شنبه , ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۳

مواد مخدر چه نقشی در روند جنگ‌ها دارد؟

از آغاز پیدایش نخستین گروه‌های انسانی، پدیده جنگ یکی از اجرای جدایی ناپذیر زندگی بشر بوده است. دولت‌ها، قبایل، گروه‌های مذهبی و … برای بسط نفوذ و کسب قلمرو بیشتر همواره در رقابت و کشمکش با یکدیگر بودند. در این میان عنصر «پیروزی» در جنگ هدف غایی ارتش مهاجم یا مدافع برای نیل به اهداف از پیش تعیین شده بود. در راه رسیدن به این هدف متغییرهایی همچون منابع مالی، ذخیره غذایی، تجهیزات پیشرفته و کافی، فرماندهی آگاه و نیروی انسانی آماده و فداکار کمک شایانی به کسب برتری کشورها یا گروه‌ها برای شکست دشمن در میدان نبرد می‌کنند. در این میان برخی نیروهای نظامی با توسل به انواع مخدر یا محرک سعی می‌کردند تا توان پیاده نظام خود را افزایش داده و به صفوف دشمن حمله کنند. حتی گاهی اوقات خود مسئله مواد مخدر، مانندهای جنگ‌های تریاک میان چین و انگلیس عاملی برای آغاز نبرد میان دو واحد سیاسی می‌شود.

هنگامی دو عنصر «ایمان به خدا» و «وطن دوستی» در میان نیروی نظامی ضعیف باشد آنگاه مواد مخدر گزینه جایگزین افراد برای ایجاد انگیزه در میدان نبرد خواهد شد. شاید یکی از قدیمی‌ترین محرک‌هایی که در میدان نبرد مورد استفاده قرار می‌گرفته، الکل بوده است. به عنوان در تاریخ غرب‌ یونانی‌ها، رومی‌ها، فرانسوی‌ها و بعدها آلمانی‌ها و آمریکایی‌ها از انواع مواد برای پیروزی در جنگ‌ها بهره می‌بردند. واکینگ‌ها نوعی قارچ توهم زا مصرف می‌کردند. در دوران جدید مصرف مواد محرک جدید مانند مت‌آمفتامین، هروئین، قرص‌های توهم زا و کوکائین نیز به این لیست بلند بالا اضافه شده است.

در نخستین جنگ جهانی، کوکائین نقشی کلیدی در خط مقدم ایفا می‌کرد. این ماده که برای اولین بار در دهه‌ی ۱۸۶۰ تولید شد، توسط خلبانان آلمانی و فرانسوی و پیاده‌نظام کانادا به‌عنوان دارویی محرک به کار می‌رفت. ارتش انگلیس دارویی حاوی کوکائین و عصاره‌ای از آجیل کولا معروف به تبلوید و با نام «راهپیمایی اجباری» ابداع کرد. ارتش انگلیس ادعا می‌کرد که این ماده‌ به بی‌باکی و رفع خستگی در هنگام نبرد می‌انجامد. مصرف خودسرانه نیز بسیار گسترده بود زیرا کوکائین تقویت‌کننده‌ای مؤثر در جبهه‌ها بود. داروسازان لندنی کیت‌های پزشکی حاوی کوکائین و هروئین می‌فروختند. تبلیغاتی از زنانی ساخته می‌شد که با خوشحالی این کیت‌ها را می‌خریدند و آنها را مشتاقانه به‌عنوان «هدیه‌ای مفید برای دوستان خط مقدم» برای پسران، نامزدان و شوهران خود در خطوط مقدم جنگ می‌فرستادند. اساسا نیروهای نظامی برای افزایش توان رزمی، مقابله با استرس و تسکین درد از انواع مواد استفاده می‌کنند.

در جنگ جهانی دوم استفاده از مت‌آمفتامین رونق گرفت. به گزارش «یورو نیوز»، اولین بار نازیهای آلمان در سال ۱۹۳۹ در حمله ای که به اشغال لهستان، آغاز جنگ دوم جهانی، منتهی شد قرص های «پرویتین» که از مت آمفتامین گرفته شده بود را در اختیار سربازان نازی قرار دادند. رهبران آلمان در آن سال از معجزه سربازان تحت امر سخن گفتند و از اینکه چه آسان کشورهای اروپایی یکی پس از دیگری توسط ارتش آلمان نازی به اشغال درآمدند. ر سال ۱۹۴۰ و در جریان اشغال دو سوم از خاک فرانسه نظامیان تحت امر رایش سوم، آدولف هیتلر، بیشتر از ۳۵ میلیون قرص مت‎آمتافین در روزهای لشگرکشی مصرف کردند. مصرف بالای پرویتین در حدی بود که ارتش هیتلری بعدها توسط برخی از مورخان به «ارتش معتادان» معروف شد. پرویتین به جز هشیار نگاه داشتن سربازان در خط مقدم باعث می شد واقعیات تلخ جنگ آنها را تحت تاثیرقرار ندهد. استفاده مداوم از این ماده مخدر موجب شد بسیاری از سربازان نظامی با مشکلات حاد روحی و روانی مواجه شوند تا جایی که رایش سوم دستور داد برای ترک خلبانان و سربازان متوهم مراکز بازتوانی دایر شود. مورخان حذف بسیاری از نظامیان متوهم در سالهای پایانی جنگ را یکی از مهمترین عوامل شکست ارتش هیتلری می دانند.

در قرن بیست و یکم نیز مواد مخدر همچنان نقشی جدی در میان ارتش دولت‌ها، نیروهای شبه نظامی و گروه‌های تروریستی دارد. به عنوان در جریان جنگ داخلی سوریه، گزارش‌های بین‌المللی حاکی از مصرف کپتاگون توسط نیروهای داعش بود. در گزارش دیگر مواد مورد علاقه گروه‌های تروریستی یا جنگ سالاران افغانی تریاک عنوان شده بود. در منطقه شبه جزیره عربستان و یمن نیز گیاه قات از سوی نیروی‌های نظامی برای تغییر نتیجه جنگ مورد استفاده قرار می‌گیرد. به گفته برخی کارشناسان مسائل نظامی مصرف این موادها در میدان نبرد نقش پر رنگی در پیروزی یا شکست نیروهای نظامی بازی می‌کند.

همچنین ببینید

نشست علمی اقتصاد مخدری در افغانستان از تریاک تا مت آمفتامین

موسسه کادراس با همکاری مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه برگزار می کند:   اقتصاد مخدری در …