کادراس موسسه کادراس
در نوامبر ۲۰۲۲ مطالعه تحقیقاتی در مورد زنان افغانستانی و تجارت مواد مخدر توسط پروژه «تجارت مواد مخدر در افغانستان» دفتر مبارزه با مواد و جرم سازمان ملل راه اندازی شد. پژوهشگران در این گزارش سعی می‌کنند تا نگاهی «منحصر به فرد» در خصوص نقش زنان این اقلیم در تجارت مواد مخدر به مخاطب ارائه دهند. برای قریب به دو دهه افغانستان منبع اصلی تولید غیرقانونی تریاک در جهان بوده است. تجارت مخدری در این کشور به شکل مستقیم و غیر مستقیم بر روی حکمرانی، توسعه اقتصادی، فساد داخلی، شورش، تروریسم و گسترش مواد مخدر به ویژه در منطقه جنوب غربی آسیا و فراتر از آن نقش جدی داشته است.
مسئله مواد مخدر در افغانستان همواره به عنوان موضوعی «خشن» و «مردانه» در رسانه‌ها به تصویر کشیده می‌شده است که ظاهرا زنان نقش جدی یا پر رنگی در فرآیند آن ندارند. دسترسی به زنان فعال در امر قاچاق به دو دلیل محیط فرهنگی افغانستان و دوم پیش فرص اولیه در خصوص دخیل نبودن زن‌ها در قاچاق مواد دلایل اصلی چالش برانگیز بودن این تحقیق بود. با این حال در تحقیقات سال ۲۰۲۰ بسیاری از قاچاقچیان مرد اعلام کردند که حضور زنان در روند قاچاق مواد بین سالهای ۲۰۱۵- ۲۰۲۰ افزایش پیدا کرده و زنان نقش برجسته تری تر تجارت مخدری ایفا می‌کنند. به نظر می‌رسد زنان علاوه بر امر قاچاق در فرآیند کشت، داشت، برداشت و تولید تریاک نیز نقش پر رنگی ایفا می‌کنند.
دفتر مبارزه با مواد و جرم سازمان ملل متحد برای درک بهتر نقش زنان در تجارت مواد مخدر در افغانستان، داده‌ه‌های خود را از مصاحبه با ۹ قاچاقچی زن افغانستانی به دست آورد. این مطالعه به بررسی نقش و مشارک زنان در تجارت مواد مخدر، انگیزه ورود و ماندن در این تجارت، مدل کسب‌وکار و شبکه‌های قاچاق مواد می‌پردازد. براساس این مطالعه تحقیقاتی زنان افغانستانی در طیف گسترده‌ای از نقش‌ها در تجارت غیرقانونی مواد از جمله قاچاق تریاک به خارج از افغانستان و فروش هروئین به مصرف کنندگان نقش دارند. این زنان که با انگیزه‌های اجتماعی و اقتصادی وارد تجارت مواد مخدر شدند، بیشتر به دلیل نیازهای مالی درگیر تجارت با مواد باقی ماندند. آنها به شکل مستقیم درآمد حاصل از تجارت مواد مخدر را مدیریت کرده و از آن عمدتا برای هزینه‌های خانواده و پس‌انداز استفاده می‌کنند. این زنان که اغلب در سازمان‌های قاچاق مواد مبتنی بر خانواده کار می‌کنند، به دلیل محدودیت‌های اجتماعی و هنجارهای فرهنگی، در حاشیه این سازمان‌ها قرار دارند. برخی از این زنان پس از بازگشت طالبان به قدرت، تجارت مواد را ترک گفته و به سمت دیگر مشاغل یا خانه داری حرکت کردند.
پس از سقوط نظام اشرف غنی و قدرت‌گیری طالبان در اوت ۲۰۲۱، افغانستان با چالش‌های جدی در حوزه اقتصادی و بی‌ثباتی گسترده‌تر مواجه است که موجب ظهور بازارهای غیرقانونی می‌شود. در وضعیت بحران دائمی افزایش فقر و بی‌ثباتی در اقتصاد کلان امری طبیعی به نظر می‌رسد. هم‌اکنون افغان‌ها در حال تجربه سطحی خطرناک از بحران غذایی است. تغییر نظام سیاسی در افغانستان منجر به توقف شریان تجارت و تعلیق بسیاری از مشاغل در این کشور شده است. برهمین اساس بسیاری از کشاورزان و مردم عادی روی به کشت تریاک و کسب سریع درآمد از راه تجارت مخدری می‌آورند. برهمین اساس اگر این روند نابه سامان اقتصادی ادامه پیدا کند، ممکن است زنان افغانستانی بار دیگر به سمت اشتغال در مشاغل مربوط به قاچاق و تولید مواد حرکت کنند.
