کادراس موسسه کادراس
ماه گذشته میلادی دفتر مبارزه با مواد و جرم سازمان ملل متحد در گزارشی ویژه به وضعیت کشت خشخاش در کشور افغنستان پرداخت. این نهاد بین‌المللی در گزارش خود مدعی شده بود که از زمان روی کارآمدن طالبان، کشت خشخاش در این کشور رشدی معنادار داشته است. به عبارت دیگر با وجود فرمان حکومتی امارت اسلامی افغانستان مبنی بر ممنوعیت تولید و کشت خشخاش و هرگونه ماده مخدری نوپدید، اما روند بازار و میزان کشت کشاورزان آماری متفاوت را نشان می‌دهد. در واکنش به این گزارش وزارت امور داخله افغانستان این گزارش را مطلبی «دور از حقیقت»، «بر خلاف تمام موازین بین‌المللی» و «بدون هماهنگی حکومت مرکزی» دانست. در ادامه این گزارش سعی می‌کنیم تا ضمن بررسی مناقشه دولت جدید افغانستان با این سازمان مللی، به بررسی آخرین وضعیت حاکم بر کشت خشخاش و قیمت تریاک در این کشور بپردازیم.
براساس آمارهای بین‌المللی منتشر شده، اقتصاد غیرقانونی موادمخدر در افغانستان کاهش ۵ میلیارد دلار (۲۱ درصد) را در مقایسه با سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهد. در سال ۲۰۲۲ درآمد کشاورزان افغانستانی از تریاک تنها ۲۹ درصد از ارزش کل تولیدات کشاورزی در این سال بوده است. تبدیل تریاک به مورفین و هروئین، به همراه قاچاق این مواد به خارج از افغانستان، در مقایسه با میزانی که کشاورزان به دست می‌آورند، درآمد بسیاری بالایی ایجاد می‌کند. ارزش کل اقتصاد اقتصاد غیرقانونی مواد مخدر زمانی محسابه می‌شود که داده‌های سال ۲۰۲۲ به صورت جامع در دسترس قرار بگیرد.
دفتر مبازره با مواد و جرم سازمان ملل متحد در نوامبر ۲۰۲۲، در گزارشی خبر از افزایش ۳۲ درصدی کشت خشخاش و رسیدن سطح زیر کشت به ۲۳۳۰۰ هکتار رسید. این آمار در سال ۲۰۲۱ به ۱۷۷۰۰۰ هکتار بوده است. براساس این گزارش کشت خشخاش عمدتا در بخش‌های جنوب غربی کشور (۷۳ درصد کل مساحت زیر کشت) بوده است. در ولایت هلمند یک پنجم زمین‌های قابل به کشت خشخاش اختصاص داده شده بود. نکته جالب توجه آن است که پس از اعلام ممنوعیت کشت خشاش در افغانستان هم سطح زیر کشت این ماده و هم قیمت تریاک افزایش پیدا کرده است.
در سال ۲۰۲۲ تولید تریاک ۶۲۰۰ تن یعنی ۱۰ درصد کمتر از تولید سال قبل آن تخمین زده می‌شود. از این مقدار حدود ۳۵۰ الی ۵۸۰ هروئین صادراتی تولید می‌شود. دفتر مبارزه با مواد و جرم سازمان ملل به دلیل محرومیت از بازرسی میدانی، بررسی تصاویر ماهواره‌ای را در دستور کار خود قرار داده است. براساس اطلاعات به دست آمده از تصاویر ماهواره‌ای نوعی عدم قطعیت را در خصوص تخمین بازه کشت تریاک ایجاد کرده است.
برداشت تریاک در سال ۲۰۲۲ به سودآورترین محصول از ۲۰۱۷ تاکنون تبدیل شد. با این حال مهلت دو ماهه داده شده و برداشت محصول امسال تا حد زیادی تحت تاثیر این ممنوعیت قرار نگرفت، اگرچه برخی برخوردها و انهدام محصولات تریاک گزارش شده است. این ممنوعیت‌ها سبب شد تا قیمت‌ها به شکل چشم گیری افزایش یابد و قیمت هر کیلوگرم مواد دو برابر شود. این قیمت از ۱۱۶ دلار در سال ۲۰۲۱ به ۲۰۳ دلار در سال ۲۰۲۲ افزایش یافته است. به عبارت دیگر قوانینی که از سوی دولت جدید افغانستان وضع شده است تاثیر محدودی بر روی میزان تولید تریاک گذاشته است و در مقابل سبب افزایش قیمت این ماده مخدر در سطح بازارهای منطقه‌ای و جهانی شده است.
