سازمان بهداشت جهانی هدف از آموزش مهارتهای زندگی را افزایش تواناییهای روانی-اجتماعی و در نهایت پیشگیری از ایجاد رفتارهای آسیب زننده به بهداشت جسمانی و روانی و ارتقای سطح سلامت افراد معرفی میکند. به عبارت دیگر، هدف از آموزش مهارتهای زندگی، کمک به رشد مهارتهای روانی- اجتماعی است که برای کنار آمدن با موقعیتها و چالشهای زندگی روزمره لازم است. از مهمترین اهداف این برنامهها میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:
- ارتقای بهداشت روانی و پیشگیری اولیه از آسیبهای اجتماعی از جمله اعتیاد و سوء مصرف مواد مخدر که از طریق آموزش دامنه وسیعی از مهارتهای شخصی و اجتماعی تامین میشود.
- توانمند کردن افراد از طریق افزایش و ارتقای دانش، تغییر نگرش و رفتار و شناخت بهتر از خود، دیگران و محیط حاصل میگردد.
- رشد استعداد انطباق و سازگاری با شرایط متغییر زندگی که از طریق آموزش و تمرین مهارتهای اساسی فردی و بین فردی انجام میشود.
اهداف جهانی برنامه آموزش مهارت زندگی آن است که هر فرد پس از فراگیری مهارتهای لازم در نهایت به تواناییها و قابلیتهای مهم زیر دست یابد:
- احساس مسئولیت در برابر خود و دیگران، در برابر تصمیمها، انتخابها و تعهدهای خود در برابر منابع طبیعی و منابع انسانی محیط اطراف خود؛
- احترام به خود و دیگران بر اساس شناخت خود و دیگران، درک دیگران و ایجاد حس اعتماد در آنان نسبت به خود، احترام گذاشتن به تفاوتهای فردی؛
- برقراری روابط مناسب با دیگران، حفظ دوستیهای مثبت و توانایی رها شدن از شکستها و ناکامیها و توانایی حل مسالمتآ آمیز مناقشات و اختلافها بدون عقبشینی؛
- توانایی اندیشیدن همراه با استدلال، تفکر انتقادی، ارزشیابی انتخابها و تصمیمگیری صحیح و منطقی و مثبت.
اجزای مهارتهای زندگی شامل، مهارتهای مدیریت خود و مهارتهای اجتماعی است. مهارتهای خود مدیریت انفرادی شامل، قدرت تصمیمگیری و حل مسئله، آگاهی از تاثیرهای اجتماعی و مقاومت در برابر آنها، مقابله با اضطراب، افسردگی، خشم و ناکامی، مشخص نمودن هدف، خود رهبری و تقویت خویشتن میباشد. به نظر میرسد آموزش مهارتهای زندگی تاثیر مثبت در پیشگیری از گرایش به مصرف انواع مواد به ویژه میان جوانان و نوجوانان داشته باشد. به نحوی که با افزایش دانش درباره مضرات مواد و کسب مهارتهای مناسب، مقابله با مواد به امری ضروری در زندگی تبدیل میشود. آموزش مهارتهای زندگی برای مقابله در برابر مشکلات زندگی، به ویژه کاهش مصرف مواد که از برنامههای پیشگیری اولیه از اعتیاد است، لازم و ضروری است. کسانی که رضایت را به دست نمیآورند و کیفیت زندگی خود را نامطلوب میدانند، مطمئناً از روابط اجتماعی و دوستانه خود با دیگران در بیشتر محیطهای کاری ناراضی و زمینه را برای مصرف مواد مساعد میکنند.
بنابراین آموزش مهارتهای زندگی، توانایی لازم برای کسب مهارت بالا را از طریق فنونی مانند، خودآگاهی، مثبتاندیشی، ابراز وجود، رشد و افزایش اعتماد به نفس و عزت به نفس، مهار و پایش خشم، حل مسئله و تصمیمگیری، مدیریت تنش، ایجاد محیطی مثبت و انعطافپذیری در اختیار افراد قرار داده است. توانایی در کسب مهارتهای زندگی در برابر مشکلات و رضایت مندی از زندگی به فرد کمک میکند تا از عهده مشکلات به خوبی برآید. به این معنا که، در بستری سالم و مثبت، بسیاری از مشکلات کوچک به خودی خود برطرف میشود و به تعارضها نیز به عنوان یک مسئله نگاه میشود که افراد میتوانند این مشکلات و ناراحتیها را با کم کردن توقعات خود برطرف نمایند. تاثیر مستقیم مولفههای مهارت زندگی در پایش شرایط ناخوشایند زندگی و بحرانزا باعث ارائه راهکارهای موثر در هنگام وقوع مشکل و در نتیجه بهبود عملکرد خانواده میشود.