کادراس موسسه کادراس
یکی از سوالاتی که همواره برای شهروندان و مخاطبان این است که اصولاً تعریف «اعتیاد» چیست و در چه صورت فردی را می‌توان مصرف کننده دائمی مواد مخدر و دارای «اختلال سوء مصرف» دانست؟ ویراست پنجم «راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی» منبع اصلی این موضوع به حساب می‌آید. طبق این منبع ۱۰ معیار برای شناسایی افراد دارای اختلال سوء مصرف مواد مطرح کرده که حجت را تمام می کند و می‌توان به عنوان «معیارهای رسمی و علمی اعتیاد» از آنها یاد کرد:
- مصرف خطرناک: به معنای مصرف مواد مختلف به گونه ایست که برای خود فرد یا دیگران دارای خطر باشد، مانند مصرف بیش از حد، یا مصرف در حین رانندگی و یا داشتن حالت گیجی و نشئگی در خلال انجام کارهای روزانه.
- بروز مشکلات در روابط فرد با دیگران: اگر روابط مصرف کننده با دیگران و یا اجتماع به طور کلی تحت تأثیر مصرف قرار گیرد و مشکلاتی در این زمینه پدید بیاید، یکی دیگر از معیارهای اختلال سوء مصرف را شاهد هستیم.
- غفلت از نقش‌ها و وظایف اصلی: اگر فردی به دلیل مصرف نتواند وظایف خود در خانه، محل کار، مدرسه یا محل تحصیل را به خوبی انجام دهد احتمال بروز اختلال سوء مصرف افزایش می‌یابد.
- بروز نشانه‌های ترک و محرومیت: اگر فرد در صورت قطع مصرف دچار علایم ترک و محرومیت مواد می‌شود (درد مفاصل و …)، احتمالاً فرد دارای اختلال سوء مصرف شده است.
- مقاومت بدنی: بدن افرادی که دچار اختلال سوء مصرف شده اند، رفته رفته نسبت به دُز مصرف قبلی مقاوم می‌شود و برای داشتن تجربه قبلی ناچار به بالا بردن دُز مصرف خود می‌شوند.
- مصرف بیشتر و طولانی‌تر: افراد پس از مدتی مصرف، تعداد دفعاتی که مواد مصرف می کنند را افزایش می‌دهند و هربار مدت بیشتری را به مصرف مواد می گذرانند.
- تلاش‌های مکرر ناموفق برای ترک مصرف: معمولاً مصرف کنندگان چندین تجربه تلاش برای ترک مصرف را در کارنامه دارند و این امر نشان از «اختلال سوء مصرف» دارد.
- بروز مشکلات جسمی و روانی مربوط به مصرف: شکل‌گیری بیماری‌های روحی و روانی و نیز جسمی از جمله سرطان ریه و کبد نشانه «اختلال سوء مصرف» است.
- کنار گذاشتن علایق و تفریحات سالم به دلیل مصرف: اگر فرد فعالیت‌هایی که سابقاً از آنها لذت می‌برد را کنار بگذارد احتمال بروز «اختلال سوء مصرف» بالا می رود.
- بروز میل هوس: اگر فرد مدام دچار میل هوس مصرف شود ممکن است دچار «اختلال سوء مصرف» شده باشد.
طبق ویراست پنجم «راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی» اگر فردی دست‌کم ۳ یا ۴ مورد از معیارهای ۱۰ گانه فوق را برای مدت ۱۲ ماه از خود نشان دهد دارای «اختلال سوء مصرف کم» و اگر ۴ تا ۵ مورد از معیارهای فوق در فرد دیده شود دارای «اختلال سوء مصرف متوسط» خواهد بود. اما اگر بیش از ۶ معیار یاد شده برای مدت یک سال در فردی دیده شود، وی دچار اختلال سوء مصرف شدید خواهد بود.
این امر به چگونگی فنی شناسایی معتادان براساس معیارهای ۱۰ گانه علمی و رسمی این حوزه می پردازد و اهمیت آن در این است که به مخاطبان کمک می کند تا بتوانند برداشت واضح‌تر و مستندتری از «اختلال سوء مصرف مواد» و افراد دارای این اختلال داشته باشند. این موضوع همچنین به افراد کمک می کنند تا مفاهیمی نظیر «وابستگی» را از «اعتیاد» تفکیک و تمییز دهد.
