کادراس موسسه کادراس
درحالیکه ۱۶ روز از قرن جدید خورشیدی می‌گذرد، فرمان منع کشت خشخاش از سوی حکومت طالبان مهم‌ترین خبر در حوزه مخدری جهان به حساب می‌آید. در این فرمان که از سوی ذبیح الله مجاهد، سخنگوی طالبان، منتشر شد، آخوندزاده تاکید کرده که استعمال و انتقال، خرید و فروش، واردات و صادرات و فعالیت کارخانه‌های تولید هر گونه مواد نشئه‌آور الکلی و مخدر همچون شراب، هروئین، شیشه، قرص‌های روانگردان، حشیش وغیره، از تاریخ صدور این فرمان ممنوع است و با متخالفان براساس احکام «شریعت اسلامی» برخورد خواهد شد. رهبر طالبان همچنین خطاب به کشاورزان خشخاش‌کار گفته است که کشت آنها پیش از برخورد بر پایه احکام شریعت اسلامی، تخریب خواهد شد. مجاهد، به خبرنگاران گفت که پیشتر در خصوص فرمان رهبر طالبان با نمایندگان کشورهای خارجی گفتگو شده و جامعه جهانی وعده اعطای کمک‌هایی را به کشاورزان فقیر این کشور با هدف جایگزینی محصولات دیگر داده است. او تاکید کرد که تا فراهم شدن شرایط کشت محصولات جایگزین نباید در مورد زندگی کشاورزان سخت‌گیری شود.
طالبان در دوره پیشین سلطه بر افغانستان نیز کشت خشخاش را منع کرد که منجر به کاهش محسوس سطح زیر کشت خشخاش در سال ۲۰۰۱ شد ولی پس از آن بار دیگر کشت خشخاش در این کشور روندی صعودی به خود گرفت و از ۸ هزار هکتار به ۳۲۸ هزار هکتار در سال ۲۰۱۷ رسید. سطح زیر کشت خشخاش در افغانستان طی سال‌های اخیر در مقایسه با متوسط سال‌های میانی دهه ۱۹۹۰ نزدیک به چهار برابر شده است. این در حالی است که گزارش سال ۲۰۱۸ میلادی بازرس ویژه ایالات متحده در افغانستان نشان می‌دهد که این کشور از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۷ در مجموع حدود ۸.۶ میلیارد دلار(۷.۴ میلیارد یورو) برای مبارزه با تجارت مواد مخدر در افغانستان و توسعه کشت گندم و زعفران هزینه کرده است.
از یکسو این فرمان می‌تواند به کاهش چشمگیر میزان مواد اوپیوئیدی (تریاک، هروئین و مورفین) در جهان بینجامد، که طبیعتاً پیامد مثبتی به شمار می‌آید. زیرا هرچه دسترسی به مواد مخدر بیشتر باشد، میزان مصرف نیز بیشتر خواهد شد. اما در عین حال باید برای تحلیل دقیق این وضعیت به همه ابعاد و پیامدهای آن توجه کنیم. با توجه به هم‌مرز بودن ایران با افغانستان و نیز با توجه به این واقعیت که حدود ۵۰ درصد از مصرف کنندگان مواد مخدر در کشورما مصرف کننده تریاک هستند، قطع شدن روند عرضه مواد مخدر در عین حال که می تواند میزان مصرف را پایین بیاورد، ممکن است مصرف کنندگان این ماده را به صرافت تغییر ماده مورد مصرف خود بیندازد.
همچنین با ایجاد اختلال در زنجیره عرضه این ماده مخدر، برخی از گروه ها و چه بسا خود طالبان اقدام به انبار کردن تریاک کرده و با وارد کردن اندک اندک آن در بازارها موجبات گرانی آن را فراهم کند. از سوی دیگر بجز گرانی این ماده، کمیاب شدن آن باعث خواهد شد در بلند مدت میزان خلوص تریاکی که به دست مصرف کننده می‌رسد کاهش یافته و در نتیجه زمینه برای بحران سلامت نیز فراهم شود.
بدین ترتیب لازم است سیاستگذاران برنامه ریزی لازم را به نحوی انجام دهند که سیاست جدید طالبان به گذر از تریاک به سوی مواد پرخطرتر منتهی نشود. از سوی دیگر احتمال ایجاد مراکز جدید تولید تریاک و کشف انبارهای تریاک در درون کشور نیز با قطع تولید در افغانستان افزایش خواهد یافت. به طور کلی سیاست مخدری ایران باید به نحوی تنظیم گردد که در سال جدید تحت تأثیر تحولات سیاست افغانستان، بحران مخدری در کشور ایجاد نشود.
