کادراس موسسه کادراس
پس از به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، شاخص‌های اقتصادی- اجتماعی همسایه شرقی ایران به دلیل مشکلاتی همچون بلوکه شدن دارایی‌های این کشور در آمریکا، فروپاشی نظام بوروکراتیک افغانستان، سیاست تاخیری جامعه بین‌الملل در به رسمیت شناختن جنبش طالبان و … روند افولی را نشان می‌دهد. در چنین شرایطی دولت و مردم افغانستان برای تامین نیازهای روزمره و برای بقاء خود روی به انواع اقدامات غیرقانونی اقتصادی مانند قاچاق کالا، کشت خشخاش و … می‌آورند. براساس گزارش مرکز مبارزه با مواد و جرم سازمان ملل متحد پس از اوت سال ۲۰۲۱، درآمد سرانه افغانستان در مقایسه با سال ۲۰۲۰، ۱۴ درصد کاهش پیدا کرده است. در ادامه این گزارش سعی می‌کنیم تا به بررسی آخرین وضعیت اقتصاد غیرقانونی مواد مخدر در افغانستان بپردازیم.
براساس آمارهای بین‌المللی منتشر شده، اقتصاد غیرقانونی موادمخدر در افغانستان کاهش ۵ میلیارد دلار (۲۱ درصد) را در مقایسه با سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهد. در سال ۲۰۲۲ درآمد کشاورزان افغانستانی از تریاک تنها ۲۹ درصد از ارزش کل تولیدات کشاورزی در این سال بوده است. تبدیل تریاک به مورفین و هروئین، به همراه قاچاق این مواد به خارج از افغانستان، در مقایسه با میزانی که کشاورزان به دست می‌آورند، درآمد بسیاری بالایی ایجاد می‌کند. ارزش کل اقتصاد اقتصاد غیرقانونی مواد مخدر زمانی محسابه می‌شود که داده‌های سال ۲۰۲۲ به صورت جامع در دسترس قرار بگیرد.
در داده‌های ثبت شده در برنامه‌های نظارتی دفتر مبارزه با مواد و جرم سازمان ملل متحد، فعالیت قاچاق مواد مخدر از اوت ۲۰۲۱ تداوم داشته و این مسئله نشان می‌دهد که تجارت مخدری در افغانستان، از زمان تسلط این گروه بر افغانستان مختل نشده است. افغانستان حدود ۸۰ درصد تقاضای جهانی مواد مخدر را تامین می‌کند. انتظار می‌رود هرگونه تغییر شدید در فعالیت قاچاق مواد در افغانستان در خاور نزدیک، خاورمیانه، آسیای جنوب غربی و اروپا نمایان شود.
تا پیش از پایان سال ۲۰۲۲ میلادی به نظر می‌رسد کشت تریاک ۳۲ درصد افزایش یافته است. سطح زیر کشت تریاک در فصل زراعی ۲۰۲۲ بالغ بر ۲۳۳۰۰۰ هکتار برآورد شده است. کشت تریاک در نواح جنوب غربی کشور (با ۷۳ درصد) متمرکز بوده که بیشترین افزایش را در این نقطه به ثبت رسانده است. پس از این نقطه استان‌های غربی (با ۱۴ درصد) در رتبه دوم قرار دارند. در برخی مناطق نیز کشت خشخاش بخش قابل توجهی از کل زمین‌های کشاورزی را اشغال می‌کند. به عنوان مثال در استان هلمند یک پنجم زمین‌های قابل کشت به تولید خشخاش اختصاص داده شده و در برخی ولسوالی‌ها این نسبت با از بین بردن محصولات غذایی مهم مانند گندم، بیشتر بوده است. به دنبال وضعیت خشکسالی در اوایل سال ۲۰۲۲، میزان کشت تریاک از میانگین ۳۸.۵ کیلوگرم در هکتار در سال ۲۰۲۱ به ۲۶.۷ کیلوگرم در هکتار در سال ۲۰۲۲ کاهش یافت. این کاهش سبب ۶۲۰۰ تن از ۶۸۲۰۰ تن تریاک در سال گذشته میلادی شود. محصولات ۲۰۲۲ را می‌توان به ۳۵۰ تا ۳۸۰ تن هروئین با کیفیت صادراتی (۵۰ الی ۷۰ درصد خلوص) تبدیل کرد.
در سال ۲۰۲۲ تولید تریاک ۶۲۰۰ تن یعنی ۱۰ درصد کمتر از تولید سال قبل آن تخمین زده می‌شود. از این مقدار حدود ۳۵۰ الی ۵۸۰ هروئین صادراتی تولید می‌شود. دفتر مبارزه با مواد و جرم سازمان ملل به دلیل محرومیت از بازرسی میدانی، بررسی تصاویر ماهواره‌ای را در دستور کار خود قرار داده است. براساس اطلاعات به دست آمده از تصاویر ماهواره‌ای نوعی عدم قطعیت را در خصوص تخمین بازه کشت تریاک ایجاد کرده است.
