متنابه کانابیس تولیدشده در افغانستان نیز به خارج از مرزهای آن قاچاق می‌شود و بخش عمده از آن از طریق مرزها وارد مناطق قبایلی و غیرقابل‌دسترس پاکستان قاچاق می‌شود. تبعات و آثار پردازش مواد مخدر در جای‌جای جهان احساس می‌شود. بر اساس برآورد unodc حدود ۴۰ درصد از مواد مخدر تولیدشده در افغانستان به مقصد پاکستان ترانزیت می‌شود. پردازش مواد مخدر در فضاهای بسیار کوچک و آزمایشگاه‌های سیار در مناطق مرزی افغانستان و پاکستان صورت می‌پذیرد که به‌مرورزمان این زیر منطقه‌ها نیز تبدیل به یکی از عمده بازارهای مصرف مواد مخدر می‌شوند. بر اساس گزارش‌ها پردازش مواد مخدر در هر دوسوی مرز صورت می‌گیرد و مهم‌تر از همه آنکه معضل سوءمصرف مواد مخدر در پاکستان از دهه ۱۹۸۰ تاکنون با شیب ملایم و تند ادامه دارد. مشکلات سوءمصرف و اعتیاد اغلب در مسیر قاچاق تشدید می‌شوند و بر اساس برآوردها مصرف‌کنندگان پاکستانی سالیانه ۲۰ تن هروئین خالص مصرف می‌کنند. اگرچه مصرف مواد مخدر یک معضل دنباله‌دار، چندبعدی و در حال گسترش در پاکستان است اما ارزیابی‌ها نشان از تلاش بدون اثر دولت و برخی نهادها در این زمینه دارد[۶].
[۱] International Narcotics Control Board (INCB)
[۲] drug-free Pakistan by 2020
[۳] https://www.unodc.org/documents/pakistan/Survey_Report_Final_2013.pdf
[۴] Narcotics Control Division (NCD)
[۵] Anti-Narcotics Force (ANF)
[۶] https://www.unodc.org/pakistan/en/country-profile.html
بازنشر این مطلب صرفاً با ذکر منبع «کادراس» بلامانع است.
