به طور معمول هنگامی که نوجوانان و جوانان در فرآیند ارتقاء و پیشرفت مقطع تحصیلی، انجام فعل هنری یا انجام فعالیت ورزشی قرار دارند، سعی میکنند تا با افزایش ساعت مطالعه یا حضور در کلاسهای فوق العاده آمادگی خود را برای روز امتحان و کسب بهترین نتیجه آماده کنند. با این حال برخی افراد بدون تکیه بر تلاش فردی و کمک درسیهای مجاز و بیخطر، به سراغ موادی میروند تا از طریق آنها بتوانند تمرکز و حافظه خود را تقویت کنند. یکی از مشهور ترین این مواد ریتالین نام دارد. این اقدام شاید در کوتاهمدت نتایجی برای فرد به همراه داشته باشد، اما در بلند مدت موجب ایجاد اختالالات جدی در سیستم عصبی فرد میشود. موسسه پژوهشی کادراس در ادامه این یادداشت ضمن معرفی این مواد جدید به بررسی عوارض جدی آن بر روی افراد مصرفکننده خواهد پرداخت.
داروی محرک متیلفنیدات یا همان «ریتالین» که به نام «قرص شب امتحان» نیز در جامعه مشهور است. از این دارو برای درمان افراد مبتلا به بیش فعالی، کمتوجهی، عصبانیت همراه با بیقراری، اظطراب، فشار خون بالا و دارای افسردگی استفاده میشود. با این حال متاسفانه برخی افراد پیش از برگزاری آزمون، اجراهای های هنری و هرگونه فعالیتی که نیاز به دقت بالا و حافظه قوی دارد مورد استفاده قرار میگیرد. ریتالین به عنوان مهارگر قوی بازجذب دوپامین و به میزان کمتری نوراپینفرین در دستگاه عصبی مرکزی عمل میکند. به نظر میرسد نقص فعالیت این دو آمین پیامرسان یعنی دوپامین و اپینفرین از علل بروز سندرم اختلال کمتوجهی و بیشفعالی در کودکان و بزرگسالان باشد، متیلفنیدات با افزایش فعالیت این دو آمین عصبی در بهبود نشانگان این بیماری مؤثر است.
با آنکه جامعه پزشکی گزارشی در خصوص اعتیادآور بودن این قرص منتشر نکرده است اما نوعی وابستگی روانی یا عادت رفتاری میتواند فرد را دچار مصرف مداوم این مواد کند. این دارو اگر بدون تجویز پزشک مورد مصرف قرار بگیرد و سپس قطع شود دارای عوارضی همچون حالت تهوع، سرگیجه، فشار خون، بیخوابی، عصبانیت، دل درد، کاهش وزن، مشکلات گوارشی، افسردگی شدید و جوش پوستی است. البته اگر این دارو به شکل افراطی مصرف میشود میتواند دارای عوارضی همچون توه زدن، تشنج یا تپش قلب نیز باشد.
بیشک ریتالین نیز به عنوان دارو دارای خواص مثبتی است که میتواند برای گروهی از افراد خاصیت درمانی داشته باشد؛ با این حال برخی نوجوانان و جوانان با کنار گذاشتن حس احتیاط روی به مصرف ریتالین میآورند تا از این طریق ضمن جبران کمبودهای ناشی از تنبلی یا عدم تمرین کافی به اوج موفقیت در فعالیتهای درسی، هنری و ورزشی دست پیدا کنند. در این نقطه نقش مدرسه، خانواده و رسانههای جمعی برای آگاه کردن و کنترل رفتارهای پرخطر نوجوانان و جوانان بسیار پر رنگ شده و آنها باید برای دور نگه داشتن نسل جدید از این مواد محرک تمام توان خود را به کار بگیرند. نکته آخر آنکه افراد محصل، هنرمند و ورزشکار باید سعی کنند با افزایش سعی و تلاش در حوزه تخصصی خود از انواع داروها و مواد دوری کرده تا از این طریق زمینه سلامت جسم و روح خود را تضمین کنند.