کادراس موسسه کادراس
سوء مصرف مواد بحرانی جهانی است که هر جامعه‌ای با توجه به ویژگی‌های خاص افراد خود، به نحوی با آن درگیر است. مشخصات فرهنگی، اجتماعی، نگرش و دیدگاه‌های موجود در هر جامعه به ویژه در مورد اعتیاد می تواند گروه های مختلفی از افراد هر جامعه را در معرض سوء مصرف مواد مخدر قرار دهد. اعتیاد عوارض بسیار جدی بر سلامت فرد، زندگی خانوادگی، اقتصاد، امنیت و رشد فرهنگی جامعه دارد .
با مطالعه روند اعتیاد در کشور مشاهده می‌شود که میزان معتادان تقریباً هر ۱۲ سال ، دو برابر شده است. با توجه به هرم سنی جمعیت کشور و خیل عظیم جوانان و نوجوانان در جامعه ما که در معرض خطر ابتلاء به این معضل قراردارند، اهمیت توجه به دیدگاه‌های افراد جامعه در خصوص اعتیاد، مشکلات موجود در جامعه و چگونگی سپری کردن اوقات فراغت بیشتر قابل درک خواهد بود.
عوامل متعددی به عنوان زمینه ساز اعتیاد ذکر و مطالعات چندی در بررسی این عوامل به انجام رسیده است، به نظر می رسد در جمعیت معتادان ، تفاوت‌های نگرشی خاصی نسبت به جمعیت عادی در خصوص مسأله اعتیاد و عوارض مرتبط با آن وجود داشته باشد و یکی از عوامل زمینه ساز اعتیاد وجود نگرش مثبت نسبت به مواد مخدر در این گروه از افراد قلمداد می‌شود. علاوه بر زمینه‌های فکری و نگرشی نسبت به مسأله اعتیاد، در خصوص نوع نگرش به دیگر مسایل و مشکلات جامعه نیز تفاوت‌هایی میان گروه معتادان و گروه جمعیت عادی مشاهده می‌شود. بی‌تفاوتی نسبت به مسایل عمده اجتماعی، فرافکنی مشکلات فردی، به ویژه اعتیاد به جامعه و اطرافیان و از بین رفتن انگیزه‌های فردی در جهت واکنش در برابر مسایل اجتماعی از این دسته اند.
اعتیاد بر رفتارهای معمول فرد نیز اثر منفی دارد و عادت‌های طبیعی و فرح بخش را از زندگی فرد دور می‌کند .در مراحل وابستگی شدید که فرد از نظر روانی تماماً درگیر چگونگی تهیه، مصرف و سپری کردن دوره پس از مصرف مواد است، هیچ انگیزه‌ای برای پرداختن به تفریحات سالم طبیعی باقی نخواهد ماند . از طرف دیگر سالم نبودن محیط‌های تفریحی و فقدان امکانات لازم برای سپری شدن اوقات فراغت جوانان و نوجوانان به سادگی می‌تواند آنها را در معرض سوء استفاده، افراد سودجو و ابتلا به سوء مصرف مواد قرار دهد.
در تحقیقات متعدد انجام شده روی افراد مبتلا به اعتیاد، ثابت شده افراد معتاد بیش از افراد غیرمعتاد نسبت به اعتیاد به عنون یک مشکل فردی نگرش مثبت دارند. در واقع وجود نگرش مثبت نسبت به اعتیاد و اهمیت ندادن به تبعات فردی آن توسط فرد معتاد از عوامل بسیار مهمی است که فرد را به سوی اعتیاد سوق می‌دهد؛ از طرفی افراد دیگری که مستقیماً با اعتیاد روبرو نبوده‌اند، نگرش منفی شدیدی نسبت به اعتیاد دارند، اما به دلیل عدم درک مستقیم پیامدهای اجتماعی، فرهنگی و اجتماعی آن را در عرصه اجتماع و زندگی اجتماعی به اندازه افراد معتاد مهم نمی‌شناسد.
بیکاری، کمبود امکانات تفریحی و اعتیاد از مهمترین مواردی است که به عنوان مشکلات محل سکونت افراد معتاد ذکر شده است، همچنین با در نظر گرفتن موارد دیگری مانند فقر، گرانی، پایین بودن سطح درآمد و … می‌توان نتیجه گرفت بیشتر موضوعات مطرح شده مرتبط با اشتغال و درآمد افراد است. ارتباط بین اعتیاد و بیکاری و عدم شغل مناسب بارها مورد تاکید قرار گرفته است.
توجه به موضوع اوقات فراغت و چگونگی سپری شدن این اوقات به ویژه در مورد جوانان از مسایل بسیار مهم و تأثیرگذار اجتماعی به شمار می‌رود، برنامه‌ریزی برای گذران آن باشد، نداشتن اوقات فراغت که توسط برخی از افراد مورد مطالعه ذکر شده است ، می‌تواند نشان دهنده عدم آشنایی و درک نامناسب از اهمیت موضوع اوقات فراغت و عدم توجه به برنامه‌ریزی برای استفاده بهینه از آن و مسایل فرهنگی مرتبط با این مقوله به ویژه در یک جامعه روستایی باشد.
از نکات جالب در خصوص نحوه گذراندن اوقات فراغت، پرداختن به اعتیاد به عنوان یک کار تفریحی و در زمان اوقات فراغت توسط افراد معتاد است. این موضوع اگرچه با اختلاف آشکار و معنی‌دار از نظر آماری و فقط در گروه معتاد مطرح شده، می‌تواند نشان دهنده این نگرش خطرناک باشد که در برخی جوامع سوء مصرف مواد به عنوان یک روش گذراندن اوقات فراغت تلقی می‌شود. جالب است که ورزش در افراد معتاد بیش از افراد غیرمعتاد به عنوان راهی برای سپری کردن اوقات فراغت مطرح شده است . شاید مکان‌های ورزشی نقاطی برای تبادل مواد افیونی و یا سوء مصرف مواد برای افراد معتاد باشند و ضرورت نظارت دقیق بر این گونه اماکن را بیش از پیش در نظر آورد.
نکته مهم دیگر آن است که افراد معتاد زمان کمتری از اوقات فراغت خود را در منزل سپری می‌کنند. یکی از مهمترین معضلات در گروه افراد معتاد، مشکلات مرتبط با خانواده و زندگی خانوادگی است، که شاید منجر به انزوا و جدایی ایشان از منزل و خانواده گردیده است .از طرف دیگر بنیان سست خانواده و عدم دلبستگی افراد به خانه و خانواده نیز از عوامل زمینه ساز اعتیاد و سوء مصرف مواد مخدر به شمار می‌رود. از دست رفت حمایت عاطفی و اجتماعی از سوی خانواده هم به عنوان یک عامل زمینه ساز و هم به عنوان یک نتیجه مورد انتظار پس از اعتیاد به مواد مخدر جهت حفظ ارتباطات ناسالم برای تهیه و مصرف مواد افیونی نیز در این موارد مطرح است.
بازنشر این مطلب صرفاً با ذکر منبع «کادراس» بلامانع است.
