کادراس موسسه کادراس
چندین قرن است که مصرف غیردارویی و مبادلات غیرقانونی یا قاچاق انواع مواد در سرزمین روسیه رواج دارد. سابقه این معضل حتی به پیش از ورود مسیحیت به روسیه بازمی‌گردد. چنین موادی از انواع مختلف رُستنی‌ها اعم از علف‌ها، قارچ‌ها و میوه‌های بوته‌ای آماده می‌شد. با ظهور مسیحیت در روسیه، حل‌وفصل و ساماندهی این مشکل توسط مقامات کلیسا انجام می‌گرفت. در منشور شاهزاده «ولادیمیر مونوماخ » (قرن ۱۱-۱۲) در ارتباط با افرادی که قوانین مربوط به استفاده از مواد روانگردان را نقض می‌کردند، مجازات شدید تا حتی محرومیت از زندگی یا مرگ در نظر گرفته شده بود. اندکی بعد، کنترل قاچاق مواد مخدر به فرماندهان نظامی محول شد. در دوران سلطنت پتر کبیر، اقدامات مربوط به مبادلات مواد روانگردان بدون مجوز مقامات به عنوان یک «جرم سیاسی» تلقی می‌شد. با افزایش تعامل ناحیه ترکستان با بخش اروپایی روسیه از جمله مسکو و سن‌پترزبورگ مصرف مواد مخدر وضعیت جدی‌تری به خود گرفت. در زمان جنگ جهانی اول در شهرهای بزرگ روسیه مصرف مواد مخدر و کوکائین رو به گسترش نهاد که همین امر دولت را ناگزیر کرد تا برای نخستین بار در تاریخ روسیه در ۷ ژوئیه ۱۹۱۵ قانون مبارزه با مواد مخدر را تصویب کند. از ۱۹۱۶ نیز در شهرهای بزرگ با حمایت دولت کلینیک‌هایی برای درمان معتادان دایر گردید. پس از سال ۱۹۱۷، بر اساس یک سند رسمی، ارگان‌های انتظامی آن زمان موظف به حل و فصل معضل قاچاق مواد مخدر شدند. اما با آغاز دهه ۹۰ اعتیاد به مواد مخدر در روسیه رو به افزایش نهاد به طوری که اگر در سال ۱۹۸۵ تنها ۴ منطقه در کشور بود که طبق برآوردهای کارشناسی بیش از ۱۰ هزار مصرف‌کننده مواد مخدر در آنها وجود داشتند، در سال ۱۹۹۹ تعداد این مناطق به بیش از ۳۰ منطقه رسیده بود. با این حال، بسیاری از کارشناسان معتقدند اواسط دهه ۱۹۸۰، زمانی که «قانون خشک» یا «ممنوعیت الکل» از سوی گورباچف صادر شد، ناگزیر برخی قرص‌ها که از مواد شیمیایی تهیه می‌شدند، جایگزین وُدکای رایج (مشروب) فدراسیون روسیه شد.
علاوه بر این، فروپاشی شوروی موجب ظهور بسیاری از آزادی‌ها، از جمله افزایش اعتیاد به مواد مخدر در روسیه شده است. به طوری که در اواخر دهه هشتاد، جامعه مجرمانه‌ای از فروشندگان مواد مخدر تشکیل شد. قاچاق مواد مخدر در آن ایام، حدود ۵۰۰ تن در سال بود. هزینه مواد مخدر کاهش و تعداد معتادان افزایش یافت. این وضعیت تا حدی پیش رفت که دیگر در سال‌های ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۷ مصرف مواد مخدر در جامعه روسیه «مد» شده بود، این مواد در همه جا، در بازارها، مترو، مدارس و دانشگاه‌ها قابل خریداری بود. طی سال‌های پساشوروی اعتیاد به مواد مخدر روند صعودی داشت و تعداد جرائم مربوط به قاچاق مواد مخدر و مصرف مواد نیز در این کشور افزایش یافت.
در نتیجه، بحران‌های درهم‌تنیده اقتصادی، سیاسی و اجتماعی روسیه در دهه ۱۹۹۰ بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی با اشکال جدیدی از آزادی و گشایش‌های بین مرزی در حوزه تجارت و رفت و آمد به انفجاری در زمینه قاچاق و شیوع موادمخدر منجر شد که تنها در فاصله ۱۸ سال بعد از فروپاشی، تعداد مصرف کنندگان موادمخدر در این کشور تقریبا ۱۸ برابر شد. این وضعیت در کنار بحران‌های سلامتی با مشکلات دموگرافیک ترکیب و باعث موجی از گسترش هپاتیت، سل مقاوم در برابر دارو و ایدز شد. نرخ سرایت ایدز در فاصله شش ماه تا یک‌سال تقریبا از ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۱ دو برابر شد. به موازات با ثبات شدن کشور در اواخر دهه ۱۹۹۰، مسئله موادمخدر ابعاد گسترده و پیچیده‌ای پیدا کرد. در اوایل ۲۰۱۴ برآورد می‌شد، نزدیک به ۱.۳ میلیون نفر مبتلا به اچ.آی.وی. هستند که تعداد زیادی از آنها از طریق سرنگ آلوده مبتلا شده‌اند.
اکنون، ارائه آماری دقیق از میزان مصرف مواد و نوع مواد مصرفی در روسیه به دلیل وجود اخبار ضد و نقیض و تناقضات آماری از سوی کشور روسیه و مجامع بین‌المللی کاری سخت است، اما تحلیل آمارهای موجود نشان از حاد بودن وضعیت اعتیاد در این کشور دارد. بر اساس داده‌های سازمان ملل متحد، بازار مواد در روسیه ۲۰ درصد از بازار جهانی مواد را شامل می‌شود. طبق آخرین آمار مربوط به سال ۲۰۱۴ تقریبا ۶ درصد از کل جمعیت روسیه، در حدود ۸.۵ میلیون نفر به طور منظم و یا نامنظم از انواع مواد استفاده می‌کنند که از آنها ۱.۵ میلیون نفر به مصرف هروئین وابسته هستند و بر اساس گزارش سرویس فدرال کنترل مواد مخدر، روسیه مصرف‌کننده شماره یک هروئین افغانستان است که از طریق کشورهای آسیای مرکزی به این کشور راه پیدا می‌کند. از هر ۱۲ نفر در روسیه، یک نفر تجربه استعمال مواد مخدر را دارد و از هر ۳۰ نفر یک نفر مصرف‌کننده دائمی انواع مواد است. سالانه در روسیه بیش از ۷۰ هزار مصرف‌کننده‌ی مواد جان خود را از دست می‌دهند. علاوه بر این، هر ساله در روسیه اعتیاد بیش از ۲۰ هزار نفر به مواد، برای اولین بار تشخیص داده می‌شود.
از بین انواع مواد موجود، مصرف هروئین در روسیه بسیار قابل توجه است. طبق داده‌های رسمی دفتر مبارزه با جرم و مواد سازمان ملل متحد، روسیه در سال ۲۰۰۹ از نظر میزان مصرف هروئین در جایگاه نخست قرار داشت. با این حال، در سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ مواد پرمصرف در روسیه به ترتیب عبارت بودند از: ۱- ماری جوانا، ۲- هروئین، ۳- دزومورفین، ۴- حشیش، ۵- آمفتامین، ۶- کدئین، ۷- مورفین، ۸- اسپایس‌ها (مواد روانگردان جدید و به طور بالقوه خطرناک)؛ مابقی مواد نیز در مجموع ۳.۷ درصد مصرف معتادان روسیه را تشکیل می‌دهد.
