کادراس موسسه کادراس
بازگشت طالبان به قدرت باعث شده که افغانستان به عنوان بزرگترین تولید کننده مواد اوپیوئیدی در جهان مجدداً در کانون توجهات جهانی قرار گیرد. بجز تولید ۹۰ درصد تریاک جهان، افغانستان مقادیر قابل توجهی از هروئین و مورفین جهان را نیز تولید می کند و در سال‌های اخیر به محلی برای تولید مت آمفتامین (شیشه) نیز مبدل شده است. به گزارش سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۱ مواد مخدر به تنهایی ۷.۲ میلیارد دلار به اقتصاد افغانستان کمک کرده که بیش از ۱۰ درصد کل درآمد ملی این کشور را تشکیل می‌دهد. همچنین این رقم بیش از ارزش صادرات قانونی این کشور است. ۷۰% از زمین‌های کشاورزی افغانستان برای کشت تریاک یا سایر محصولات مخدری مورد استفاده قرار می‌گیرد. تولید مواد در افغانستان به طور پیوسته در سال‌های اخیر افزایش یافته است.
سیاست منع کشت مجدد براساس برآوردهای دفتر مبارزه با جرم و مواد سازمان ملل متحد، به طور کلی در سال ۲۰۲۱ در افغانستان مساحتی ۱۷۷۰۰۰ هکتاری زیر کشت تریاک رفته و تریاک کافی برای تولید تا ۶۵۰ تن هروئین را فراهم آورده است. امروزه تولید تریاک افغانستان از مجموع سایر کشورهای تولید کننده تریاک بیشتر است. نزدیک به ۸۰ %هروئین تولید شده تریاک افغانستان از طریق آسیای مرکزی و پاکستان به اروپا منتقل می‌شود. در پی بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۰ و اعالم سیاست ممنوعیت کشت از سوی طالبان روندهای مخدری جدیدی در این کشور آغاز شده است. نخستین تأثیر این سیاست افزایش قیمت تریاک و هروئین بود و تداوم بازار سیاه تجارت پنهانی این مواد و رشد اقتصاد غیرقانونی را در پی داشته است. به عبارت دیگر طالبان با وجود اعلام ممنوعیت تولید مواد اما همچنان به دلیل نیاز به منابع مالی ناشی از تجارت مواد مخدر، اجازه فعالیت «پنهان» و حیات به اقتصاد مخدری این کشور را داده است. البته گزارشات ضد و نقیض در این خصوص بسیار زیاد است. به عنوان مثال به گزارش «رادیو ملی آمریکا» در ولسوالی واشیر در جنوب ولایت هلمند، جنگجویان مسلح طالبان یک مزرعه کشت خشخاش را نابود کردند. «مال عبدالحق آخوند»، معاون وزیر داخله طالبان در امور مبارزه با مواد مخدر به آسوشیتدپرس گفت:«کسانی که قانون ممنوعیت کشت مواد را نقض می‌‍کنند، براساس قوانین شریعت در دادگاه‌های مربوطه حاضر و محاکمه خواهند شد.» هلمند مرکز کشت خشخاش در افغانستان به حساب می‌آید و به نظر می‌رسد که موج جدید برخوردها، عمدتاً کسانی را هدف قرار می‌دهد که پس از اعلام قانون ممنوعیت، محصوالت خود را کاشتند. در صورتی که طالبان برای اجرای «قانون ممنوعیت کشت مواد مخدر» (که هنوز مشخص نیست با چه میزان سختگیری به اجرا درآید) شدت عمل به خرج دهد میلیونها کشاورز فقیر و کارگران روزمزد که برای بقای خود کار روی مزارع خشخاش وابسته هستند را بیکار خواهد کرد. با قطع کمک‌های بین‌المللی، سقوط آزاد اقتصاد افغانستان، مشکل اکثریت مردم برای تامین غذا و خشکسالی بی‌سابقه از جمله موانع پیش روی طالبان برای اجرای این قانون جدید است. به گزارش سازمان ملل متحد، پیش از این طالبان در دهه ۹۰ میلادی برای اولین بار کشت خشخاش را ممنوع و با ایجاد یک کمپین قدرتمند برای از بین بردن زمین‌های زراعی، تولید مواد مخدر را طی دو سال از بین برد. با این حال پس از اشغال افغانستان توسط نیروهای ائتلاف آمریکایی، بار دیگر بسیاری از کشاورزان افغانستانی به کشت خشخاش بازگشتند. براساس آمارهای منتشر شده از سوی منابع آمریکایی، این کشور در طول ۲۰ اشغال افغانستان بیش از ۸ میلیارد دلار برای از بین بردن تولید خشخاش هزینه کردند؛ اما به صورت معناداری آمار کشت مواد بویژه تریاک افزایش یافته است. علیرغم ممنوعیت جدید کشت مواد مخدر در افغانستان، مقامات طالبان در حال انباشت تریاک و سایر مواد مخدر هستند و همچنان اجازه تولید برخی موادها را میدهند که سهمی حیاتی در اقتصاد کشور دارد. قانون ممنوعیت کشف مواد مخدر طالبان (از جمله کشت، تولید، حمل و نقل و مصرف) در ماه آوریل ۲۰۲۲ اعالم شد. در ماه اوت ۲۰۲۱ کنترل مواد مخدر یکی از خواسته‌های اصلی جامعه بین‌المللی از این گروه بود، که اکنون افغانستان را تحت کنترل نیروهای خود درآورده است. طالبان به دنبال به رسمیت شناخته شدن از سوی جامعه بین‌المللی است تا بتواند مشکالت مربوط به تحریم‌های بانکی، تجارت و توسعه را حل و فصل نماید. در راه رسیدن به اهداف طالبان به خوبی میداند که باید خود را دولتی مسئولیت پذیر و قاعده پذیر در جامعه بین‌المللی نشان دهد تا از این طریق بتواند زمینه لازم برای کسب مشروعیت، گسترش روابط با کشورها جهان و حل مشکالت اقتصادی خود فراهم کند. رهگیری کشفیات مواد مخدر افغانستان در دو ماه اخیر علیرغم اعالم سیاست منع کشت خشخاش از سوی طالبان در دو ماه گذشته همچنان شاهد سطح بالایی کشفیات مواد مخدر از مبدع افغانستان در کشورهای مختلف جهان بوده ایم. این تحلیل براساس داده‌های کشورهای منتخب واقع در امتداد مسیر جنوبی در شرق و جنوب آفریقا و در امتداد مسیرهای بالکان، قفقاز و مناطق شمالی، به‌ویژه مشاهدات در ۲۰۰۰ کیلومتری افغانستان اتفاق افتاده است. هدف خاص منعکس کردن ویژگی‌های این پلتفرم با تمرکز بر قاچاق هروئین و مت‌آمفتامین از افغانستان است که منبع اصلی مواد مخدر غیر قانونی است.
